- 1
- 0
جستجوهای اخیر
هر آنچه که باید پیش از خرید بلیط قطار بدانید
سفر با قطار یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های سفر در ایران است، زیرا مسافران در طول مسیر می‌توانند آرامش، امنیت و مناظری دیدنی را تجربه کنند. وبسایت بوکینگ این امکان را به شما می‌دهد که انواع مسیرها، قیمت‌ها و زمان حرکت قطارها را بررسی کنید و بلیط قطار مناسب خود را تنها با چند کلیک ساده خریداری کنید.
در ادامه این مطلب شما با همه مفاهیم مهم مربوط به سفر با قطار از جمله انواع بلیط قطار، معرفی واگن‌ها، شرکتهای ریلی فعال در ایران، قوانین و مقررات سفر، مسیرهای پرتردد داخلی و خارجی، شرایط کنسلی و استرداد بلیط و بسیاری نکات کاربردی دیگر آشنا خواهید شد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند بهترین انتخاب را برای سفر خود داشته باشید.
پر ترددترین مسیرهای داخلی قطار
خط ریل راه‌آهن سراسری در ایران پوششی گسترده دارد و بسیاری از شهرهای داخلی را به یکدیگر متصل می‌کند. شهرهای بزرگ ایران دارای ایستگاه راه‌آهن‌اند و به خط ریلی سراسری دسترسی دارند. تهران، پایتخت ایران و بزرگ‌ترین و شلوغ‌ترین شهر کشور، رتبه نخست پرترددترین ایستگاه راه‌آهن کشور را دارد و پس از آن دیگر شهرهای بزرگ ازجمله مشهد، پیشتاز در تردد قطارها محسوب میشوند.
پرترددترین مسیرهای داخلی قطار عبارت‌اند از:
| مسیرهای پرتردد داخلی با قطار | |
|---|---|
| تهران به مشهد | مشهد به تهران |
| تهران به قم | قم به تهران |
| تهران به بندرعباس | بندرعباس به تهران |
| تهران به شیراز | شیراز به تهران |
| تهران به اهواز | اهواز به تهران |
| تهران به تبریز | تبریز به تهران |
| تهران به اصفهان | اصفهان به تهران |
| مشهد به اصفهان | اصفهان به مشهد |
| مشهد به بندرعباس | بندرعباس به مشهد |
| تهران به یزد | یزد به تهران |
| تهران به کرمان | کرمان به تهران |
| تهران به رشت | رشت به کرمان |
| تبریز به مشهد | مشهد به تبریز |
| شیراز به مشهد | مشهد به شیراز |
پر ترددترین مسیرهای خارجی قطار
تنها مسیر خارجی فعال برای قطار در ایران، در حال حاضر (تابستان ۱۴۰۴) مسیر تهران به وان است که قطار آن از شهرهایی مانند کرج، زنجان و تبریز به‌سمت مرز رازی حرکت می‌کند. این قطار ۲ بار در هفته در روزهای یکشنبه و چهارشنبه از مبدا تهران به‌سوی وان می‌رود و در مسیر برگشت نیز روزهای دوشنبه و پنجشنبه از مبدا وان به‌سمت تهران حرکت می‌کند. مدت‌زمان سفر زمینی با قطار به وان از تهران حدود ۲۴ ساعت است.
در گذشته، تردد با قطار به برخی شهرهای کشورهای همسایه ایران، مانند ارمنستان، گرجستان و آذربایجان ممکن بود؛ اما در حال حاضر دسترسی به این مقاصد از مسیر ریلی بهصورت مستقیم وجود ندارد. برای سفر به باکو با قطار می‌توان فاصله تهران تا آستارا را با قطارهای داخلی طی کرد؛ سپس با انجام تشریفات گمرکی در مرز، از شهر آستارا در آذربایجان در مسیر ریلی به سمت باکو رفت.
دسترسی به شهرهایی مانند آنکارا، تفلیس و ایروان بهصورت غیرمستقیم و با تعویض قطار در شهر وان ترکیه و دیگر شهرهای مرزی ایران امکان‌پذیر است؛ اما برای سفر به این شهرها با قطار باید بلیط جداگانه را در کشورهای همسایه برای مقصد نهایی خود بخرید.
در سال ۱۳۹۵، خط ریلی مشهد به نخجوان راه‌اندازی شد که با عبور از شهرهای زنجان، تبریز و جلفا به خارج از مرزهای ایران تا شهر نخجوان پیش می‌رفت؛ اما قطارهای این مسیر نیز در حال حاضر فعال نیستند.
انواع واگن قطار
در شرکتهای مختلف مسافربری انواع بلیط قطار فروخته میشوند. هرکدام از قطارها واگنهای گوناگون با امکانات متفاوت دارند؛ بنابراین پیش از خرید بلیط می‌توانید با بررسی انواع واگن‌ها و امکانات و خدمات موجود بهترین گزینه را انتخاب کنید. در ادامه به بررسی انواع واگن قطار می‌پردازیم.
واگن کوپه ای ۶ تخت
منبع عکس: وبسایت رجا. عکاس: نامشخص
واگنهای کوپه‌ای ۶ تخت واگن‌هایی با ۹ یا ۱۰ کوپه و هر کوپه با ظرفیت پذیرش ۶ نفرند. در این واگن‌ها، صندلی‌هایی با ظرفیت نشیمن ۳ نفر روبه‌روی هم قرار دارند. صندلیهای واگنهای کوپه‌ای ۶ تخت مبله نیستند؛ اما با روکش چرمی یا پارچه‌ای نشیمن راحتی دارند.
بلیط کوپههای ۶ تخته را می‌توانید بهصورت دربست رزرو کنید؛ برای این منظور باید هزینه بلیط ۶ نفر را بپردازید. این کوپهها به‌طور معمول در قطارهای ۳ ستاره قدیمی وجود دارند؛ اما در طول سال‌های اخیر قطارهای لوکس‌تری در برخی مسیرها با کوپههای ۶ تخته از مسافران میزبانی میکنند.
در کوپههای ۶ تخت، ۲ نشیمن اصلی به‌عنوان ۲ تخت در نظر گرفته میشوند و ۴ تخت دیگر نیز بهصورت تاشو در ردیف‌های وسط و بالایی نشیمن اصلی قرار دارند. این کوپهها اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه‌اند و برای سفرهای گروهی و خانوادگی با تعداد زیاد مناسب‌اند.
کوپههای ۶ تخت در قطارهای مختلف شرکتهای مسافربری امکانات محدود و خدمات پایه دارند. تهویه مطبوع، سرویس خواب، سیستم صوتی، جعبه کمک‌های اولیه و آب معدنی از امکانات این قطارها به شمار می‌آیند که برخی از آن‌ها تنها در مسیرهای طولانی در دسترس گردشگران قرار می‌گیرند.
واگن کوپه ای ۴ تخت
منبع عکس: وبسایت رجا. عکاس: نامشخص
در واگنهای ۴ تخت حدود ۹ یا ۱۰ کوپه وجود دارد که در هریک از آن‌ها ۴ صندلی مبله همراه با امکانات رفاهی مناسب برای استفاده حداکثر ۴ نفر تعبیه شده‌اند. واگن کوپه‌ای ۴ تخت اغلب در قطارهای ۴ و ۵ ستاره قرار دارند که در دسته بهترین و لوکس‌ترین قطارها قرار می‌گیرند؛ البته برخی قطارهای ۳ ستاره نیز کوپههای ۴ تخت دارند.
در کوپههای ۴ تخت، میزهای تاشو مناسب برای صرف غذا، کار با لپ‌تاپ و مطالعه وجود دارند. صندلیهای مبله کوپهها نیز بهصورت دوتایی و روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند. در این کوپهها، ۲ تخت در پایین و ۲ تخت در طبقه بالا واقع شده‌اند که مسافران می‌توانند هنگام استراحت تخت‌ها را باز کنند.
از امکانات کوپههای ۴ تخت می‌توان به تهویه مطبوع، سیستم صوتی و تصویری، چراغ مطالعه و پذیرایی میان‌وعده اشاره کرد. این کوپهها برای سفر در مسیرهای طولانی بسیار مناسب‌اند و به‌دلیل عایق‌بندی خوب صدا در آن‌ها، مسافران در طول مسیر آلودگی صوتی محیط را احساس نمی‌کنند. اگر کوپه ۴ تخت در قطارهای ۵ ستاره را برای سفر به شهرهای مختلف انتخاب کنید، باتوجهبه زمان سفر از شما در وعده‌های غذایی اصلی نیز پذیرایی می‌شود.
واگن مخصوص بانوان و آقایان
منبع عکس: وبسایت ایران تراول ۲۴. عکاس: نامشخص
در قطارهای مختلف ناوگان ریلی ایران، واگن‌ها و کوپههای اختصاصی برای بانوان و آقایان وجود دارند. درصورت تمایل به رزرو این کوپهها، باید در زمان خرید بلیط، گزینه واگن اختصاصی بانوان یا آقایان را انتخاب کنید. در این واگن‌ها، بهصورت اختصاصی فقط خانم‌ها یا آقایان پذیرش میشوند. مهمانداران این واگن‌ها نیز برای بخش بانوان، خانم و برای بخش آقایان، آقا هستند.
