نوروز یزد کجا بریم

یزد با جاهای دیدنی زیبا و متنوع از بهترین گزینه‌های سفر داخلی در تعطیلات نوروز است. در سفر به یزد در نخستین روزهای بهار می‌توانید از باغ‌های ایرانی تا کمپ‌های کویری را ببینید.

یزد از شهرهای تاریخی ایران در کویر مرکزی است که در نخستین روزهای بهار، آب‌وهوایی مطبوع و معتدل برای گشت‌وگذار و بازدید از جاهای دیدنی دارد. زیرساخت‌های گردشگری یزد برای میزبانی از گردشگران مناسب است و در نخستین روزهای بهار، حال‌وهوای نوروزی این شهر توجه مسافران را به خود جلب می‌کند.

بافت تاریخی یزد، شهرتی جهانی دارد و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. بسیاری از گردشگران، شهر یزد را برای سفری به‌یادماندنی در عید نوروز انتخاب می‌کنند تا از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این شهر با فراغ‌بال بازدید کنند. چنانچه قصد دارید در نوروز به یزد سفر کنید، با ما همراه باشید تا برخی از بهترین جاهای دیدنی شهر بادگیرهای ایران را به شما معرفی کنیم.

برای رزرو تور داخلی می‌توانید از طریق سایت بوکینگ اقدام کنید.

نوروز یزد کجا بریم:

• مجموعه تاریخی میدان امیرچخماق
• بافت تاریخی یزد
• باغ دولت آباد
• زندان اسکندر
• خانه لاری ها
• آتشکده زرتشتیان یزد
• آب انبار شش بادگیر
• بازار و حمام خان
• دخمه زرتشتیان
• موزه نور و روشنایی یزد
• قنات زارچ
• روستای خرانق
• روستای سریزد
• کمپ کویری هفت سنگ

مجموعه تاریخی میدان امیرچخماق

• آدرس: شهر یزد، میدان شهید بهشتی، خیابان امام خمینی، ضلع شرقی خیابان امام در امتداد خیابان سلمان فارسی (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: بخش عمومی میدان، ۲۴ ساعته
• رده قیمت: ارزان
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

میدان امیرچخماق از قدیمی‌ترین مناطق شهر یزد است که بناها و جاذبه‌های تاریخی متعددی در آن به چشم می‌خورد. این مجموعه که در فهرست میراث ملی ایران به ‌ثبت رسیده است، در میان محلیان با نام‌هایی مانند «میرچخماق» یا «امیرچقماق» شناخته می‌شود. امیرچخماق یکی از سرداران حکومت تیموریان در ایران بود که در سال ۸۳۶ هجری قمری حاکم یزد شد. وی خدمات زیادی برای مردم یزد انجام داد و بسیاری از بناهای تاریخی موجود در این شهر از دوره حکومت او به ‌یادگار مانده است؛ میدان امیرچخماق و برخی از بناهای آن نیز به دست این حاکم ساخته شد.

از بخش‌های مختلف مجموعه میدان امیرچخماق می‌توان به بازار، تکیه، مسجد و آب‌انبار اشاره کرد. تکیه امیرچخماق در بخش شرقی این میدان، در گذشته محلی برای استقرار حاکمان در مناسبت‌های مختلف بود و امروزه نیز محل اجرای مراسم مذهبی مانند نخل‌گردانی در ماه محرم است. ساختمان بیرونی تکیه با نمای قوسی‌شکل، توجه گردشگران را به ‌خود جلب می‌کند. در کتیبه موجود در این بنا، زمان ساخت آن سال ۱۲۵۸ هجری قمری عنوان شده است؛ اما مناره‌های بلند این سازه در دوره حکومت قاجار به آن اضافه شد.

برای رزرو هتل های یزد می‌توانید روی کمک ما حساب کنید.

مسجد امیرچخماق را با نام «مسجد دهوک» و«مسجد جامع نو» نیز می‌شناسند. این بنا تزییناتی جالب‌توجه از کاشی‌کاری، معرق و مقرنس دارد که توجه علاقه‌مندان هنر اصیل معماری را به‌ خود جلب می‌کند. مهم‌ترین ویژگی مسجد امیرچخماق، نداشتن مناره است و دسترسی به این مسجد از ضلع شمالی میدان امیرچخماق انجام می‌شود. همچنین، دو آب‌انبار در این میدان قرار دارد که یکی از آن‌ها در بخش شمالی میدان واقع شده است.

آب‌انبار شمالی میدان امیرچخماق با نام «ستی فاطمه» شناخته می‌شود که به دستور همسر امیرچخماق و به نام او ساخته شده است. در حال حاضر (زمستان ۱۴۰۳)، با تغییر کاربری در بخش مخزن این آب‌انبار، از آن به‌عنوان زورخانه استفاده می‌شود و آب‌انبار در طبقه زیرین مخزن قرار دارد؛ آب‌انبار دیگر این مجموعه در طبقه پایین تکیه امیرچخماق واقع شده است. از دیگر جاذبه‌های موجود در میدان امیرچخماق و کوچه‌های اطراف آن می‌توان به آرامگاه ستی فاطمه، بازار حاجی قنبر و مجسمه‌های داخل حوض وسط میدان اشاره کرد.

