آرامگاه فردوسی: مقبره شاعر حماسه ملی

آرامگاه فردوسی که یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری مشهد به شمار می‌آید، آرامگاه ابدی شاعر شاهنامه (یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌های ادبیات جهان و مهم‌ترین اثر ادبیات فارسی) است. آرامگاه فردوسی در شهر توس و در فاصله ۳۰ کیلومتری از مشهد قرار دارد.

مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی، علاوه‌بر آرامگاه فردوسی، شامل بخش‌های دیگری مانند موزه فردوسی، کتابخانه فردوسی، آرامگاه مهدی اخوان ثالث و آرامگاه محمدرضا شجریان می‌شود. شما می‌توانید پس از بازدید از بنای اصلی مجموعه و آرامگاه فردوسی، از اشیای قیمتی موزه فردوسی و کتاب‌ها و شاهنامه‌های قدیمی موجود در کتابخانه این مجموعه دیدن کنید.

پیشنهاد می‌کنیم در سفر به مشهد، به‌سادگی از کنار نام آرامگاه فردوسی عبور نکنید و حتما به این مجموعه ارزشمند و دیدنی سر بزنید. در ادامه این مطلب از مجله گردشگری وبسایت بوکینگ همراه ما باشید تا بیشتر با این مجموعه فرهنگی آشنا شوید.

اگر تمایل دارید تا از این بنای باشکوه دیدن کنید پیشنهاد می‌کنیم که با تور مشهد همراه شوید.

درباره آرامگاه فردوسی بیشتر بدانید:

• آرامگاه فردوسی کجاست؟
• زندگینامه فردوسی
• تاریخچه آرامگاه فردوسی
• معماری آرامگاه فردوسی
• بخش‌های مختلف آرامگاه فردوسی
• امکانات آرامگاه فردوسی
• اطلاعات بازدید از آرامگاه فردوسی
• جاهای دیدنی اطراف آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی کجاست؟

• آدرس: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش توس، انتهای بلوار شاهنامه، بلوار بهارستان (مشاهده روی نقشه)
• تلفن: ۳۸۲۵ ۳۲۶۶ ۰۵۱

آرامگاه فردوسی در فاصله ۳۰ کیلومتری از مشهد و در حدفاصل دو روستای اسلامیه و طوس سفلی قرار گرفته است. روستای تاریخی پاژ نیز، که زادگاه فردوسی است، در فاصله ۲۰ کیلومتری از شرق آرامگاه قرار دارد و می‌توانید در یک روز از این دو جاذبه گردشگری دیدن کنید.

مسیر دسترسی به آرامگاه فردوسی

• دسترسی با اتوبوس: اتوبوس‌های خط ۲۰۲ مشهد به سمت توس می‌روند و شما می‌توانید با استفاده از اتوبوس و پیاده‌شدن در ایستگاه آرامگاه فردوسی، از این آرامگاه دیدن کنید. معمولا اتوبوس‌های این خط در مدت‌زمان ۴۵ دقیقه از مشهد به آرامگاه فردوسی می‌رسند.
• دسترسی با مترو: نزدیک‌ترین مترو به آرامگاه فردوسی، ایستگاه متروی نمایشگاه است. پس از پیاده‌شدن در این ایستگاه، باید با استفاده از اتوبوس‌های خط ۲۰۲ مشهد به آرامگاه فردوسی بروید.
• دسترسی با خودروی شخصی: آسان‌ترین مسیر برای دسترسی به آرامگاه فردوسی، تردد با خودروی شخصی است. برای رفتن به آرامگاه با خودروی شخصی باید به بزرگراه پیامبر اعظم در شمال غربی مشهد و سپس جاده مشهد به قوچان وارد شوید. پس از پیمودن ۱۴ کیلومتر در بزرگراه پیامبر اعظم و جاده مشهد به قوچان، پس از خروجی بیمارستان آیت‌الله طالقانی، وارد بلوار شاهنامه شوید و تا انتهای این بلوار به مسیر خود ادامه دهید. در انتهای این بلوار، وارد بلوار بهارستان شوید؛ سپس خودروی خود را در نزدیکی آرامگاه فردوسی پارک کنید یا وارد پارکینگ آرامگاه شوید.