واگنهای مخصوص آقایان و بانوان در قطارهای مختلف با تعداد ستارهها و امکانات متنوع وجود دارند. در هر قطار کوپه‌ای ۴ یا ۶ تخته می‌توانید یکی از این کوپهها را انتخاب کنید. امکانات موجود در کوپههای اختصاصی بانوان یا آقایان متناسب با تعداد ستارهها و کیفیت قطار است و تفاوتی با امکانات کوپههای عمومی مشابه آن‌ها در هر قطار ندارد.
واگن ویژه
منبع عکس: اعتماد آنلاین. عکاس: نامشخص
برخی قطارهای مسافربری واگنهای ویآیپی (VIP) با خدمات لوکس دارند که اغلب در قطارهای ۵ ستاره مشاهده میشوند. برای خرید بلیط قطار با واگنهای ویژه باید در زمان جست‌وجوی بلیط، فیلتر ۵ ستاره یا ویآیپی (VIP) را فعال کنید تا فهرستی از قطارهای لوکس در مسیر موردنظر خود را ببینید.
توجه کنید که قطارهای ۵ ستاره در برخی شرکت‌ها به ۲ دسته ۵ ستاره معمولی و ۵ ستاره ویآیپی تقسیم میشوند. در این موارد، برای رزرو واگنهای ویژه باید گزینه دوم را انتخاب کنید. در این واگن‌ها، اغلب ۲ سرویس بهداشتی فرنگی و ایرانی در دسترس مسافران قرار دارد؛ همچنین در ارائه وعده‌های غذایی گزینه‌هایی برای افرادی در نظر گرفته شده است که محدودیت خوراک دارند.
در واگنهای ویژه ویآیپی و لوکس در قطارهای مختلف، از مسافران در وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها پذیرایی می‌شود و امکان سفارش نوشیدنی و میان‌وعده اضافی برای آنان وجود دارد. استفاده از واگن ویژه ویآیپی در قطارها برای افراد نیازمند به رفاه و آسایش بیشتر که امکان سفر با هواپیما را ندارند بسیار مناسب است.
مفاهیم مربوط به بلیط قطار
وقتی برای خرید بلیط قطار اقدام می‌کنید، احتمال دارد با اصطلاحات و واژه‌هایی روبه‌رو شوید که در نگاه اول کمی گیج‌کننده به نظر برسند. آشنایی نداشتن با این اصطلاحات می‌تواند انتخاب شما را سخت‌تر کند یا حتی باعث شود مزایای بعضی بلیط‌ها را نادیده بگیرید. به همین دلیل در ادامه این مطلب، ما تمام اصطلاحات مهم مربوط به بلیط قطار را به زبان ساده و همراه با توضیحات کامل بررسی می‌کنیم تا بتوانید خریدی مطمئن‌تر و آگاهانه‌تر داشته باشید.
بلیط قطار کوپه‌ای
قطارهای کوپه‌ای به‌دلیل وجود حریم خصوصی و محیط بسته کوپه در طول سفر، آرامش بیشتری دارند و برای سفرهای شب‌هنگام، خانوادگی و طولانی مناسب‌اند. گردشگران در کوپهها امکان استفاده از امکاناتی مانند تخت‌خواب و سرویس خواب را دارند و می‌توانند به‌راحتی در طول سفر استراحت کنند.
منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان. عکاس: نامشخص
بلیط قطار اتوبوسی
در قطارهای اتوبوسی یا سالنی، محیط خصوصی برای مسافران وجود ندارد و به‌دلیل باز بودن فضا، آرامش و سکوت کمتری مشاهده می‌شود. قطارهای سریع‌السیر در دسته قطارهای سالنی و اتوبوسی قرار دارند. قیمت این قطارها در مقایسه با قطارهای کوپه‌ای ۴ و ۶ تخته ارزان‌تر است و به همین دلیل این قطارها برای افراد مجرد و دانشجویان، محبوب و مقرون‌به‌صرفه محسوب میشوند.
بلیط قطار یک طرفه و رفت و برگشت
منبع عکس: وبسایت برترین‌ها. عکاس: نامشخص
بلیط قطار را می‌توان بهصورت یک طرفه یا رفتوبرگشت خرید. چنانچه زمان مشخصی برای برگشت از سفر وجود ندارد، خرید بلیط قطار یک طرفه مناسب است. درمقابل، برای سفرهایی که زمان رفتوبرگشت مشخصی دارند، امکان خرید بلیط دو طرفه برای مسافران وجود دارد و منطقی‌تر است.
برای خرید بلیط در وبسایتهای معتبر باید در زمان انتخاب تاریخ سفر یکی از گزینه‌های یک طرفه یا رفتوبرگشت را انتخاب کنید. با این کار، کادرهایی برای ثبت تاریخ رفتوبرگشت باز می‌شود. هزینه خرید بلیط نیز به یک طرفه یا رفتوبرگشت بودن آن وابسته نیست؛ اما در مواردی با خرید هم‌زمان بلیط رفتوبرگشت، امکان استفاده از تخفیف برای مسافران وجود دارد.
بلیط قطار دربست
منبع عکس: مشرق نیوز. عکاس: نامشخص
رزرو بلیط دربست قطار مناسب خانواده‌ها، جمع‌های دوستانه و افرادی است که می‌خواهند از فضای خصوصی داخل کوپه کامل استفاده هستند. چنانچه تعداد افراد هم‌سفر ۴ یا ۶ نفر باشد، می‌توان بلیط کوپه اختصاصی را رزرو کرد؛ اما اگر تعداد افراد هم‌سفر کمتر از ظرفیت کوپههای قطار باشد، برای استفاده از کوپه اختصاصی، باید هنگام خرید بلیط، پس از تایید تعداد نفرات، گزینه کوپه دربست را انتخاب کنید تا بلیط قطار بهصورت کوپه اختصاصی صادر شود. در این صورت، هزینه صندلیهای خالی را نیز باید پرداخت کنید.
بلیط قطار ۵ ستاره و ۴ ستاره
قطارهای ۵ و ۴ ستاره در دسته قطارهای لوکس و باکیفیت شرکتهای ریلی مختلف قرار دارند. این قطارها بهصورت کوپههای ۴ تخته‌اند؛ ازاین‌رو مسافران با خرید این بلیط‌ها، آسایش و راحتی را در طول سفر تجربه میکنند. بلیط‌های قطار ۴ و ۵ ستاره کلاس‌های مختلفی دارند که باتوجهبه آن‌ها، امکانات و خدمات دردسترس مسافران دسته‌بندی میشوند. هرچه کلاس قطارها بالاتر باشد، خدمات، امکانات و درنتیجه هزینه خرید بلیط آن قطار نیز بیشتر می‌شود.
منبع عکس: وبسایت رجا. عکاس: نامشخص
در بسیاری از قطارهای ۴ ستاره، وعده‌های غذایی سرو نمی‌شوند. در این قطارها، فقط بهصورت مختصر از مسافران پذیرایی می‌شود و میان‌وعده و آب سرو میشوند. کوپههای قطارهای ۴ ستاره تشابه زیادی با کوپههای قطارهای ۵ ستاره دارند و دیگر امکانات موجود در آن‌ها، مانند سیستم صوتی و تصویری، سرویس خواب، تخت‌خواب و تهویه مطبوع یکسان‌اند.
منبع عکس: آفتاب نیوز. عکاس: نامشخص
در قطارهای ۵ ستاره، کلاس‌های مختلفی وجود دارند. برخی کوپهها در این قطارها ویآیپی و ویژه‌اند و خدمات موجود در آن‌ها از دیگر خدمات قطارهای مشابه لوکس‌ترند. همه قطارهای ۵ ستاره در وعده‌های غذایی اصلی و میان‌وعده‌ها، پذیرایی دارند؛ اما در قطارهای ویژه و ویآیپی، غذاها در ظروف چینی و با تنوع بیشتری سرو میشوند. قطارهای ۵ ستاره برای علاقه‌مندان به سفر با درجه کیفی بالا مناسب‌اند.
بلیط قطار سیستمی و چارتری
بلیط قطارهای سیستمی و چارتری در ۲ نوع متفاوت ارائه میشوند که مهم‌ترین تفاوت آن‌ها به هزینه، قابلیت استرداد و شرایط کنسلی آن‌ها مربوط است.
بلیط‌های سیستمی هزینه ثابتی دارند که این هزینه را شرکتهای فعال در ناوگان ریلی براساس مصوبه شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی تعیین میکنند. در بلیط‌های سیستمی، با نزدیکی به زمان حرکت قطار، قیمت بلیط تغییر نمی‌کند و تا آخرین زمان ممکن برای خرید یکسان است. از مهم‌ترین مزایای بلیط‌های سیستمی می‌توان به امکان استرداد آن‌ها تا زمان حرکت قطار اشاره کرد. این بلیط برای کودکان بهصورت نیم‌بها عرضه می‌شود و تابع ضوابط و قوانین مشخص و شفافی است.