بافت تاریخی یزد

• آدرس: شهر یزد، شمال شرقی یزد، ضلع جنوبی خیابان فهادان (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: ۲۴ ساعته
• رده قیمت: ارزان
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

یزد از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که در گوشه‌وکنار آن، آثار باستانی و تاریخی متعددی به‌ چشم می‌خورد. بخشی از مهم‌ترین بناهای تاریخی یزد در بخش سنتی این شهر معروف به «بافت تاریخی» قرار دارد. نام بافت تاریخی یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و هرسال، گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای بازدید از آن به یزد سفر می‌کنند.

براساس شواهد موجود، قدمت بافت تاریخی یزد به قرن‌های اول و دوم هجری قمری می‌رسد. معماری بافت تاریخی یزد، نمونه‌ای قابل‌توجه از معماری سنتی در مناطق کویری ایران است و تاکنون، آثار تاریخی و باستانی متنوعی از بخش‌های مختلف آن کشف شده‌ است. حدود ۱٫۷۰۰ بنا و اثر تاریخی در بافت تاریخی یزد وجود دارد که بیشتر آن‌ها از خشت و گل ساخته شده است.

از مهم‌ترین شاخصه‌های معماری در بافت تاریخی یزد می‌توان به وجود گنبد، بادگیر و آب‌انبار در ساختمان‌ها و خانه‌ها اشاره کرد. ساختار بام خانه‌های این منطقه برای شب‌نشینی در تابستان مناسب است و فضای داخلی بناها نیز برای فصل‌های سرد و گرم سال کاربرد دارد. کوچه‌پس‌کوچه‌های بافت تاریخی یزد را به‌دلیل عرض کم با نام «کوچه‌های آشتی‌کنان» می‌شناسند.

در بافت تاریخی یزد، اقامتگاه‌های سنتی و بوم‌گردی بسیاری فعالیت می‌کنند که پذیرای گردشگران علاقه‌مند به بافت‌های سنتی و بومی هستند. در این اقامتگاه‌ها، شربت‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتی نیز دایر است.

از معروف‌ترین جاذبه‌های بافت تاریخی یزد می‌توان مسجد چهارمنار یا میرخضر شاه، بقعه شمس‌الدین، باغ دولت‌آباد و خانه‌های ایلخانی را نام برد. مشهورترین محله‌های بافت تاریخی یزد نیز محله‌هایی مانند فهادان، قلعه کهنه، مصلی، سرجمع، کوچه بیوک، خرمشاه، ‌چهارمنار، شش بادگیر، یعقوبی، لب خندق و میرقطب است که از میان آن‌ها محله‌های فهادان و چهارمنار، بیشترین قدمت را دارند.

باغ دولت آباد

• آدرس: شهر یزد، محله چهارمنار، خیابان شهید رجایی، کوچه فردوسی (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: هر روز از ساعت ۷ تا ۲۳
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: طبیعی و تاریخی

باغ دولت آباد از زیباترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی یزد در بافت تاریخی این شهر است که شهرتی جهانی دارد. نام این باغ همراه با هشت باغ‌ دیگر در شهرهای مختلف ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو با عنوان «باغ‌های ایرانی» ‌ثبت شده است. باغ دولت آباد تا پیش از دوره پهلوی خارج از بافت شهری یزد قرار داشت؛ اما پس از ساخت‌وساز گسترده اطراف آن، به‌تدریج به بخشی از مرکز شهر و بافت تاریخی یزد تبدیل شد.

قدمت باغ دولت آباد به زمان حکومت خوانین یزد در این شهر، هم‌زمان با پادشاهی کریم‌خان زند می‌رسد. پیش از پیدایش این باغ، قنات دولت‌آباد حفر شد که از برکت آب آن، باغ دولت آباد به ‌وجود آمد. قنات دولت‌آباد از مهم‌ترین و طولانی‌ترین قنات‌های یزد است که در گذشته، آب موردنیاز بخش قابل‌توجهی از باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی یزد را تامین می‌کرد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های باغ دولت آباد می‌توان به بادگیر بلند آن اشاره کرد که بیش از ۸ متر ارتفاع دارد و به‌عنوان بلندترین بادگیر جهان شناخته می‌شود. این بادگیر هشت‌ضلعی و حوض زیر آن تاثیر قابل‌توجهی در آب‌وهوای خنک باغ دارند. طراحی باغ دولت آباد مانند دیگر باغ‌های ایرانی به‌صورت متقارن انجام شده است. نقشه اصلی این باغ همچون دو مستطیل عمود بر هم است که بخش‌های اندورنی و بیرونی را تشکیل می‌دهند.

مهم‌ترین بناهای باغ دولت آباد، عمارت سردر، عمارت بهشت آیین، تالار آینه، عمارت تهرانی،‌ عمارت هشتی یا بادگیر، عمارت طنبی، برج دیده‌بانی و آب‌انبار است. بیشترین پوشش گیاهی باغ دولت آباد را درختان کاج، سرو و تاک و بوته‌های گل سرخ تشکیل می‌دهد. عمارت اصلی این باغ، عمارت هشتی است که بادگیر مرتفع دولت آباد نیز در آن قرار دارد.