زندگینامه فردوسی

حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از تاثیرگذارترین شاعران در ادبیات فارسی است. وی در سال ۳۲۹ هجری قمری در خانواده‌ای سرشناس، که از کشاورزان بزرگ خراسان بودند، چشم به جهان گشود. این حکیم در روستای پاژ توس خراسان زاده شده و نام کامل او ابوالقاسم حسن منصور بن محمد بن اسحاق شرفشاه طوسی است.

فردوسی در خانواده‌ای ثروتمند رشد کرد و به دلیل غنای مالی توانست دوران نوجوانی و جوانی را به کسب علم و پرورش استعدادهای خود سپری کند. این شاعر برجسته با سرودن شاهنامه در سنین جوانی و میان‌سالی، جان دوباره‌ای به زبان فارسی بخشید و سرایش این اثر ارزشمند باعث دوام ابدی این زبان شیرین و گهربار شد.

از زندگی فردوسی اطلاعات زیادی در دسترس نیست و اغلب اطلاعات ما از این شاعر، برگرفته از اشعار او است. ازجمله اطلاعات محدودی که از زندگی شخصی فردوسی در دسترس است، این است که اولین پسر او در سال ۳۵۹ هجری قمری و زمانی که فردوسی ۳۰ ساله بود، به دنیا آمد و در زمانی که فردوسی ۶۷ سال داشت، این پسر از دنیا رفت. غم از دست‌دادن این فرزند به‌قدری برای فردوسی سنگین و بزرگ بود که در برخی از اشعار او می‌توان این مسئله را مشاهده کرد.

فردوسی از سن ۳۰ سالگی سرایش شاهنامه را شروع کرد و حدود ۳ دهه از زندگی خود را وقف سرودن این اثر بی‌بدیل ادبیات فارسی کرد؛ البته پختگی و فن بیان قوی فردوسی در تمامی بیت‌های شاهنامه حاکی از آن است که این شاعر پیش از سرودن شاهنامه و در دوران نوجوانی و جوانی نیز دستی بر آتش شاعری داشته است.

یکی از نکات جالب درمورد شاهنامه فردوسی این است که برخی از بیت‌های ابتدایی شاهنامه توسط «ابومنصور محمد بن احمد توسی» سروده شده و فردوسی این اشعار را ادامه داده است. در ابتدای سرایش شاهنامه، فردوسی به سفارش پادشاه سامانی، داستان‌ها و حکایت‌های شاهنامه ابومنصوری را به نظم درآورد و برخی از بیت‌های شاهنامه را تحت‌تاثیر این کتاب سرود.

سرایش شاهنامه توسط فردوسی حدود سه دهه به طول انجامید. وی در طول این سه دهه، حدود ۶۰ هزار بیت شعر حماسی سرود که از نظر محتوا و فن بیان در ادبیات جهان کم‌نظیر است. فردوسی در روزهای ابتدایی سرایش شاهنامه، توسط مردم و دربار حمایت می‌شد؛ ثروت شخصی این شاعر نیز برای گذران زندگی‌اش کافی بود؛ اما این حکیم در دوران پایانی سرودن شاهنامه و روزهای آخر عمر از حمایت‌های پادشاه غزنوی محروم شد و زندگی سختی را گذراند. نشانه‌های بروز این مشکلات در برخی از اشعار و هجویات فردوسی قابل مشاهده است.

سرانجام فردوسی پس از گذراندن زندگی پربار و ارزشمند خود در حدود سن ۸۰ سالگی چشم از جهان فروبست. درمورد سال وفات فردوسی اطلاعات دقیقی وجود ندارد؛ اما می‌توان حدس زد که او بین سال‌های ۴۰۵ تا ۴۱۱ هجری قمری فوت شده است.

فردوسی شاهنامه را در سه دوره اساطیری، پهلوانی و تاریخی سرود و امروزه این کتاب بخش مهمی از تاریخ، فرهنگ و هویت ملی ایرانی‌ها به شمار می‌آید. این اثر به‌قدری ارزشمند و گران‌مایه است که نسخه‌های دستی و چاپی آن، علاوه‌بر موزه‌های داخلی، در بسیاری از موزه‌های مشهور خارجی نگهداری می‌شود.