بلیط‌های چارتری قطار را آژانس‌های مسافرتی ارائه میدهند و قیمت آن‌ها را نیز این شرکت‌ها تعیین میکنند. قیمت بلیط‌های چارتری در زمان کم‌تقاضای سفر کمتر از بلیط‌های سیستمی است و با نزدیک شدن به زمان سفر نیز کمتر می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌های بلیط‌های چارتری این است که قابلیت استرداد و کنسلی ندارند. هزینه بلیط‌های چارتری برای کودکان و بزرگسالان یکسان است و امکان تغییر در تاریخ این بلیط‌ها برای مسافران وجود ندارد.
بلیط قطار گردشگری
منبع عکس: تین نیوز. عکاس: نامشخص
قطارهای گردشگری قطارهایی خاص با هدف برگزاری تورهای یک یا چند روزه گردشگری‌اند. مخاطب اصلی این قطارها گردشگران‌اند. در قطارهای گردشگری، افراد از زیبایی‌ها و مناظر موجود در طول مسیر لذت می‌برند و به گشت‌وگذار می‌‌پردازند. این قطارها در طول سفر در مناطقی خاص توقف میکنند تا گردشگران از آن‌ها بازدید کنند و به پیک‌نیک در طبیعت مشغول شوند.
قطارهای گردشگری انواع مختلفی دارند و بلیط آن‌ها بهصورت کوپه‌ای و سالنی فروخته می‌شود. قطارهای گردشگری کوپه‌ای برای سفرهای بیش از یک روز مناسب‌اند؛ زیرا گردشگران در طول این سفرها یک یا چند شب را در قطار می‌گذرانند. قطارهای گردشگری سالنی نیز برای گردشگری‌های یک‌روزه مناسب‌اند؛ زیرا مسافران این قطارها در طول سفر به خواب و استراحت طولانی‌مدت نیاز ندارند.
سرعت قطارهای گردشگری در مقایسه با قطارهای معمولی و سریع‌السیر کمتر است. این قطارها اغلب پنجره‌هایی بزرگ دارند و مدت‌زمان توقف آن‌ها در ایستگاه‌ها طولانی است. در قطارهای گردشگری، مسافران بخشی از زمان سفر خود را به فعالیت‌های مشترک اختصاص میدهند و اغلب، راهنمای سفر نیز آن‌ها را همراهی می‌کند.
بلیط قطار حومه ای
منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان. عکاس: نامشخص
قطارهای حومه‌ای قطارهایی‌اند که بین شهرهای کوچک، حومه‌ای، مراکز استان‌ها و کلان‌شهرها تردد میکنند. این قطارها به‌منظور تسهیل در رفت‌وآمد روزانه افراد شاغل در کلان‌شهرها و ساکنان شهرهای حومه‌ای راه‌اندازی شده‌اند. قطارهای حومه‌ای تاثیر بسیاری بر کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها دارند.
قیمت بلیط قطارهای حومه‌ای مقرون‌به صرفه است؛ زیرا مسافران زیادی روزانه از این قطارها استفاده میکنند. قطارهای حومه‌ای امکانات کمتری از قطارهای کوپه‌ای و سالنی سریع‌السیر دارند و کوچک‌ترند؛ اما فضای داخلی آن‌ها از مترو بزرگ‌تر است.
بلیط قطارهای حومه‌ای را می‌توانید باتوجهبه مسیر موردنظر خود، بهصورت آنلاین یا حضوری از باجه‌های مستقر در ایستگاه‌های مربوط بخرید. این قطارها در طول روز به تعداد زیاد و در فواصل زمانی معین بین شهرهای کوچک و بزرگ تردد میکنند. از پرترددترین مسیرهای قطارهای حومه‌ای می‌توان به مسیرهای تهران به پرند و برعکس، مشهد به سرخس و برعکس و گرگان به پل سفید و برعکس اشاره کرد.
بلیط قطار بین المللی
منبع عکس: خبرگزاری موج. عکاس: نامشخص
قطارهای بین‌المللی بین ۲ یا چند شهر در کشورهای مختلف تردد میکنند. با خرید بلیط قطار بین‌المللی می‌توانید مسیر طولانی بین ۲ کشور را با عبور از مرز ریلی، با امنیت و آرامش طی کنید. در این سفرها مسافران در زمان ورود به مرز بین کشورها برای انجام تشریفات گمرکی از قطار پیاده میشوند و پس از توقفی یک تا چند ساعته، مسیر خود را در کشور دیگر با قطار ادامه میدهند.
تنها قطار بین‌المللی ایران در حال حاضر (سال ۱۴۰۴) در مسیر تهران به وان حرکت می‌کند. برای خرید بلیط قطار بین‌المللی باید به ایستگاه راه‌آهن سراسری در تهران یا شهرهای عبوری در طول مسیر مانند کرج، تبریز و جلفا مراجعه کنید. در برخی بازه‌های زمانی امکان خرید بلیط آنلاین این قطارها نیز برای مسافران میسر می‌شود.
برای خرید بلیط قطار بین‌المللی به ارائه مدارکی مانند گذرنامه نیازی ندارید؛ اما در زمان انجام تشریفات گمرکی در مرز، درصورت فقدان مدارک لازم برای خروج از کشور، اجازه ادامه مسیر با قطار به شما داده نمی‌شود.
شرکت های ریلی ایران
در ایران، شرکتهای ریلی متنوعی فعالیت میکنند که قطارهایی با درجه کیفی متفاوت در مسیرهای مختلف داخلی دارند. برخی از این شرکت‌ها در دسته لوکس‌ترین شرکتهای ناوگان ریلی قرار می‌گیرند و قطارهای آن‌ها ۵ ستاره و کاملا مجهزند. برخی دیگر از این شرکت‌ها نیز قطارهای ۳ ستاره و سالنی تا قطارهای ۵ ستاره و لوکس دارند. در ادامه با شرکتهای مسافربری ناوگان ریلی ایران آشنا خواهید شد.
شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا
منبع عکس: خبرگزاری تسنیم. عکاس: نامشخص
شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا فعالیت خود را در سال ۱۳۷۶ در ایران آغاز کرد. کلمه «رجا» مخفف عبارت «راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران» است. این شرکت نخست مجموعه‌ای کاملاً دولتی بود؛ اما از سال ۱۳۸۸ سهام آن به‌مرور به بخش خصوصی منتقل شد. شرکت رجا در حال حاضر (سال ۱۴۰۴) زیر نظر سازمان تامین اجتماعی قرار دارد.
شرکت رجا بزرگ‌ترین شرکت مسافربری ایران در ناوگان ریلی کشور محسوب می‌شود و قطارهایی متنوع در مسیرهای مختلف داخلی و خارجی دارد. قطارهای این شرکت از همه شهرهای بزرگ کشور به دیگر شهرهای ایران تردد میکنند. بسیاری از قطارهای رجا نیز در مسیرهای داخل استانی و از شهرهای کوچک در استان‌های بزرگ تردد دارند. از پرترددترین مسیرهای قطارهای رجا می‌توان به مسیرهای «تهران» به «مشهد»، «اهواز»، «ساری»، «شیراز»، «اصفهان»، «تبریز»، «بندرعباس»، «کرمان» و «زاهدان» و همچنین مسیرهای «مشهد» به «تهران»، «اصفهان»، «شیراز»، «تبریز» و «اهواز» اشاره کرد.
شرکت رجا ۳ نوع قطار دارد که این قطارها واگنهای ۴ تخت، ۶ تخت و سالنی (اتوبوسی) دارند. قطارهای ۴ تخته این شرکت در ۴ کلاس مختلف به مسافران خدمات ارائه میدهند که از میان این قطارها می‌توان «زندگی»، «سپهر»، «سیمرغ» و «سریر» را نام برد. قطارهای ۶ تخته و سالنی شرکت رجا در مقایسه با قطارهای ۵ ستاره ۴ تخته قیمت کمتری دارند و امکانات و خدمات محدودتری به مسافران ارائه میدهند.
مجموعه قطارهای فدک
منبع عکس: وبسایت شرکت قطارهای فدک. عکاس: نامشخص
مجموعه قطارهای فدک فعالیت خود را در سال ۱۳۹۴ زیر نظر شرکت «ریل‌پرداز نوآفرین» در ایران آغاز کرد. این مجموعه با خرید واگنهای قطار از کشور آلمان و دریافت تاییدیه این واگن‌ها از شرکت معتبر سوئیسی، نخستین قطارهای ۵ ستاره لوکس را در خطوط ریلی کشور قرار داد. شرکت قطار فدک در نخستین سال‌های فعالیت خود ۲۰۰ دستگاه قطار ۵ ستاره را به ناوگان ریلی ایران معرفی کرد و لقب لوکس‌ترین قطار ایرانی را به خود اختصاص داد.
شرکت فدک استانداردهای صنعت ریلی ایران را در سطح بین‌المللی افزایش داده و نقشی موثر بر ارتقای ناوگان ریلی ایران در دهه اخیر ایفا کرده است. قطارهای این شرکت در ۴ کلاس «اکونومی»، «عصرانه»، «بیزنس» و «ویژه» در دسترس مسافران قرار دارند. در هریک از آن‌ها نیز امکانات متناسب با درجه کیفی قطار به مسافران ارائه میشوند.