زندان اسکندر (مدرسه ضیائیه)

• آدرس: شهر یزد، محله فهادان، کوچه رختشوی‌خانه، کوچه حمام نو (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: نیمه نخست سال، هر روز از ساعت ۸ تا ۱۹:۳۰ و نیمه دوم سال، هر روز از ساعت ۸ تا ۱۷
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

زندان اسکندر یا «مدرسه ضیائیه» از بناهای تاریخی یزد در محله فهادان است که در طول سال‌های عمر خود برای اهداف گوناگون استفاده شده است. این زندان در بازه‌هایی از زمان به مدرسه تغییر کاربری یافت و به ‌همین دلیل، امروزه با نام «مدرسه ضیائیه» نیز شناخته می‌شود.

معماری بنای زندان اسکندر در عین سادگی، ظرافت بسیاری دارد. سبک معماری این بنا مطابق سبک معماری آذری است که در زمان ایلخانیان رونق بسیاری داشت. در ساخت زندان اسکندر فقط از خشت خام استفاده شده است و در هیچ بخشی از آن اثری از تزییناتی مانند گچ‌کاری و کاشی‌کاری نیست. گنبد زندان اسکندر که ارتفاع آن به ۱۸ متر می‌رسد، کاملا ساده بود و در زمان بازسازی تزییناتی به آن اضافه شد. از بخش‌های مختلف این مجموعه تاریخی می‌توان به شبستان، محراب، رواق‌های متعدد، بادگیر و سرداب اشاره کرد.

برای خرید بلیط هواپیما یزد می‌توانید روی کمک ما حساب کنید.

در حال حاضر، بخشی از ساختمان زندان اسکندر به موزه سنگ‌لوحه‌ها و سنگ قبرهای تاریخی تبدیل شده است و در اتاق‌هایی از این مجموعه نیز صنایع دستی یزد به ‌فروش می‌رسد. در بخش ورودی این بنا، دری کوچک قرار دارد که با عبور از آن گردشگران به حیاط و صحن مدرسه وارد می‌شوند.

زندان اسکندر در بخش سنتی و بافت تاریخی شهر یزد قرار دارد؛ ازاین‌رو، هم‌زمان با بازدید از آن می‌توانید از بازار سنتی و بسیاری از جاذبه‌های تاریخی دیگر نیز بازدید کنید. همچنین، چای‌خانه‌های سنتی و رستوران‌های متعدد اطراف این بنا قرار دارد که پس از گشت‌وگذار در زندان اسکندر می‌توانید برای صرف انواع غذاها و نوشیدنی‌های محلی به آن‌ها سر بزنید.

خانه لاری ها

• آدرس: شهر یزد، خیابان امام خمینی، محله فهادان، خیابان محراب، جنب عمارت کلاه‌فرنگی (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: نیمه نخست سال، هر روز از ساعت ۸:۳۰ تا ۲۱ و نیمه دوم سال، هر روز از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۹:۳۰
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

خانه لاری‌ها از زیباترین آثار تاریخی یزد با معماری سنتی است که قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد. نخستین مالک خانه لاری‌ها، «غلامحسین ملازینل» نام داشت که از تاجران سرشناس لار بود؛ اما نام این خانه از زمان انتقال مالکیت آن به «حاج محمد ابراهیم لاری» به خانه لاری‌ها معروف شد. در گذشته، این بنا در بازه‌ای از زمان خانقاه بود و تا اواخر دوره پهلوی از خانه‌های اشراف به ‌شمار می‌رفت.

تا سال ۱۳۶۳، خانه لاری‌ها مالک خصوصی داشت و بخش‌های زیادی از آن متروکه شده بود؛ اما پس از اینکه سازمان میراث فرهنگی این خانه را خرید و در سال‌های بعد، بازسازی‌های گسترده در آن انجام شد، با کاربری خانه تاریخی و موزه در اختیار عموم مردم برای بازدید قرار گرفت. در حال حاضر، بخشی از این خانه به موزه اسناد ملی تبدیل شده است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های خانه لاری‌ها می‌توان به معماری این بنا اشاره کرد. مهم‌ترین نشانه معماری در خانه‌های کویری یعنی بادگیر در این خانه دیده می‌شود. تزیینات آینه‌کاری، گچ‌کاری، نقاشی، شیشه‌های رنگی و پنجره‌های ارسی، جلوه‌ای زیبا به خانه لاری‌ها بخشیده است. این خانه، سه حیاط و ۶ باب دارد که هرکدام ایوان، تالار، اتاق‌ها، سردر و هشتی جداگانه دارند. در هر باب، بخش پذیرایی از مهمان به‌شکل مشهودی از اندرونی جدا است که نشان از دقت‌نظر معماران برای حفظ حریم شخصی ساکنان خانه دارد.