بزرگان ادبیات ایران و جهان همواره از فردوسی به نیکی و بزرگی یاد کرده‌اند. ازجمله شاعران و نویسندگان بزرگی که درمورد فردوسی صحبت کرده‌اند، می‌توان به گوته (شاعر آلمانی)، ملک‌الشعرا بهار، مجتبی مینوی و حبیب یغمایی اشاره کرد. البته شاعران بزرگ ایرانی مانند سعدی، حافظ و مولوی، در اشعار خود از مضامین و مفاهیم شاهنامه فردوسی استفاده کرده‌اند و ردپای فردوسی در تمامی آثار شاعران پس از خود قابل‌مشاهده است.

برای رزرو و خرید بلیط هواپیما مشهد می‌توانید روی کمک ما حساب کنید

تاریخچه آرامگاه فردوسی

با این‌که فردوسی در قرن چهارم هجری قمری زندگی کرده و از قدیمی‌ترین شاعران ادبیات فارسی است، آرامگاه وی قدمت چندانی ندارد. این آرامگاه در طول تاریخ چندین‌بار بازسازی شده است؛ آرامگاه فعلی نیز پیشینه‌ای کمتر از ۱۰۰ سال دارد.

در تاریخ روایت شده که به دلیل این‌که فردوسی پیرو مذهب شیعه بوده است، اجازه دفن پیکر او در قبرستان را ندادند و پیکر او در باغ شخصی خود در شهر تابران توس به خاک سپرده شد. آرامگاه فردوسی داستان پر‌فراز‌و‌فرودی دارد و چندین‌بار تخریب و بازسازی شده است.

پس از دفن پیکر فردوسی در باغ شخصی‌اش، آرامگاهی برای او ساخته شد و این آرامگاه از گزند حمله غزنویان به دور ماند؛ اما حدود ۱۵۰ سال بعد، هنگامی که مغول‌ها بر ایرانیان چیره شدند و زمام امور کشور به دست آن‌ها افتاد، «امیر مغول» که قصد داشت در این شهر قلعه‌ای بسازد، آرامگاه فردوسی را تخریب کرد تا از مصالح آن در ساخت قلعه استفاده کند.

پس از ویرانی آرامگاه فردوسی به دست امیر مغول، این آرامگاه دوباره در دوره حکومت «غازان خان» و به دستور فردی به نام «امیر ایسن قتلغ» بازسازی شد؛ اما پیش از به پایان رسیدن ساخت این بنا، این فرد درگذشت و کار ساخت آرامگاه نیمه‌تمام ماند. این آرامگاه در کنار مقبره «معشوق توسی» و «محمد غزالی» در بخش شرقی توس پابرجا بود؛ اما باز هم توسط «عبیدالله خان ازبک» در نیمه دوم قرن هشتم هجری قمری تخریب شد. دلیل تخریب آرامگاه حکیم توس توسط خان ازبک، خصومت این حاکم با شیعیان بود.

در ادامه داستان پرفرازونشیب آرامگاه حکیم توس، نیکلای خانیکوف (Nikolai Khanikov) که پژوهشگر روس‌تبار بود و در کنسولگری روسیه در ایران فعالیت می‌کرد، به جست‌وجوی مقبره فردوسی رفت و براساس گزارش‌های جرج کرزن (George Curzon)، ایران‌شناس و سیاستمدار انگلیسی، این آرامگاه را یافت و در گزارشی از آن یاد کرد. در زمان حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، این پادشاه عبدالوهاب آصف‌الدوله، والی وقت خراسان، را مکلف کرد تا مزار فردوسی را بیابد و برای این شاعر گران‌قدر آرامگاه زیبا و باشکوهی بسازد.

در دوران پهلوی، آرامگاه شاعران و ادیبان به‌شکل ویژه‌ای موردتوجه قرار گرفتند و بنای فعلی آرامگاه فردوسی با طراحی جذاب و زیبایی ساخته شد. پیشنهاد ساخت این آرامگاه توسط محمدتقی بهار، تیمورتاش و ارباب کیخسرو شاهرخ (نماینده زرتشتی‌ها در مجلس) به رضاشاه پهلوی و مجلس، ارائه و تحقیق‌ها برای یافتن محل دفن فردوسی شروع شد.

محل دفن فردوسی در باغی بود که در آن زمان «حاج میرزا محمدعلی قائم‌مقام التولیه» مالک آن بود. این باغ توسط مالک آن به رضاشاه پهلوی پیشکش شد و رضاشاه آن را برای ساخت آرامگاه فردوسی در اختیار انجمن ساخت آرامگاه قرار داد. برای انتخاب طرح آرامگاه فردوسی نیز مسابقه‌ای برگزار شد و درنهایت، بنای فعلی با طراحی و نظارت مهندس طاهرزاده بهزاد ساخته شد.