از پرترددترین مسیرهای قطارهای فدک می‌توان مسیرهای «تهران» به «مشهد»، «اهواز» و «رشت» و همچنین مسیرهای «مشهد» به «تهران»، «قم»، «زنجان»، «تبریز»، «قزوین» و «کرج» را نام برد. در کوپههای قطارهای فدک، امکاناتی مانند تهویه مطبوع، سیستم صوتی و تصویری، وای‌فای، چراغ مطالعه، میز غذاخوری و سرویس خواب وجود دارند. مهمانداران قطارهای فدک نیز حرفه‌ای و باتجربه‌اند و از بهترین کارکنان ناوگان ریلی ایران به شمار می‌روند.
در قطارهای ۵ ستاره و لوکس فدک امکان انتخاب غذا از منوی متنوع برای گردشگران وجود دارد. بسته‌های مواد غذایی این شرکت نیز زیر نظر کترینگ اختصاصی ایرانی - اتریشی دنا سرو می‌شود که از سرشناس‌ترین و بزرگ‌ترین کترینگ‌های ریلی در آسیا است.
شرکت سفیر ریل آسیا
منبع عکس: قاصدک ۲۴. عکاس: نامشخص
شرکت سفیر ریل آسیا از بزرگ‌ترین شرکتهای ایران در ناوگان ریلی کشور است که در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد. این شرکت از بدو تاسیس تاکنون قطارهایی متعدد با واگنهای اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه تا واگنهای ویژه و لوکس در اختیار مسافران قرار داده است. شرکت سفیر ریل آسیا بیش از ۳۰۰ قطار در شبکه ریلی ایران دارد و شرکتهای مسافرتی متعددی بهصورت زیرمجموعه آن، اما به‌شکل مستقل فعالیت میکنند. از معروف‌ترین شرکتهای زیرمجموعه سفیر ریل آسیا می‌توان به شرکتهای «وانیاریل»، «مهتاب سیر جم»، «جوپار»، «بن‌ریل»، «ریل ترابر سبا»، «رعد تبریز» و «پارسلاریم» اشاره کرد.
از پرترددترین مسیرهای قطارهای این شرکت می‌توان به مسیر «تهران» به «قم»، «تبریز»، «بندرعباس»، «شیراز» و «مشهد» اشاره کرد. در حالت کلی به‌دلیل پوشش گسترده قطارهای شرکت سفیر می‌توان آن‌ها را در بیشتر خطوط ریلی ایران دید.
تنوع قطارها در شرکت سفیر ریل آسیا زیاد است و امکانات و خدمات موجود در آن‌ها متناسب با تعداد ستاره‌های قطار و کلاس آن تغییر میکنند. ازجمله امکانات قطارهای ۵ ستاره و ویآیپی این شرکت می‌توان به سیستم تهویه مطبوع، سرویس خواب، سرویس‌های بهداشتی ایرانی و فرنگی در هر واگن، شارژر لوازم الکترونیکی، پک‌های بهداشتی، ویلچر و وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی اشاره کرد
شرکت نورالرضا
منبع عکس: وبسایت سفرمارکت. عکاس: نامشخص
شرکت نورالرضا در سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را زیر نظر شرکت رجا در ایران آغاز کرد. در سال ۱۳۹۰، شرکت «توسعه ترابر ایرانیان» نورالرضا را خرید و به مجموعه‌ای خصوصی تبدیل کرد. شرکت نورالرضا با استفاده از مدر‌ن‌ترین امکانات و فناوری‌های روز جهان در تجهیز قطارهای خود توانسته است جایگاهی مناسب میان مسافران به دست آورد. قطارهای این شرکت نیز از محبوب‌ترین قطارها در ناوگان ریلی ایراناند.
از پرترددترین مسیرهای قطارهای نورالرضا می‌توان به مسیرهای «تهران به مشهد» و برعکس، «اصفهان به مشهد» و برعکس، «کرج به مشهد» و برعکس و «تهران به شیراز» و برعکس اشاره کرد. تمام قطارهای این شرکت ۵ ستاره‌اند و در دسته گران‌ترین قطارهای داخلی قرار دارند.
شرکت مسافربری ریلی نورالرضا در حال حاضر (سال ۱۴۰۴) ۶۵ واگن مسافربری لوکس دارد که از این میان، ۵۴ واگن ۴ تخته‌اند. دیگر واگنهای این مجموعه به رستوران و محل قرارگیری مولد برق اختصاص دارند. در کوپههای لوکس ۴ تخته قطار نورالرضا، امکاناتی کامل مانند سرویس‌های خواب، سیستم صوتی و تصویری، پیجر احضار مهماندار، چراغ خواب و پک‌های بهداشتی وجود دارند. در زمان بدو ورود به این قطارها، با نوشیدنی و تنقلات از مسافرانپذیرایی می‌شود و وعد‌های غذایی متناسب با زمان سفر سرو میشوند.
شرکت قطارهای مسافربری و باری جوپار
منبع عکس: وبسایت شرکت سخت‌افزار مگ. عکاس: نامشخص
شرکت قطارهای مسافربری و باری جوپار در سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را به‌عنوان شرکتی خصوصی در ناوگان حمل‌ونقل ریلی ایران، زیر نظر شرکت «سازمان عمران کرمان» آغاز کرد. قطارهای شرکت جوپار در انواع ۳ و ۴ ستاره در طول سال‌های فعالیت این شرکت به مسافران خدمت‌رسانی کرده‌اند. شرکت جوپار در نخستین سال فعالیت خود ۲۲ واگن قطار با کوپههای ۶ تخته را وارد ناوگان ریلی کشور کرد و تا سال ۱۳۸۸ تعداد ۸۴ واگن دیگر به مجموعه خود افزود.
شرکت جوپار در آخرین اقدام برای نوسازی ناوگان ریلی خود ۴۵ واگن مسافربری ۴ تخته و اتوبوسی را از آلمان خرید و به قطارهای خود اضافه کرد. از پرترددترین مسیرهای قطارهای جوپار می‌توان به مسیرهای «تهران» به شهرهای «مشهد»، «بندرعباس»، «کرمان» و «زاهدان» و همچنین مسیر «کرمان به مشهد» و «کرج به مشهد» اشاره کرد.
قطارهای شرکت جوپار در حال حاضر (سال ۱۴۰۴) شامل قطارهای «۴ ستاره ارگ»، «۳ ستاره کویر» و «اتوبوسی ماهان» میشوند. از این میان، امکانات و خدمات قطار ارگ در مقایسه با دیگر قطارهای این شرکت بیشترند. مسافران نیز با هر بودجه‌ای امکان خرید بلیط قطارهای این شرکت را دارند. در قطارهای جوپار امکاناتی مانند میان‌وعده، سیستم تهویه مطبوع، سرویس خواب و جعبه کمک‌های اولیه در دسترس مسافران قرار دارند.
شرکت حمل‌ونقل ریلی کوثر
منبع عکس: وبسایت شرکت ریل سیر کوثر. عکاس: نامشخص
شرکت حمل‌ونقل ریلی کوثر با نام رسمی «ریل سیر کوثر» در سال ۱۳۸۲ تاسیس شد و فعالیت رسمی خود در ناوگان ریلی کشور را در سال ۱۳۸۴ آغاز کرد. این شرکت با ارائه بلیط قطارهای ۴ و ۵ ستاره به مسافران، از شرکتهای پیشتاز در عرضه خدمات و امکانات لوکس در ناوگان ریلی است.
شرکت کوثر با شعار «حفاظت از محیط‌زیست» از پیشگامان حمل‌ونقل پایدار با طراحی قطارهای سازگار با محیط زیست به شمار می‌آید. این شرکت در طراحی قطارهای خود با هدف کاهش آلودگی و مصرف انرژی، سعی کرده است خدماتی سازگار با محیط زیست و طبیعت ارائه دهد.
از پرترددترین مسیرهای قطارهای کوثر می‌توان مسیرهای «مشهد» به «تهران»، «بندرعباس» و «یزد» را نام برد. بیشتر قطارهای شرکت کوثر شامل قطارهای «۴ ستاره غزال» و «۵ ستاره زمرد» میشوند که امکاناتی مانند سیستم‌های پیشرفته رسانه‌ای، کافی‌شاپ، سرویس خواب و اینترنت پرسرعت دارند. این مجموعه، قطارهای ۳ ستاره مانند قطار «اپتیما» نیز دارد که آن‌ها را به‌منظور رفاه حال مسافران برای خرید بلیط‌های مقرون‌به‌صرفه و اقتصادی به شبکه ریلی ایران وارد کرده است.
شرکت بن ریل
منبع عکس: وبسایت اعتماد آنلاین. عکاس: نامشخص
شرکت بن ریل از قدیمی‌ترین شرکتهای فعال در ناوگان ریلی ایران است که فعالیت خود را در سال ۱۳۷۱ آغاز کرد. این شرکت در نخستین سال‌های فعالیت خود بهصورت اختصاصی بر حمل‌ونقل مسافربری و باری در خط «تهران به مشهد» و برعکس تمرکز داشت و با نام شرکت «قطار سریع‌السیر تهران- مشهد» شناخته می‌شد. نام شرکت بن‌ریل در سال ۱۳۷۳ به «راه‌آهن بنیاد شرقی» تغییر کرد.