گرداگرد عمارت اصلی خانه لاری‌ها، بخش شاه‌نشین تعبیه شده است که براساس زاویه تابش خورشید در طول سال، هر ضلع آن برای نشیمن در فصل‌های مختلف مناسب است. بخش شمالی محوطه شاه‌نشین را برای زمستان، قسمت جنوبی کنار بادگیر برای تابستان، بخش شرقی برای فصل پاییز و قسمت غربی آن برای بهارخواب مناسب است. خانه لاری‌ها در مجموع ۲۲ اتاق دارد که برای هرکدام کاربری خاصی در نظر گرفته شده است. بازدید از این خانه تاریخی در بافت سنتی شهر یزد برای گردشگران علاقه‌مند به جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، خالی از لطف نیست.

آتشکده زرتشتیان یزد

• آدرس: شهر یزد، بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت‌الله کاشانی (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: هر روز از ساعت ۷:۳۰ تا ۲۱
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

آتشکده زرتشتیان یزد در سال ۱۳۱۳ در زمینی وقفی به‌دست یکی از زرتشتیان مقیم یزد به نام «همابائی» ساخته شد. آتشی که در این آتشکده می‌سوزد، از بیش از ۱٫۵۰۰ سال قبل روشن بوده است و آن را از آتشکده‌ای در لارستان به اردکان و از آنجا به یزد منتقل کرده‌اند. این آتش حدود ۷۰۰ سال در لارستان و ۳۰۰ سال در اردکان روشن بود و در سال ۸۵۲ خورشیدی به یزد آمد و تا پیش از ساخت آتشکده کنونی، در خانه یکی از موبدان زرتشتی به‌صورت نسل به نسل نگهداری می‌شد.

آتش آتشکده زرتشتیان که از آن با نام «آتش بهرام» یاد می‌شود، در زمان ساسانیان افروخته شد و تاکنون در آتشکده‌های یزد و کرمان روشن مانده است. در زمان حمله مغولان به ایران و استقرار حکومت ایلخانیان در کشور، زرتشتیان بسیاری آواره شدند و به دهکده‌ای کوچک در «ترک‌آباد» اردکان پناه بردند؛ آتش آتشکده زرتشتیان نیز از آن زمان با آن‌ها همراه بوده است.

ساختمان آتشکده زرتشتیان یزد در حیاطی سرسبز روی سکویی به ‌ارتفاع ۴۰ سانتی‌متر از سطح زمین قرار دارد. اطراف این ساختمان را درختان کاج و سرو پوشانده‌اند و روبه‌روی آن حوضی بزرگ دیده می‌شود. وجود حوض مقابل ساختمان آتشکده از مهم‌ترین ویژگی‌های معماری بناهایی از این دست به ‌شمار می‌رود. بالای این بنا با سرستون‌هایی از فروهر تزیین شده است و در ورودی آن نیز سردیس‌های فروهر به‌چشم می‌خورد که اثر دست هنرمندان اصفهانی است.

در دین زرتشت، آتش جایگاهی ویژه دارد و امروزه نیز موبدان زرتشتی در ساختمان آتشکده زرتشت، از آتش روشن در آن محافظت می‌کنند. بازدید از این آتش برای عموم گردشگران امکان‌پذیر است؛ اما برای ورود به این مجموعه باید آداب موردتوجه زرتشتیان مانند آراستگی و پاکیزگی رعایت شود. در تالار اصلی این بنا، آتش بهرام از پشت دیواری شیشه‌ای مقابل دید عموم گردشگران قرار گرفته است.

در مجاورت ساختمان اصلی آتشکده بهرام یزد، موزه‌ای به ‌چشم می‌خورد که به اسناد و آثار زرتشتیان تعلق دارد. گردشگران پس از بازدید از تالار اصلی می‌توانند از این موزه نیز بازدید کنند. در بخش‌های مختلف این مجموعه، تابلوهایی نصب شده است که اطلاعاتی جامع درباره آتشکده‌های زرتشتی و آداب‌ورسوم زرتشتیان در آن‌ها نوشته شده است.

آب انبار ۶ بادگیر

• آدرس: شهر یزد، محله تل‌یزد، خیابان دهم فروردین، کوچه شش‌بادگیر (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: ۲۴ ساعته
• رده قیمت: ارزان
• نوع جاذبه: تاریخی

شهر یزد از گذشته تا به امروز با نام شهر بادگیرها و آب‌انبارها شناخته می‌شود. اقلیم گرم و خشک این شهر سبب شده است که در گذشته، بادگیرها و آب‌انبارهایی در گوشه‌وکنار آن ساخته شود؛ ازاین‌رو، در بسیاری از محله‌ها و خانه‌های یزد، این سازه‌ها به چشم می‌خورد. به‌دلیل بارش کم باران در یزد، آب‌انبارها مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های آب در این شهر بودند که آب موردنیاز محله‌ها را تامین می‌کردند.