معماری آرامگاه فردوسی

تاریخچه انتخاب طرح برای بنای فعلی آرامگاه فردوسی داستان بسیار جذابی دارد و طرح این آرامگاه زیبا چندین‌بار تغییر کرده است. در مسابقه‌ای که برای انتخاب طرح توسط ارنست امیل هرتسفلد (Ernst Emil Herzfeld) باستان‌شناس آلمانی و کریم طاهرزاده بهزاد، مهندس دانش‌آموخته از دانشگاه‌های آلمان، برگزار شد، سرانجام طرح مهندس طاهرزاده بهزاد انتخاب شد. ساخت آرامگاه فردوسی براساس طرح طاهرزاده بهزاد شروع شد؛ اما در ادامه با نفوذ افراد سیاسی‌ مانند تیمورتاش، ساخت بنا متوقف شد و قرار شد آرامگاه فردوسی براساس طرح آندره گدار (Andre Godard)، مهندس فرانسوی، ساخته شود.

طرحی که مهندس فرانسوی برای بنای اصلی آرامگاه ارائه داده بود، سقفی هرمی‌شکل و شبیه معماری مصر باستان داشت؛ از‌این‌رو، این طرح توسط انجمن مورد اعتراض قرار گرفت و کار طراحی مجدد آرامگاه به طاهرزاده سپرده شد. طاهرزاده براساس طرحی که مهندس فرانسوی اجرا کرده بود، طراحی جدیدی، ارائه و سقف پلکانی را جایگزین سقف هرمی‌شکل کرد.

در‌نهایت طراحی اصلی آرامگاه فردوسی در سال ۱۳۱۲ هجری خورشیدی به تصویب انجمن رسید و در سال بعد، تحت نظارت مهندس حسین لرزاده به اجرا درآمد. بعدها به دلیل فرونشست‌های فراوان، این آرامگاه به‌شکل اساسی مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت؛ این بازسازی با نظارت مهندس و طراح نام‌آشنای ایرانی، هوشنگ سیحون، انجام گرفت.

امروزه مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی حدود ۶۰ هزار مترمربع وسعت دارد و از بخش‌های مختلفی مانند باغ آرامگاه، بنای اصلی، کتابخانه، موزه، یادبود فردوسی، آرامگاه مهدی اخوان ثالث و آرامگاه محمدرضا شجریان تشکیل شده است. درب ورودی در بخش جنوبی این مجموعه قرار دارد و پس از ورود به فضای باغ، استخری با ابعاد ۳۰۰ مترمربع را مشاهده می‌کنید. اطراف استخر نیز ۳۰ فواره مزین به گلبرگ نیلوفر، به‌نشانه ۳۰ سال تلاش فردوسی در سرایش شاهنامه، ساخته شده است.

بنای اصلی آرامگاه فردوسی، این شاعر گرانقدر، سه بخش دارد. بخش اول آرامگاه، مربوط به مزار فردوسی است که سنگ قبری به ابعاد ۱ مترمربع و ارتفاع ۵۰ سانتی‌متر از جنس مرمر روی آن قرار گرفته. بخش دوم بنای اصلی، تالاری است که در ساخت آن از سنگ مرمر استفاده شده و در گوشه‌های آن، چندین ستون قرار گرفته است. ترکیب گچ‌بری‌ها و سنگ مرمر، چشم‌انداز بسیار زیبایی به این تالار بخشیده است. در این تالار مجسمه‌ای شبیه انسان بال‌دار قرار دارد که نشانه‌ای از فرهنگ و نمادهای دوران هخامنشی است.

بخش سوم بنای اصلی، پلکانی است که اشعار فردوسی بزرگ روی آن کنده‌کاری شده است و جلوه‌ای بسیار تماشایی دارد.