از پرترددترین مسیرهای قطارهای شرکت بن‌ریل می‌توان مسیرهای «تهران» به «مشهد»، «کرمان» و «بندرعباس» و مسیر «قم به مشهد» و برعکس را نام برد. بن‌ریل قطارهایی متنوع (شامل سالنی، اتوبوسی، لوکس و ویآیپی) دارد؛ همچنین خدمات و امکاناتی مانند سرویس خواب، سرویس وای‌فای، کوپه اختصاصی بانوان و آقایان و سرو غذا را باتوجهبه درجه کیفی قطارهای خود به مسافران ارائه می‌دهد.
شرکت رعد تبریز
منبع عکس: وبسایت رسپینا. عکاس: نامشخص
شرکت رعد تبریز از شرکتهای حمل‌ونقل ریلی فعال در زمینه مسافربری در ایران است که در زمان تاسیس با هدف تردد در مسیر اختصاصی «تهران به تبریز» و برعکس راه‌اندازی شد. قطارهای این شرکت بهترین و باکیفیت‌ترین واگنهای ساخت کشور اسپانیا را به ناوگان ریلی ایران وارد کرده‌اند که در آن‌ها امکانات مدرن متناسب با ناوگان ریلی روز جهان تعبیه شده‌اند. قطارهای شرکت رعد به سیستم‌های ایمنی پیشرفته مجهزند و امنیت و آسایش مسافران را به‌خوبی تضمین میکنند.
از امکانات موجود در قطارهای لوکس شرکت حمل‌ونقل ریلی رعد تبریز می‌توان به سیستم تهویه مطبوع، سرویس خواب، وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی و همچنین سیستم‌های صوتی و تصویری اشاره کرد. تمرکز این شرکت بر تردد در خط تهران به تبریز و برعکس، سبب افزایش کیفیت خدمات و امکانات در قطارهای این مجموعه و محبوبیت آن‌ها میان مسافران، به‌ویژه مشتریان ثابت در این مسیرها، شده است.
شرکت پارس لایم
منبع عکس: وبسایت مستر بلیط. عکاس: نامشخص
شرکت پارس لایم از جدیدترین شرکتهای حمل‌ونقل ریلی ایران است که در سال ۱۳۹۶ با خرید واگنهای اروپایی باکیفیت به ناوگان ریلی کشور وارد شد. سابقه فعالیت این شرکت به ۱۰ سال پیش از آن یعنی سال ۱۳۸۶ بازمی‌گردد؛ اما فعالیت این مجموعه در سال‌های آغاز در زمینه مسافربری در خطوط ریلی نبود.
شرکت پارس‌لایم قطارهای ۴ ستاره و باکیفیتی دارد که در آن‌ها امکاناتی مانند سیستم تهویه و نور قابل تنظیم، نمایشگر صوتی و تصویری و سرویس‌های بهداشتی ایرانی و فرنگی در هر واگن به مسافران ارائه میشوند. قطارهای این شرکت در حال حاضر بهصورت متمرکز در مسیر «تهران به مشهد» و برعکس تردد میکنند. در قطارهای پارس‌لایم غذا در کوپهها سرو می‌شود و این قطارها واگن رستوران ندارند.
شرکت ریل ترابر سبا
منبع عکس: وبسایت تین نیوز. عکاس: نامشخص
شرکت ریل ترابر سبا در سال ۱۳۸۸ فعالیت خود را در ناوگان ریلی ایران آغاز کرد. این شرکت در دسته جوان‌ترین شرکتهای حمل‌ونقل ریلی کشور قرار دارد و در طول سال‌های فعالیت خود انواع قطارهای سالنی و اتوبوسی تا ۴ و ۵ ستاره لوکس را به ناوگان ریلی ایران وارد کرده است.
قطارهای شرکت ریل ترابر سبا در ۵ مسیر اصلی داخلی تردد میکنند. از پرترددترین مسیرهای این قطارها می‌توان مسیرهای «تهران» به شهرهای «مشهد»، «اصفهان»، «یزد»، «تبریز» و «شیراز» و مسیر برعکس آن‌ها را نام برد.
از میان قطارهای شرکت ترابر ریل سبا می‌توان به قطارهای «۵ ستاره غدیر»، «۴ ستاره طلاییه» و «اتوبوسی نگین» اشاره کرد. در این قطارها، باتوجهبه درجه کیفی آن‌ها امکاناتی متنوع مانند سیستم تهویه مطبوع، سیستم صوتی و تصویری پیشرفته، سیستم اعلام حریق، صندلیهای تخت خواب‌شو، سرویس خواب و بسته‌های پذیرایی ویژه ارائه میشوند.
امکانات رایج در قطارها
امکانات رایج در قطارها باتوجهبه نوع، ستاره‌های قطار و قیمت بلیط آن‌ها متغیر است. به‌طورکلی در همه قطارها امکاناتی مانند تهویه مطبوع، سرویس خواب، پریزهای برق برای شارژ وسایل الکترونیکی، سیستم صوتی و تصویری، سرویس‌های بهداشتی ایرانی و فرنگی، کوپههای اختصاصی بانوان و آقایان و پذیرایی مختصر ارائه میشوند.
هرچه قطار لوکس‌تر باشد، امکانات موجود در آن نیز بیشتر میشوند. از امکانات اختصاصی در قطارهای ۵ ستاره و ویآیپی می‌توان به اینترنت پرسرعت، کافه و رستوران، سرو وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های متنوع و مشاهده موقعیت جغرافیایی در طول مسیر اشاره کرد. قطارهای سالنی و اتوبوسی امکانات کمتری از قطارهای کوپه‌ای دارند و خدمات بسیار محدودتری مانند آب به مسافران میدهند.
قیمت بلیط قطار
قیمت بلیط قطار به عوامل مختلفی وابسته است. ازجمله «مسافت و طول مسیر»، «نوع قطار»، «نوع واگن»، «خدمات قطار»، «زمان سفر» و «سن مسافر». شرکتهای معتبر ناوگان ریلی باتوجهبه این موارد هزینه بلیط در مسیرهای مختلف را تعیین میکنند. قطارهای با امکانات و امتیاز مشابه در این شرکت‌ها اغلب قیمت‌هایی نزدیک به هم دارند. هرچه مسافت سفر و طول مسیر ریلی بیشتر باشد، قیمت بلیط قطار نیز افزایش می‌یابد.
قطارهای ۴ و ۵ ستاره در مقایسه با قطارهای ۳ ستاره و اقتصادی قیمت بیشتری دارند و از نظر امکانات و خدمات نیز متفاوت‌ترند. از میان قطارهای موجود در مسیرهای مختلف، قطارهای اتوبوسی کمترین قیمت و قطارهای وی‌آی پی ۵ ستاره بیشترین قیمت را دارند. در قطارهای اتوبوسی، مسافران بهصورت مشترک در سالنی عمومی قرار می‌گیرند و آسایش و رفاه گردشگران در کوپههای اختصاصی را ندارند.
در روزهای منتهی به تعطیلات خاص، مانند نوروز و روزهای اوج گردشگری، امکان افزایش قیمت بلیط قطار وجود دارد؛ زیرا تقاضا برای خرید بلیط بیشتر می‌شود. از سوی دیگر در بازه‌های خلوت سال برای سفر و زمان استقبال محدود از سفرهای ریلی، امکان تهیه بلیط قطار با تخفیف و شرایط ویژه از طرف برخی شرکتهای مسافربری برای گردشگران مهیا می‌شود.
قیمت بلیط برای نوجوانان بالای ۱۲ سال تمام‌بها و برای کودکان ۲ تا ۱۲ سال نیم‌بها است. برای نوزادان نیازی نیست بلیط مجزا بخرید و تنها باید هزینه بیمه مسافرتی در طول مسیر را پرداخت کنید که حدود ۱۰ درصد از هزینه بلیط بزرگسالان است.
برخی شرکتهای مسافربری فعال در مسیرهای ریلی کشور خدماتی ویژه به برخی خانواده‌ها مانند خانواده‌های شهدا، ایثارگران و فرهنگیان ارائه میدهند.
مدارک لازم برای خرید بلیط قطار
برای خرید بلیط قطار، چه بهصورت آنلاین چه بهصورت حضوری، باید مشخصات شخصی کامل افراد موردنظر را ارائه دهید. هر بلیط قطار منحصربه‌فرد است و استفاده از آن تنها برای فردی امکان‌پذیر خواهد بود که مشخصاتش روی بلیط درج شده است. در زمان خرید بلیط باید نام، نام خانوادگی، کد ملی و تاریخ تولد شخص موردنظر را ثبت کنید.
برای خرید بلیط قطار نیازی نیست اصل مدارک شناسایی را ارائه دهید؛ اما برای ورود به قطار به‌جز بلیط، هر شخص باید مدرک شناسایی مانند شناسنامه یا کارت ملی را به مهماندار واگن ارائه دهد.