آب‌انبار ۶ بادگیر یزد از معروف‌ترین آب‌انبارهای این شهر است که در دوره قاجار ساخته شد و در سال ۱۳۵۷، نام آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این آب‌انبار، گنبدی بزرگ به شکل تخم‌مرغ دارد و ۶ بادگیر بلند اطراف آن قرار گرفته است؛ ازاین‌رو، نام این بنا را شش بادگیر (۶ بادگیر) گذاشته‌اند. ساختار هندسی این بادگیرها هشت‌وجهی است و سردر آن‌ها با مقرنس‌کاری و آجرکاری تزیین شده است.

تا پیش از چند دهه اخیر، از آب‌انبار شش بادگیر همچنان استفاده می‌شد و مردم آب آشامیدنی موردنیاز خود را از آن تامین می‌کردند. در گذشته، این سازه برای مردم یزد مقدس بود و فقط برای تامین آب از آن استفاده نمی‌شد. امروزه نیز مردم یزد در مناسبت‌های مذهبی، از آب‌انبار شش بادگیر به‌عنوان حسینیه استفاده می‌کنند.

آب‌انبار شش بادگیر، دو ورودی در بخش‌های شمالی و جنوبی دارد که بخش شمالی آن در گذشته مورد استفاده زرتشتیان بوده است و مسلمانان نیز از در جنوبی به این بنا وارد می‌شدند؛ البته همه کارشناسان و مورخان، این فرضیه را تایید نمی‌کنند. ارتفاع مخزن آب این سازه حدود ۱۳ متر است و بادگیرهای آن نیز ۱۰ متر ارتفاع دارند. این آب‌انبار، تنها آب‌انبار ۶ بادگیری در ایران است که به‌دست خیری به‌نام «محمدحسین یزدی» ساخته و وقف شد.

بازار و حمام خان

• آدرس: شهر یزد، خیابان امام خمینی، خیابان قیام، جنب میدان خان (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: بازار هر روز از ساعت ۸ تا ۱۷ و حمام خان (رستوران سنتی) هر روز از ساعت ۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

بازار و حمام خان، بخشی از مجموعه وسیع تاریخی در یزد است که در گذشته، بناهای متعددی مانند مدرسه در آن وجود داشت و از مهم‌ترین بخش‌های بازرگانی و فرهنگی این شهر به شمار می‌رفت. مجموعه تاریخی خان به‌دلیل دارا بودن قدمت زیاد، سبک معماری و قرار گرفتن بناهای تاریخی نزدیک یکدیگر، توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب می‌کند.

بازار خان به‌دست شخصی به ‌نام «محمدتقی خان بافقی» که از حکام یزد بود و فرزندان او تاسیس شد. این شخص، بناهای تاریخی دیگری مانند بازار قیصریه، باغ گلشن و باغ دولت‌آباد را نیز از خود به‌ یادگار گذاشته است. از زمان تاسیس بازار خان، اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ اما مورخان زمان آغاز به ‌کار این بازار را دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار تخمین زده‌اند.

حمام خان یکی از معروف‌ترین بناهای تاریخی در بازار خان است که پس از تاسیس آن و در طول سال‌ها ساخته و تکمیل شد. بازار خان نیز پس از تاسیس، به‌مرور زمان گسترش یافت و بر بخش‌های مختلف آن افزوده شد. در گذشته، بازار و حمام خان بیشتر محل عبورومرور خان‌ها و افراد متمول جامعه بود و به ‌همین دلیل از آن با نام «خان» یاد می‌شد.

بازار خان، دو بخش شمالی - جنوبی و شرقی - غربی دارد و تعداد حجره‌های آن بیشتر از ۱۵۰ عدد است. ویژگی مهم مجموعه تاریخی خان، معماری بناهای آن‌ است که تزییناتی از گچ‌کاری و آینه‌کاری در آن به کار رفته است. بخش زیادی از تزیینات موجود در این بازار و حمام در طول زمان از بین رفته است و تزیینات امروزی آن‌ها پس از بازسازی این بناها ایجاد شده‌ است.

بازار خان یزد امروزه نیز از مهم‌ترین مراکز تجاری این شهر به‌ شمار می‌رود. در این بازار می‌توانید انواع سوغات یزد شامل صنایع دستی و شیرینی‌های یزدی را از حجره‌های موجود در آن تهیه کنید. در حال حاضر، حمام خان نیز به سفره‌خانه و رستوران سنتی تغییر کاربری یافته است و گردشگران امکان بازدید از آن را (با یا بدون صرف غذا) دارند.

دخمه زرتشتیان

• آدرس: جنوب شرقی یزد، محله صفائیه، بلوار شهیدان اشرف، کوه دخمه (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: هر روز از ساعت ۸ تا ۱۷:۳۰
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی و طبیعی

دخمه زرتشتیان یا «برج خاموشان» از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی یزد است که در منطقه صفائیه در حاشیه جنوب شرقی این شهر قرار گرفته است و از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی میان زرتشتیان به ‌شمار می‌رود. نمونه‌های دیگری از دخمه زرتشتیان در دیگر شهرهای ایران مانند کرمان، اردکان و سیرجان وجود دارد، اما قرار گرفتن برج خاموشان یزد در پایتخت زرتشتیان ایران، اهمیت این مکان را دوچندان می‌کند. نام این دخمه تاریخی در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است.