یکی دیگر از شاهکارهای هنری موجود در آرامگاه فردوسی، مجسمه زیبای فردوسی است که در موزه این مجموعه قرار دارد. این مجسمه زیبا توسط ابوالحسن صدیقی ساخته شده و به موزه فردوسی اهدا شده است. اگر به بخش جنوبی موزه فردوسی سر بزنید، می‌توانید مجسمه‌ای از مهدی اخوان ثالث را نیز مشاهده کنید. از دیگر بخش‌هایی که در باغ این مجموعه قرار دارند، می‌توان به مهمان‌سرای ویژه، عمارت پذیرایی از مهمانان خصوصی، ساختمان‌های اداری، تالار پذیرایی، باغچه مطبق، گلخانه و موتورخانه اشاره کرد.

بخش‌های مختلف آرامگاه فردوسی

مجموعه آرامگاه فردوسی از پنج بخش اصلی تشکیل شده است که گردشگران برای بازدید از آن‌ها به این مجموعه مراجعه می‌کنند. بخش‌های مختلف آرامگاه فردوسی عبارت‌اند از:

بنای اصلی (مزار فردوسی)

بنای اصلی آرامگاه فردوسی که مزار این شاعر مشهور در آن قرار گرفته است، مساحتی حدود ۱٫۰۴۳ متر و ارتفاعی حدود ۱۸ متر دارد. این بنا از همه‌سمت دارای پلکان‌هایی مزین به اشعار فردوسی است و شباهت بسیاری به آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد دارد. در چهار‌طرف این بنای مرمری، ۱۲ بیت از اشعار فردوسی حکاکی شده است.

کتابخانه فردوسی

کتابخانه فردوسی از ارزشمندترین بخش‌های فرهنگی این مجموعه است و بیش از ۹ هزار کتاب در آن نگهداری می‌شود. این کتابخانه در اواخر دهه ۵۰ خورشیدی ساخته شد و دارای دو بخش مخزن کتاب و سالن مطالعه است. در دهه ۱۳۹۰ خورشیدی، بیش از هزار کتاب با محوریت شخصیت فردوسی و شاهنامه به این کتابخانه اضافه شد و اکنون بازدیدکنندگان می‌توانند با صرف چند ساعت در این کتابخانه، درمورد شاهنامه و فردوسی اطلاعات جالبی به دست بیاورند.

موزه فردوسی

در گذشته موزه فردوسی محلی برای استراحت بازدیدکنندگان و مهمانان ویژه بود؛ اما در سال ۱۳۸۴، با تصمیم دکتر بهروز احمدی، این مکان به موزه فردوسی تغییر کاربری داد. در موزه فردوسی، اشیای گران‌بهایی ازجمله آثار سنگی، اشیای مربوط به داستان‌های حماسی شاهنامه (سپر، گرز، آلات موسیقی، تیر‌و‌کمان و وسایل سوارکاری)، شاهنامه‌های دست‌نویس و قدیمی، ظرف‌ها و آثار هنری مربوط به دوره زندگی فردوسی (قرن چهارم و پنجم هجری قمری) و آثار هنری مربوط به شاهنامه (نقاشی‌هایی از چهره فردوسی و داستان‌های شاهنامه) نگهداری می‌شود.

مزار محمدرضا شجریان

آرامگاه محمدرضا شجریان، از مشهورترین خواننده‌های فارسی‌زبان و استاد آواز ردیف ایرانی که به «خسرو آواز ایران» مشهور است، در آرامگاه فردوسی قرار دارد. شجریان در سال ۱۳۱۹ خورشیدی در مشهد چشم به جهان گشود و پس از ۸۰ سال زندگی پربار، طبق وصیت خود، در جوار آرامگاه مهدی اخوان ثالث و فردوسی به خاک سپرده شد. محمدرضا شجریان یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های معاصر و یکی از افراد تاثیرگذار در آواز و موسیقی سنتی ایرانی است.

مزار مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث ملقب به «ماث» یکی از برترین شاعران معاصر فارسی است که در قالب شعر نو و کلاسیک، اشعار حماسی و خراسانی پرشماری را سروده است. اخوان ثالث در سال ۱۳۰۷ خورشیدی در مشهد متولد شد و در سال ۱۳۶۹ خورشیدی در تهران دار فانی را وداع گفت.

اخوان ثالث در برخی از اشعارش به شاهنامه اشاره کرده است و شعر «خوان هشتم» که اشاره‌ای به داستان مرگ رستم و مرگ غلامرضا تختی دارد، یکی از مشهورترین اشعار او است. مزار مهدی اخوان ثالث در ضلع غربی آرامگاه فردوسی قرار دارد.