امروزه در بیشتر شرکتهای مسافربری الزامی نیست که بلیط‌ها پرینت گرفته شوند، بلکه ارائه بارکد هر بلیط، که در تلفن همراه نیز وجود دارد، برای کنترل پیش از ورود به قطار کافی است؛ بااین‌حال برای اطمینان بیشتر، پس از خرید بلیط قوانین مربوط به ارائه بلیط برای ورود به قطار را از شرکت مسافربری خود استعلام بگیرید.
قوانین کنسلی و استرداد بلیط قطار
منبع عکس: جیمبو تراول. عکاس: نامشخص
قوانین کنسلی و استرداد بلیط قطار برای تمام شرکتهای مسافربری ناوگان ریلی کشور، از طرف رجا (شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران) تعیین شده است؛ ازاین‌رو این شرکت‌ها براساس قوانین مدنظر مراحل بازپرداخت هزینه بلیط قطار به مسافران را انجام میدهند. اگرچه راه‌های مختلفی برای استرداد بلیط قطارها وجود دارد، در همه موارد شرایط بازپرداخت و درصد جریمه‌ها یکسان است. درصورت نیاز به کنسلی بلیط قطار خود می‌توانید بهصورت آنلاین در وبسایت رسمی رجا، ازطریق آژانس مسافرتی و شرکت موردنظر یا بهصورت تلفنی مراحل استرداد بلیط قطار را انجام دهید.
میزان جریمه استرداد و کنسلی بلیط قطار براساس قوانین شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی (رجا) به‌شرح زیر است:
- از زمان صدور بلیط تا ساعت ۱۲ ظهر روز قبل از حرکت قطار، ۱۰ درصد هزینه بلیط
- از ساعت ۱۲ ظهر روز قبل از حرکت قطار تا ۳ ساعت پیش از حرکت قطار، ۳۰ درصد هزینه بلیط
- از ۳ ساعت مانده به‌حرکت قطار تا زمان حرکت قطار، ۵۰ درصد هزینه بلیط
- پس از حرکت قطار، ۱۰۰ درصد هزینه بلیط
مهم است بدانید تنها درصورت استرداد و کنسلی بلیط قطار تا ۱ ساعت پس از خرید آن، هزینه پرداختی کامل به شما بازمی‌گردد. هزینه استرداد و کنسلی بلیط قطار برای خودروها نیز مشابه قوانین بالا است.
نکات قابل توجه سفر با قطار
سفر با قطار از بهترین روش‌های سفر میان گردشگران است که آسایش و امنیت زیادی دارد. با رعایت برخی نکات در سفرهای ریلی می‌توانید کیفیت سفر خود با قطار را بیشتر کرده و تجربه‌ای خوب کسب کنید. در ادامه، مهم‌ترین نکات سفر با قطار را بررسی خواهیم کرد.
مقدار بار مجاز قابل حمل با قطار
منبع عکس: وبسایت علی بابا. عکاس: نامشخص
براساس قوانین رجا، هر مسافر با بلیط تمام‌بها اجازه حمل ۳۰ کیلوگرم بار در کوپه قطار را دارد. این مقدار برای بلیط‌های نیم‌بها به ۲۰ کیلوگرم کاهش می‌یابد. از دیگر محدودیت‌های حمل بار مسافران در هر کوپه می‌توان به محدودیت ورود بار براساس حجم آن اشاره کرد. بارهای داخل کوپه برای هر مسافر باید به‌اندازه محدوده زیر صندلی مسافر یا قفسه بالای کوپه باشد. ورود چمدان‌هایی با طول بیشتر از ۷۵ سانتی‌متر به کوپههای قطار مجاز نیست. به‌طورکلی ورود بارهایی با حجم زیاد به کوپهها، به‌سبب ایجاد مزاحمت برای دیگر مسافران مجاز نیست.
به‌جز ورود بار مجاز در بخش کوپه، امکان انتقال بارهای سنگین‌تر در بخش توشه بار برای مسافران وجود دارد. برای این منظور باید هزینه جدا برای حمل بار در قطار را پرداخت کنید. مقدار بار قابل حمل مسافران در این بخش در شرکتهای مسافرتی مختلف سقف‌های متفاوتی دارد و از ۱۲۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم متغیر است. اگر می‌خواهید در طول سفر با قطار، بارهای سنگین و حجیم حمل کنید، برای آگاهی از میزان بار مجاز قابل حمل، پیش از مراجعه به ایستگاه راه‌آهن، تلفنی استعلام بگیرید.
به یاد داشته باشید محدودیت حمل بار در قطارها تنها براساس وزن نیست و هزینه حمل اجسامی با حجم زیاد، بدون توجه به وزن آن‌ها محاسبه می‌شود. محدودیت وزن برای بار مسافران تنها برای بسته‌های متعارف کمتر از ۵ عدد بررسی می‌شود. برای حمل بارهای بیشتر از ۳۰ کیلوگرم در قسمت توشه بار باید کمی زودتر از زمان حرکت قطار به ایستگاه راه‌آهن مراجعه کنید و بار خود را در به انبار توشه تحویل دهید تا بارنامه در زمان مناسب برای شما صادر شود.
ساعت حضور در ایستگاه راه آهن
منبع عکس: وبسایت سفر مارکت. عکاس: نامشخص
در حالت کلی، ۱۰ دقیقه پیش از حرکت قطار از ایستگاه راه‌آهن مبدا، درهای قطار باز میشوند و مسافران امکان ورود به کوپهها را خواهند داشت. در بسیاری از موارد، به‌دلیل شلوغی ایستگاه‌ها یا تاخیر در ورود قطار به ایستگاه و آماده‌سازی آن، زمان ورود مسافران به سکوها جابه‌جا می‌شود و به تعویق می‌افتد؛ با وجود این، برای جلوگیری از اختلال و مشکل در ورود به قطار، ۱ ساعت پیش از زمان حرکت قطار در ایستگاه باشید.
با حضور به‌موقع در ایستگاه راه‌آهن فرصت مناسب برای بررسی اطلاعات بلیط خود و آمادگی ورود به قطارها را دارید. اگر بهصورت گروهی سفر می‌کنید یا کودک، نوزاد یا بار اضافی همراه دارید، زمان بیشتری را برای آمادگی پیش از ورود به قطار در نظر بگیرید و زودتر به ایستگاه راه‌آهن بروید. شرکتهای مسافربری مسئولیت زیادی برای جابه‌جایی به‌موقع مسافران دارند. درصورت تاخیر در حرکت قطارها فرصت برای ثبت شکایت از سوی مسافران و دریافت جریمه از شرکت‌ها مهیا است.
مدارک لازم برای سفر با قطار
در زمان خرید بلیط قطار، ثبت اطلاعات فردی هر شخص در بلیط الزامی است. درواقع بلیط قطارها بهصورت اختصاصی برای هر شخص صادر میشوند و امکان استفاده از بلیط ۱ شخص برای افراد دیگر وجود ندارد. در زمان ورود به قطار، باید بلیط خود را همراه با کارت شناسایی معتبر برای تطبیق اطلاعات مندرج بر بلیط با هویت‌تان، به مهمانداران قطار ارائه دهید. درصورت وجود مغایرت در اطلاعات موجود در بلیط با مدارک، متصدیان قطار از ورود شما به قطار جلوگیری میکنند.
برای ارائه بلیط به مهمانداران قطار می‌توانید از پرینت یا نسخه آنلاین بلیط در تلفن همراه خود استفاده کنید. مهمانداران برای تایید بلیط به بارکد موجود در آن نیاز دارند. ارائه مدارک شناسایی برای همه افراد خانواده الزامی است. کودکان نیز از این قانون مستثنا نیستند. در بیشتر موارد، تایید هویت صاحبان بلیط تنها در زمان ورود به قطار صورت می‌گیرد و در طول مسیر سفر درصورت نبود مشکل یا موقعیتی خاص به بررسی دوباره بلیط نیازی نیست؛ با وجود این، بلیط‌ها و مدارک شناسایی افراد ۱ کوپه یا صندلی در طول سفر باید در دسترس مسافران باشند تا به ماموران قطار ارائه دهند.
وسایل لازم در سفر با قطار
منبع عکس: وبسایت دیجیکالا. عکاس: نامشخص
لوازم مورد نیاز شما در طول سفر با قطار به انتخاب نوع قطار شما بستگی دارد. قطارهای لوکس ۴ و ۵ ستاره و واگن‌ها و کوپههای ویآیپی، بسیاری از وسایل مورد نیاز شما در طول سفر را در اختیارتان می‌گذارند. درصورت انتخاب بلیط قطارهایی که واگن سالنی و اتوبوسی دارند محدودیت‌هایی برای حمل برخی لوازم شخصی خواهید داشت. سفر با کودکان و نوزادان نیز نیازمند ابزار و لوازم مختص است که خانواده‌ها باید آن‌ها را همراه داشته باشند.