در آیین زرتشتی، دخمه‌ها مکان‌هایی بر بلندی کوهستان‌ها بود که زرتشتیان مردگان خود را به آنجا می‌بردند و در جایگاه‌های مخصوص قرار می‌دادند. براساس باورهای دین زرتشت، چهار عنصر اصلی آب، خاک، آتش و هوا، مهم‌ترین عناصر زندگی و پیدایش انسان‌ها است و آدمی پس از مرگ باید به یکی از آن‌ها بازگردد.

دخمه زرتشتیان یزد از دو دخمه به نام‌های «مانکجی» و «گلستان» تشکیل شده است. این دخمه‌ها ساختاری مدور دارد و بالای کوه قرار گرفته است. دخمه گلستان به‌سبب سهولت دسترسی پس از دخمه مانکجی ساخته شد و تا حدود دهه ۱۳۴۰ خورشیدی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. اطراف زمین مدور دخمه‌ها، دیوارهای بلند سیمانی به ‌چشم می‌خورد و ورود به محوطه آن‌ها از در آهنی کوچک انجام می‌شود. در گذشته، پله‌های ورودی دخمه در دامنه کوه وجود نداشت و بعدا این پله‌ها برای سهولت دسترسی گردشگران ساخته شد.

در بخش میانی دخمه‌های زرتشتیان یزد، گودال‌هایی به چشم می‌خورد که در گذشته، مردگان زن، مرد و کودک را جدا از هم در آن‌ها می‌گذاشتند. «استودان» نیز بخشی از دخمه بود که استخوان‌ها را پس از پاکسازی در آن نگه می‌داشتند. محل نگهداری استخوان موبدان و بزرگان زرتشتی از سایر مردگان جدا بود. امروزه در دامنه کوه دخمه، بقایایی از چند ساختمان به‌ چشم می‌خورد که در گذشته برای اسکان و استراحت نگهبانان دخمه از آن‌ها استفاده می‌شد.

برای بازدید از دخمه زرتشتیان، باید مسافتی پلکانی را در کوه دخمه بالا بروید. پیمایش این مسیر برای افراد عادی سخت نیست، اما عبور از آن برای گردشگران کم‌توان یا دارای مشکلات جسمی و همچنین سالمندان، چندان مناسب نیست.

موزه نور و روشنایی یزد

• آدرس: شهر یزد، خیابان آیت‌الله کاشانی، روبه‌روی پارک ۷ تیر (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: نیمه نخست سال، هر روز به‌جز شنبه‌ها از ساعت ۹ تا ۱۹:۴۵ و نیمه دوم سال، هر روز به‌جز شنبه‌‌ها از ساعت ۹ تا ۱۷:۳۰
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی و فرهنگی

موزه نور و روشنایی یزد که در گذشته «قصر آینه و روشنایی» نام داشت، در باغی زیبا در خیابان آیت‌الله کاشانی یزد قرار دارد. قدمت این موزه به دوره پهلوی نخست و زمان پادشاهی رضاخان بازمی‌گردد. این ساختمان در سال ۱۳۲۰، نخست به‌عنوان استراحتگاهی خصوصی برای بازرگانی خوش‌نام به ‌نام «صراف‌زاده» ساخته شد؛ اما پس از انقلاب، تغییر کاربری داد و در سال ۱۳۷۷ به موزه آینه و روشنایی تبدیل شد.

در ساختمان موزه نور و روشنایی، تلفیقی از معماری اصیل ایرانی با نشانه‌هایی از طراحی مدرن اروپایی به‌ چشم می‌خورد. پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگارنگ این ساختمان، نمایی زیبا به‌ وجود آورده است و حیاط آن با استخری بزرگ مقابل ساختمان، زیبایی دوچندان به این نما بخشیده است. ساختمان اصلی موزه نور و روشنایی یزد از بخش‌های مختلفی مانند شاه‌نشین، اتاق‌های خواب، بهارخواب، حوض‌خانه و راهروهای تودرتو تشکیل شده است.

در سراسر عمارت موزه نور و روشنایی، تزیینات زیبایی از گچ‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌ها به ‌چشم می‌خورد. در بخش حوض‌خانه این عمارت، حوضی سنگی وجود دارد که گرداگرد آن را تصاویر هنری و تابلوهای ارزشمند پوشانده است. در حال حاضر، این موزه بخش‌های مختلفی به نام‌های «خمسه»، «عتیق»، «نور» «افرنگ»، «مخمل»، «مشکات»، «منظر»، «آینه» و «آبگون» دارد که در هرکدام از آن‌ها آثار و اشیایی مانند تابلوخط‌های قدیمی، نقاشی‌های زیبا، تمبرهای ۱۰۰ ساله، اشیا عتیقه، انواع آینه، چراغ‌های روشنایی و اشیا تاریخی و هنری در معرض دید گردشگران قرار گرفته است.