امکانات آرامگاه فردوسی

با توجه به این‌که آرامگاه فردوسی همواره موردتوجه ویژه گردشگران داخلی و خارجی در سفر به مشهد بوده، این مجموعه به امکانات مناسبی برای رفاه حال بازدیدکنندگان مجهز شده است. در این مجموعه، رستوران، کافه و چندین فروشگاه خرید سوغات فعالیت می‌کنند؛ دو سرویس بهداشتی نیز در بخش جنوبی و شمالی آرامگاه ساخته شده است.

اطلاعات بازدید از آرامگاه فردوسی

• ساعت بازدید (سال ۱۴۰۳): نیمه اول سال از ساعت ۸ تا ۱۹:۳۰ و نیمه دوم سال از ساعت ۸ تا ۱۷
• هزینه بازدید (سال ۱۴۰۳): برای گردشگران ایرانی ۲۵ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰۰ هزار تومان

توجه داشته باشید که ساعت بازدید از آرامگاه فردوسی در روزهای ویژه، ازجمله تعطیلات نوروز، از ساعت ۸ تا ۲۰ است. همچنین این مجموعه در روزهای شهادت امام علی (ع)، شهادت امام صادق (ع)، رحلت پیامبر (ص)، تاسوعا و عاشورای حسینی و رحلت امام خمینی (ره) تعطیل است.

جاهای دیدنی اطراف آرامگاه فردوسی

در نزدیکی آرامگاه فردوسی چندین جاذبه گردشگری قرار دارند که پیشنهاد می‌کنیم در بازدید خود از این آرامگاه، به این مراکز هم سر بزنید. برخی از جاذبه‌های گردشگری اطراف آرامگاه فردوسی عبارت‌اند از:

گنبد هارونیه

• فاصله از آرامگاه فردوسی: حدود ۱٫۵ کیلومتر (۵ دقیقه با خودرو)

بقعه یا گنبد هارونیه یکی از بناهای تاریخی طوس است که پیشینه آن به قرن هشتم هجری قمری بازمی‌گردد. این بنای تاریخی در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. درمورد این بنا اطلاعات متفاوت و متناقضی وجود دارد؛ برخی آن را آرامگاه امام محمد غزالی و برخی آن را آرامگاه هارون‌الرشید می‌دانند.

گنبد هارونیه بیشتر از دیدگاه هنر معماری موردتوجه قرار دارد؛ این بنا، دارای ساختمانی به‌شکل مربع و گنبدی به ارتفاع ۲۵ متر است؛ همچنین اتاقکی مزین به گچ‌بری‌های زیبا دارد و در انتهای آن سه حجره قرار گرفته است.

ارگ کهندژ توس

• فاصله از آرامگاه فردوسی: حدود ۲ کیلومتر (۵ دقیقه با خودرو)

بسیاری از باستان‌شناسان بر این باورند که ارگ کهن دژ توس متعلق به یکی از دوران‌های سلجوقیان، سامانیان یا تیموریان است و جزو اندک بناهای تاریخی است که در حمله مغول‌ها به ایران نابود نشده. این ارگ تاریخی از چندین بخش مختلف تشکیل شده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: برجک‌های نگهبانی، سازه‌های قدیمی، قلعه، کوچه‌ها، خندق و چندین مطبخ. این آرامگاه به شماره ۱۷۵۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در سال ۱۳۹۹ خورشیدی، مسیر گردشگری بین ارگ کهندژ توس و آرامگاه فردوسی افتتاح شد تا گردشگران بتوانند به‌آسانی از این اثر تاریخی ارزشمند بازدید کنند.

بقایای شهر تابران توس

• فاصله از آرامگاه فردوسی: حدود ۲٫۵ کیلومتر (۱۰ دقیقه با خودرو)

شهر تابران توس یکی از شهرهای قدیمی منطقه توس و خراسان است که در قرن چهارم هجری قمری از بزرگ‌ترین شهرهای این منطقه بوده است. در آن دوره، به حد‌فاصل میان رشته‌کوه بینالود در جنوب و هزار مسجد در شمال شهر، تابران می‌گفتند. هم‌اکنون فقط دروازه ورودی و باروی شهر تابران باقی مانده است؛ شما می‌توانید در بازدید از آرامگاه فردوسی از بقایای شهر تابران نیز دیدن کنید.