موارد مورد نیاز در طول سفر با قطار عبارت‌اند از:
- دارو
- لباس مناسب برای زمان استراحت در سفرهای طولانی
- مدارک شناسایی
- بلیط قطار
- کیف دستی یا کمری مناسب برای حمل مدارک و وسایل ارزشمند
- تنقلات
- لپ‌تاپ شخصی، موبایل و دوربین
- لیوان و قاشق چنگال شخصی
- دمپایی
- پاوربانک و شارژر گوشی
- هدفون و پخش صوتی
- کتاب
- کارت بانکی
- مقداری پول نقد
- مسواک و خمیردندان
- اسپری الکل و ضدعفونی
- دستمال کاغذی
پس از خرید بلیط قطار می‌توانید در بخش جزئیات، امکانات و خدمات قطار موردنظر را ببینید و متناسب با آن لوازم مورد نیاز خود را داخل قطار ببرید.
بیمه مسافرتی
در سفر با قطار می‌توان از ۲ نوع بیمه استفاده کرد. نوع اول بیمه قطارها که بهصورت اجباری برای همه مسافران در نظر گرفته می‌شود، از طرف ناوگان ریلی کشور و شرکت رجا است که هزینه آن در زمان خرید بلیط بهصورت درصدی در مبلغ نهایی اعمال می‌شود. همه شرکتهای مسافربری فعال در ناوگان ریلی ایران موظف‌اند از قوانین مربوط به بیمه مسافرتی مسافران در قطارهای خود پیروی و هزینه آن را در بلیط قطارها درج کنند. بیمه مسافرتی برای حمل خودروها نیز تعرفه‌ای مشخص دارد و اجباری است.
نوع دوم بیمه مسافرتی در سفر با قطار بیمه حوادث انفرادی نام دارد. علاقه‌مندان به استفاده از این بیمه برای افزایش سقف خسارت‌های احتمالی در طول مسیر می‌توانند بیمه مجزا از شرکتهای مختلف بخرند. در این نوع بیمه، مواردی مانند غرامت فوت و نقص عضو، هزینه‌های پزشکی، بستری و درمان بیماری‌ها و همچنین لغو سفر در نظر گرفته شده است. درصورت بروز هریک از این حوادث احتمالی مسافران غرامت خود را از شرکت طرف قرارداد دریافت خواهند کرد.
بیمه مسافرتی رجا حوادث محدود در طول مسیر سفر را پوشش می‌دهد و تنها مسئولیت حوادث داخل قطار را می‌پذیرد؛ اما بیمه حوادث فردی، بسیاری از اتفاقات پیش‌بینی‌نشده در طول سفر را شامل می‌شود.
تعداد و مدت زمان توقف در مسیر
منبع عکس: وبسایت روزنامه عصر ایران. عکاس: نامشخص
تعداد و مدت‌زمان توقف قطارها در طول مسیر سفر به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ ازجمله نوع قطار، طول مسیر، مقصد قطار، برنامه زمان‌بندی شرکت رجا، تقاضای مسافران و ساعت‌ها و شیفت‌های کاری در ایستگاه‌های قطار بین راه.
قطارهای تندرو یا سریع‌السیر از محبوب‌ترین قطارها محسوب میشوند که با سرعت بالا و بدون توقف در طول مسیر به سمت مقاصد مختلف حرکت میکنند. این قطارها، برخلاف قطارهای معمولی، در طول راه توقف نمی‌کنند و در مقایسه با دیگر قطارها در همان مسیر، سریع‌تر به مقصد می‌رسند. اگر قطار در مسیر حرکت شما به‌سوی شهری خاص از ایستگاه‌های زیادی عبور کند، به‌طور معمول بر تعداد توقف‌های قطار در طول راه نیز افزوده می‌شود.
گاهی دلیل توقف‌های قطارها در برخی ایستگاه‌ها، تنظیم زمان‌بندی شرکت رجا در جابه‌جایی مسافران یا تخلیه و بارگیری بارهای احتمالی است. از طرفی، برخی ایستگاه‌های میان راه زمان کاری محدودی دارند و درصورت وقوع تاخیر در زمان ورود به این ایستگاه‌ها، به‌دلیل اتمام ساعت کاری آن‌ها، قطارها مجبورند بیشتر توقف کنند.
برای دریافت برنامه دقیق تعداد و مدت‌زمان توقف قطار در ایستگاه‌های میانی راه می‌توانید با شرکتهای مسافربری طرف قرارداد خود تماس بگیرید و از جزئیات سفرتان مطلع شوید. به یاد داشته باشید که تغییر در این برنامه‌ها به‌طور معمول محتمل است و در بیشتر موارد برنامه حرکت و توقف قطارها با تغییراتی خارج از برنامه همراه می‌شود.
حمل حیوانات زنده با قطار
منبع عکس: وبسایت پت‌بوم. عکاس: نامشخص
حمل حیوانات زنده با قطار مجاز نیست. تنها در مواردی خاص مسافران می‌توانند پرندگان کوچک را در قفس مناسب با تهویه مطلوب با قطار حمل کنند. برای این منظور نیز باید پیش از سفر هماهنگی‌های لازم برای حمل پرندگان را با شرکتهای مسافرتی مدنظر و ایستگاه راه‌آهن ایران صورت دهند.
حمل حیوانات زنده در قطار به‌دلیل محدودیت فضا در کوپهها و نبود فضای مناسب برای آن‌ها در توشه بار مجاز نیست؛ همچنین ملاحظات بهداشتی برای دیگر مسافران سبب اعمال قانون ممنوعیت در این زمینه شده است.
حمل خودرو با قطار
منبع عکس: وبسایت مجله خودرو سوییچ. عکاس: نامشخص
حمل خودرو با قطار از پرطرفدارترین خدمات شرکتهای مسافربری زیرمجموعه رجا است. خودروها در قطار با واگنهای ویژه حمل خودرو از مبداهای مختلف در کشور به مقصد مورد نظر مسافران حمل میشوند. برای حمل خودرو با قطار باید در وبسایت شرکتهای مسافرتی در بخش خرید بلیط قطار گزینه حمل خودرو با قطار را انتخاب کنید یا با مراجعه حضوری به ایستگاه‌های راه‌آهن بلیط مورد نظر خود را بخرید.
امکان حمل خودرو با قطار در حال حاضر (تابستان ۱۴۰۴) بین شهرهای زیر امکان پذیر است:
از تهران به:
- اهواز
- مشهد
- تبریز
- شیراز
- کرمان
- زاهدان
- بندرعباس
- یزد
از مشهد به:
- تهران
- شیراز
- اهواز
از شیراز به:
- تهران
- مشهد
از اهواز به:
- تهران
- مشهد
از بندرعباس به:
- تهران
- اصفهان
از تبریز به:
- تهران
- مشهد
از زاهدان به:
- تهران
- مشهد
از یزد به:
- تهران
- مشهد
از کرمان به:
- تهران
- مشهد
از اصفهان به:
- تهران
- بندرعباس
- مشهد
در زمان تهیه بلیط برای خودروی خود، باید اطلاعات دقیق و کامل ماشین و مالک آن را در بخش‌های موردنظر وارد کنید. هرگونه اشتباه در ثبت این اطلاعات در مراحل تحویل خودرو در مقصد برای صاحب خودرو مشکل‌ساز خواهد بود. قوانین استرداد و کنسلی بلیط قطار خودرو نیز مانند قوانین آن برای افراد است.
به یاد داشته باشید برای حمل خودرو با قطار محدودیت ارتفاع و طول وجود دارد؛ ازاین‌رو امکان حمل بسیاری از ماشین‌های شاسی‌بلند در واگن قطارها وجو ندارد. ارتفاع مجاز برای حمل خودروها با قطار ۱۵۸ سانتی‌متر و عرض مجاز نیز ۱۸۰ سانتی‌متر است. پس از خرید بلیط و در زمان تحویل خودرو به انبار توشه ایستگاه راه‌آهن، هیچ وسیله اضافی نباید در ماشین باشد. برای تحویل خودرو در مقصد نیز حضور مالک همراه با کارت شناسایی معتبر و مدارک شناسایی وسیله نقلیه الزامی است.
هزینه بیمه مسافرتی خودروها برخلاف افراد، در زمان تحویل خودرو در مقصد محاسبه و از صاحبان خودرو دریافت می‌شود. دریافت خودرو در مقصد از انبار توشه حداقل پس از ۳ ساعت از پایان سفر انجام می‌شود و به‌دلیل انجام مراحل اداری بارگیری زودتر از آن ممکن نیست.
وعده‌های غذایی در قطار
منبع عکس: وبسایت رجا. عکاس: نامشخص
وعده‌های غذایی در قطار تنها در قطارهای لوکس و ۵ ستاره سرو میشوند. در قطارهای لوکس و واگنهای ویآیپی، امکان انتخاب غذا برای مسافران از منوی ویژه وجود دارد. در منوی این قطارها، اغلب بین ۵ تا ۶ مدل غذای مختلف همراه با غذای رژیمی برای افراد خاص و غذای ویژه کودک دیده می‌شود که مسافران در زمان خرید بلیط امکان انتخاب گزینه موردنظر خود برای هر فرد را دارند.
وعده‌های غذایی در قطارهای ۵ ستاره بهصورت گرم سرو میشوند که این نکته در بلیط مسافران نیز درج شده است. در برخی قطارهای ۵ ستاره تنها می‌تواناز بین ۲ نوع غذای موجود در منو انتخاب کرد. در برخی موارد نیز فقط ۱ مدل غذا در منوی رستوران قطار وجود دارد.