قنات زارچ

• آدرس: شمال غربی یزد، محله کوشک نو، خیابان سید گلسرخ (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: نیمه نخست سال، هر روز از ساعت ۹ تا ۱۹ و نیمه دوم سال، هر روز از ساعت ۹ تا ۱۷
• رده قیمت: اقتصادی
• نوع جاذبه: تاریخی

قنات‌ها از مهم‌ترین سازه‌های تاریخی در مناطق کویری و خشک ایران محسوب می‌شود که در دوره‌های مختلف با ساختار پیچیده و طراحی منحصر‌به‌فرد ساخته شده است. ساختار پیچیده قنات‌های ایرانی در زمانی که دسترسی چندانی به دانش پیشرفته امروز جهان وجود نداشت، توجه جهانیان را به این سازه‌های تاریخی جلب کرده است؛ ازاین‌رو، نام قنات‌های ایرانی به‌عنوان بیستمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

از معروف‌ترین قنات‌های ایرانی، قنات زارچ است که در شمال غربی یزد قرار دارد. از زمان ساخت این قنات، اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اما کارشناسان قدمت آن را بین هزار تا بیش از ۳ هزار سال تخمین می‌زنند. طول قنات زارچ، حدود ۷۱ کیلومتر است. این قنات در طول مسیر خود از بسیاری از محله‌های یزد مانند میدان امیرچخماق عبور می‌کند. کارشناسان قنات زارچ را به‌عنوان طولانی‌ترین قنات ایران معرفی می‌کنند که بیش از ۲٫۱۰۰ حلقه چاه و سه تونل زیرزمینی دارد. سرچشمه این قنات در روستای زارچ قرار گرفته است که امروزه در حومه یزد واقع شده است.

متاسفانه در سال‌های اخیر، حفر بی‌رویه چاه در شهر یزد و اطراف آن تاثیر قابل‌توجهی بر کاهش آب قنات زارچ گذاشته است. امکان بازدید از محوطه داخل این قنات برای گردشگران وجود دارد و بخش ورودی آن دارای نورپردازی مناسب در مسیر پلکانی است. کل مسیر قابل پیمایش در این قنات برای گردشگران از ورودی تا انتها، حدود ۴۰۰ متر است که ابتدای آن ۱۲۰ پله با شیب ملایم قرار دارد.

روستای خرانق

• آدرس: شمال شرقی یزد، کیلومتر ۵۵ جاده یزد - مشهد (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: ۲۴ ساعته
• رده قیمت: ارزان
• نوع جاذبه: طبیعی و تاریخی

روستای خرانق در شهرستان اردکان در شمال شرقی یزد واقع شده است. قدمت این روستا به دوران ایران باستان برمی‌گردد و آثار و بناهایی ارزشمند از دوره‌های مختلف تاریخی در آن به ‌یادگار مانده است. روستای خرانق به دو بخش مسکونی و تاریخی تقسیم می‌شود که در سال‌های اخیر، بخش تاریخی آن خالی از سکنه شده است. امروزه، بخش تاریخی روستای خرانق در معرض دید عموم گردشگران قرار دارد؛ اما به‌دلیل ساختار فرسوده آن، زنگ خطر تخریب کامل این بخش از روستا به صدا درآمده است.

از معروف‌ترین جاذبه‌های روستای خرانق می‌توان به کاروان‌سرای قدیمی، منارجنبان، قلعه خرانق، حمام خرانق، مسجد جامع، پل خرانق و مزار بابا خادم اشاره کرد. در میان بناهای تاریخی این روستا، قلعه خرانق و منارجنبان، شهرتی دوچندان دارند. قلعه خرانق از بزرگ‌ترین قلعه‌های مسکونی در ایران بوده است که خانه‌های موجود در آن، دو تا سه طبقه داشتند. منارجنبان خرانق که قدمت آن به دوره حکومت ساسانیان می‌رسد، ۱۵ متر ارتفاع دارد و در مسجد جامع این روستا واقع شده است.

در روستای خرانق، کاروان‌سرای تاریخی نیز وجود دارد که بسیاری از گردشگران زمانی را در آن اتراق می‌کنند. اطراف روستای خرانق، سازه‌های قدیمی مانند شترگلو (سازه‌هایی سنتی برای انتقال آب)، بوکن‌ها (غارهای دست‌کند)، آب‌انبار و آسیاب‌های بادی نیز به ‌چشم می‌خورد که نشان از قدمت زیاد این روستا است. بازدید از روستای خرانق در نخستین روزهای بهار برای بسیاری از گردشگران به‌خصوص علاقه‌مندان به جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، بسیار جذاب است.

روستای سریزد

• آدرس: جنوب شرقی یزد، کیلومتر ۲۰ جاده یزد - کرمان، جاده روستای سریزد (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: ۲۴ ساعته (جاذبه‌های تاریخی دارای محدودیت زمانی)
• رده قیمت: ارزان
• نوع جاذبه: تاریخی و طبیعی

روستای سریزد در فاصله ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی یزد واقع شده است که به‌دلیل وجود جاذبه‌های تاریخی متنوع در آن شهرتی بسیار دارد؛ قدمت این روستای تاریخی به دوران باستان برمی‌گردد. در گذشته، بسیاری از بازرگانان برای رسیدن به شهر یزد از روستای سریزد عبور می‌کردند؛ به ‌همین دلیل، از این روستا با نام «دروازه یزد» نیز یاد می‌کنند. روستای سریزد را با نام «فرافر» نیز می‌شناسند؛ این نام در دوران باستان بر این روستا گذاشته شده بود.