بسته‌های هر وعده غذایی در قطارهای لوکس و ۵ ستاه شامل پیش‌غذا، غذای اصلی و دسرند. این قطارها در بدو ورود مسافران به قطار و در میان مسیر با انواع نوشیدنی و دسر از آن‌ها پذیرایی میکنند. تنوع غذا در قطارهای مختلف در بازه‌های زمانی باتوجهبه شرکتهای طرف قرارداد برای تامین غذای مسافران تغییر می‌کند. در قطارهای ۳ و ۴ ستاره و همچنین قطارهای سالنی اقتصادی، پذیرایی خاصی از مسافران صورت نمی‌گیرد و تنها در برخی موارد میان‌وعده‌هایی سبک به آن‌ها ارائه می‌شود. مسافران در این قطارها می‌توانند وعده‌های غذایی سبک همراه خود داشته باشند.
تاخیر حرکت قطار
تاخیر در حرکت قطارها به‌دلیل رخداد حوادث مختلف و گاهی در زمان‌های شلوغ گردشگری و سفر، مانند تعطیلات رسمی و نوروز، اتفاق می‌افتد. این موضوع باتوجهبه مدت‌زمان تاخیر، خسارت‌ها و ضررهای احتمالی برای شرکتهای مسافربری و مسافران دارد.
چنانچه با تاخیر در حرکت قطار مسافران از قطار بعدی با اختلاف زمانی حداقل ۳ ساعت جا بمانند، شرکت مسافربری مربوط ملزم است هزینه کامل بلیط قطار بعدی را پرداخت کند یا در قطارهای بعدی بلیط جایگزین برای مسافران در نظر بگیرد.
در قطاری که با تاخیر ۱ ساعته حرکت کند، پیش از شروع سفر می‌توانید بلیط خود را کنسل کنید یا درخواست استرداد کامل مبلغ آن را از شرکت مسافربری موردنظر بدهید.
درصورت تاخیر ۱ ساعته در زمان رسیدن به مقصد نیز می‌توانید درخواست پرداخت خسارت کنید.
بروز اشکال فنی قطارها در طول مسیر و وقوع تاخیر ۲ تا ۳ ساعته، شرکتهای مسافربری را ملزم می‌کند نیمی از هزینه بلیط را به مسافران بازگردانند.
با بروز هر حادثه طبیعی در طول مسیر، مانند وقوع سیل یا زلزله که سبب ایجاد تاخیر در زمان ورود قطار به مقصد شود، شرکت مسافربری مدنظر مشمول پرداخت هیچ خسارتی نخواهد بود.
جا ماندن از قطار
ممکن است به دلایل مختلف از قطار خود جا بمانید، در این صورت می‌توانید از راهکارهای مختلفی استفاده کنید. چنانچه جا ماندن از قطار به دلایل شخصی باشد و شرکت مسافربری مدنظر هیچ نقشی در آن نداشته باشد، مشمول دریافت خسارت هزینه بلیط قطار نخواهید شد. ثبت درخواست استرداد بلیط در وبسایت شرکتهای مسافربری باید حداقل نیم ساعت پیش از حرکت قطارها انجام شود؛ پس از آن، شرکت‌ها هیچ مسئولیتی برای بازپرداخت هزینه بلیط‌ها ندارند.
ممکن است جا ماندن شما از قطار به‌دلیل تاخیر قطار قبلی بوده باشد؛ در این صورت شرکت مسافربری مدنظر موظف است خسارت‌های شما را جبران کند. برای این منظور باید هزینه کامل بلیط قطار دوم را به شما بازگرداند یا در قطاری با زمان حرکت نزدیک، برای شما بلیط جدید صادر کند. چنانچه بلیط صادرشده به قطارهایی با درجه کیفی بالاتر مربوط باشد، ملزم نخواهید بود هزینه اضافی پرداخت کنید؛ اما درصورت ارائه بلیط در قطار با درجه کیفی پایین‌تر، امکان درخواست اختلاف وجه برای شما وجود دارد. در این مورد می‌توانید به‌جای بلیط جایگزین کل وجه پرداختی بلیط را درخواست کنید.
درصورت تمایل به دریافت خسارت هزینه بلیط قطار دوم، باید درخواست استرداد خود را در وبسایت شرکت مورد نظر ثبت کنید تا مراحل اداری بازگشت وجه انجام شود.
قیمت بلیط قطار برای نوزادان رایگان است و تنها ۱۰ درصد از هزینه بلیط بزرگسالان به‌عنوان بیمه مسافرتی نوزادان از خانواده‌ها دریافت می‌شود. هزینه بلیط برای کودکان 2 تا ۱۲ سال نیم‌بها و برای نوجوانان بیشتر از ۱۲ سال کامل محاسبه می‌شود.
برای تهیه بلیط قطار باید اطلاعات کامل شخصی را اراده دهید. در زمان ورود به قطار نیز باید پرینت بلیط یا بلیط مجازی (بارکد بلیط) را همراه با مدارک شناسایی معتبر هر دارنده بلیط مانند شناسنامه و کارت ملی همراه داشته باشید.
هر مسافر امکان حمل ۳۰ کیلوگرم بار در کوپه و درمجموع ۱۲۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم بار در حداکثر ۵ بسته را در بخش توشه بار دارد. ورود بارهای حجیم حتی در اندازه کمتر از ۳۰ کیلوگرم به کوپه مجاز نیست و باید به بخش توشه بار تحویل داده شود.
انواع واگنهای مسافری شامل واگنهای کوپه ۴ تخت، کوپه ۶ تخت، اختصاصی بانوان و آقایان و ویآیپی میشوند.
بله؛ همه شرکتهای مسافربری در قطارهای مختلف خود کوپهها و واگنهای اختصاصی بانوان و آقایان را دارند.
برای خرید بلیط قطار دربست باید باتوجهبه قطار موردنظر خود، کوپه ۴ تخت یا ۶ تخت را رزرو کنید و هزینه تعداد صندلیهای هر کوپه را بپردازد.
برای حمل خودرو با قطار باید بهصورت جداگانه برای خودروی مورد نظرتان بلیط قطار بخرید. برای این منظور لازم است با انتخاب مسیر حمل خودرو در وبسایت رجا یا دیگر وبسایتهای معتبر، مشخصات خودرو و مالک آن را وارد و هزینه بلیط را پرداخت کنید تا بلیط خودروی شما صادر شود.
مسیرهای «تهران به مشهد» و برعکس، «تهران به قم» و برعکس و «تهران به بندرعباس» و برعکس از پرترددترین مسیرهای ریلی در ایراناند.
تنها سفر خارجی مستقیم با قطار از ایران در حال حاضر (سال ۱۴۰۴) مسیر «تهران به وان» در ترکیه است.
چنانچه تاخیر قطار سبب از دست دادن بلیط قطار بعدی یا دیگر وسایل حمل‌ونقل شود، شرکت مدنظر موظف است هزینه کامل بلیط‌های از دست رفته را پرداخت کند. درصورت لغو حرکت قطار و جایگزینی آن با دیگر قطارها نیز، شرکتهای مربوط باید هزینه کامل مسافران را برگردانند.
بله؛ امکان استرداد و کنسلی بلیط قطار براساس شرایط و قوانین رجا وجود دارد.
مهم‌ترین تفاوت بلیط قطارهای ۵ و ۴ ستاره به امکانات و خدمات آن‌ها برمی‌گردد؛ برای مثال در قطارهای ۵ ستاره وعده غذایی متناسب با زمان سفر به گردشگران ارائه می‌شود.
در بلیط کوپه‌ای مسافران در کوپه اختصاصی حریم شخصی دارند و از امکاناتی مانند صندلی مبله و تخت‌خواب استفاده میکنند؛ اما در قطارهای اتوبوسی همه مسافران در سالن‌های مشترک قرار می‌گیرند و امکانات چندانی ندارند.
از میان بهترین شرکتهای ریلی ایران می‌توان شرکتهای رجا، فدک، سفیر ریل آسیا، نورالرضا، جوپار، کوثر، بن ریل، رعد، پاس لایم و ریل ترابر آسیا را نام برد.
در قطارها خدماتی مانند سرو وعده‌های غذایی و میان‌وعده و خدمات رستورانی به مسافران ارائه میشوند.
بهترین زمان برای حضور در ایستگاه راه‌آهن پیش از سفر، حدود ۱ ساعت پیش از حرکت قطار است.
خیر؛ امکان حمل حیوان زنده با قطار در ایران در بخش کوپه و بار قطار وجود ندارد.
قطارهای گردشگری قطارهایی‌اند که برنامه‌های تفریحی برای مسافران برگزار میکنند و هدف از تهیه بلیط آن‌ها گردشگری با قطار است. این قطارها سرعت کمی دارند و گردشگران را در طول مسیر با زیباترین مناظر طبیعی آشنا میکنند. قطارهای گردشگری امکانات و خدماتی مانند راهنمای تور، بیمه مسافرتی و وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی به مسافران ارائه می‌دهد.