در حال حاضر، بیشترین بناها و آثار تاریخی به‌جامانده در روستای سریزد به دوره پادشاهی سلجوقیان در ایران تعلق دارد. اوج شکوه و آبادانی این روستا نیز به دوره‌های سلجوقیان، ایلخانیان و صفویان بازمی‌گردد. از مشهورترین جاذبه‌های تاریخی روستای سریزد می‌توان به قلعه آن اشاره کرد. قلعه سریزد از زیباترین و بزرگ‌ترین قلعه‌های دفاعی ایران است که برخی محققان، بنای اصلی آن را متعلق به دوره ساسانیان می‌دانند.

بنابر شواهد موجود، قلعه سریزد در دوره پادشاهی صفویان به‌طور کامل بازسازی و به طبقه‌های آن افزوده شد. از این قلعه با نام «نخستین بانک ایران» یاد می‌کنند که به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، اهمیت دوچندان داشته است. از دیگر بناهای تاریخی روستای سریزد می‌توان کاروان‌سرای رباط کهنه، کاروان‌سرای رباط نو، کاروان‌سرای سنمبر، چاپارخانه سریزد، مسجد جامع پای برج، آب‌انبار پای برج، آب‌انبار چهاربادگیری و حمام تاریخی را نام برد.

آب‌وهوای روستای سریزد، خنک‌تر از شهر یزد است و جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی اطراف آن قرار دارد. از میان جاذبه‌های طبیعی این روستا می‌توان «کوهستان‌ مدوار» و چشمه‌های معدنی را نام برد. اطراف روستای سریزد، قنات‌های متعددی نیز وجود دارد که در گذشته، آب این روستا و آبادی‌های اطراف آن را تامین می‌کردند. خانه‌های این روستا از خشت و گل ساخته شده است و کوچه‌های آن باریک و تودرتو است. همچنین، در گوشه‌وکنار روستای سریزد، بادگیرهای قدیمی به‌ چشم می‌خورد.

کمپ کویری هفت سنگ

• آدرس: شمال شرقی یزد، دروازه قرآن، کیلومتر ۱۱ بلوار نصر (مشاهده روی نقشه)
• ساعت فعالیت: ۲۴ ساعته
• رده قیمت: اقتصادی (هزینه استفاده از تفریحات در رده گران‌قیمت)
• نوع جاذبه: طبیعی و تفریحی

یزد در کویر مرکزی ایران قرار دارد و اطراف آن را بیابان‌ها و کلوت‌ها پوشانده‌اند. یکی از بهترین تفریحات در سفر به یزد، بازدید از کویرهای زیبای اطراف این شهر و استفاده از تفریحات موجود در آن‌ها است. کمپ کویری هفت سنگ، نزدیک‌ترین کویر به یزد است که امکانات تفریحی متنوعی دارد و در طول سال، بسیاری از علاقه‌مندان به کویرنوردی و تفریحات مهیج کویری را به‌سوی خود جلب می‌کند.

کمپ کویری هفت سنگ در فاصله تقریبی۲۰ کیلومتری شمال شرقی یزد قرار دارد. در این کمپ، امکانات اقامتی برای گردشگران تعبیه شده است و علاقه‌مندان به شب‌مانی در کویر می‌توانند در سفر به یزد، شبی را در این کمپ سپری کنند. با توجه به آب‌وهوای سرد کویر در زمستان به‌خصوص شب‌ها و گرمای آزاردهنده آن در روزهای تابستانی، نخستین روزهای فصل بهار و تعطیلات نوروز، بهترین فرصت برای اقامت در کویر هفت سنگ و استفاده از تفریحات آن در روز است.

در کمپ کویری هفت سنگ، امکان برپایی چادر نیز برای گردشگران وجود دارد؛ البته، گردشگران باید لوازم موردنیاز کمپ را همراه داشته باشند. نکته قابل‌توجه در بازدید از این کویر، همراهی راهنمای محلی است؛ زیرا به‌دلیل وزش شدید باد در کویر، رد پای گردشگران به‌سرعت محو می‌شود و در صورت دوری از کمپ اصلی، تشخیص مسیر برگشت برای گردشگران ناآشنا به مسیر ساده نخواهد بود.

در کمپ کویری هفت سنگ به‌جز اقامتگاه‌ها و کپرهای اقامتی، امکاناتی مانند کافی‌شاپ، رستوران و لوازم رصد آسمان در شب نیز وجود دارد. در طول روز و پیش از غروب آفتاب، گردشگران می‌توانند در تفریحاتی مانند شترسواری، آفرودسواری، پاراگلایدرسواری و بازی‌های گروهی نیز شرکت کنند.