سیزده بدر؛ روز گشت و گذار در طبیعت

سیزه بدر از معروف‌ترین جشن‌های باستانی ایران در واپسین روز از تعطیلات نوروز و جشن سال نو ایرانی است که همراه با پاسداشت طبیعت برگزار می‌شود.

جشن‌های ایران باستان پیشینه‌ای عمیق در فرهنگ ایران‌زمین دارند. برخی از این جشن‌ها امروزه نیز با شکوه بسیار در نقاط مختلف ایران و حتی میان دیگر فارسی‌زبانان جهان برگزار می‌شوند. یکی از محبوب‌ترین جشن‌های سنتی ایرانیان جشن سیزده بدر در آخرین روز نوروز است.

سیزده بدر در فرهنگ ایرانیان به‌عنوان روز آشتی با طبیعت و نکوداشت منابع طبیعی به‌ شمار می‌رود؛ برپایی این جشن در روزهای ابتدایی سال نو با آداب‌و‌رسومی خاص همراه است و زیبایی‌های فراوانی دارد. برای آشنایی با تاریخچه سیزده بدر و آیین برگزاری این جشن کهن ایرانی، در این مقاله با بوکینگ همراه باشید.

درباره سیزده بدر؛ روز گشت و گذار در طبیعت، بیشتر بدانید:

• سیزده بدر چه روزی است؟
• تاریخچه سیزده بدر
• سیزده بدر نماد چیست؟
• فلسفه نام سیزده بدر
• آداب و رسوم سیزده بدر
• کدام کشورها سیزده بدر را جشن می گیرند؟
• آیا سیزده بدر نحس است؟
• غذاهای مخصوص سیزده بدر
• سیزده بدر ۱۴۰۴ چه روزی است؟
• نکات مهم برای روز طبیعت

سیزده بدر چه روزی است؟

سیزده بدر واپسین روز از تعطیلات نوروز است و در تقویم رسمی ایران از آن با نام «روز طبیعت» یاد می‌شود. ۱۳ بدر در فرهنگ ایران‌زمین جایگاهی ویژه دارد و از گذشته تا به امروز یکی از پررونق‌ترین جشن‌های اصیل ایرانی بوده است. در این روز بیشتر افراد به دامن طبیعت می‌روند و پیش از آغاز رسمی سال کاری خود، روزی را در دل طبیعت و به‌دور از استرس و روزمرگی‌های زندگی شهری سپری می‌کنند.

تاریخچه سیزده بدر

سیزده بدر یکی از آیین‌های باستانی ایران است و در قدیمی‌ترین کتاب‌ها و اسناد تاریخی، نشانه‌هایی از برپایی جشن در نوروز در دل طبیعت وجود دارد. البته در این اسناد به‌شکل مستقیم از عبارت «سیزده بدر» برای توصیف نام این جشن اصیل استفاده نشده است؛ اما شیوه برگزاری و آداب‌ورسوم متداول آن جشن، شباهت بسیاری به مراسم ۱۳ بدر امروزی دارد.

از پیشینه دقیق جشن سیزده بدر اطلاع درستی در دست نیست؛ اما کارشناسان قدمت این جشن را حدود ۴۰۰ سال تخمین می‌زنند. از زمان حکومت سومری‌ها، بابلی‌ها، جمشیدشاه (شاه پیشدادی ایران)، هخامنشیان و ساسانیان، نشانه‌هایی از برپایی جشن سیزده بدر در دوران باستان وجود دارد؛ اما برخی باستان‌شناسان زمان پیدایش این جشن را به دوره حکومت ساسانیان نسبت می‌دهند. براساس نشانه‌های تاریخی موجود از زمان حکومت ساسانیان، سیزده بدر در این دوره جشنی یک‌روزه نبوده است و ایرانیان این آیین باستانی را تا پنج روز در طبیعت برگزار می‌کردند.

در زمان باستان، جشن‌های ایرانی از دربار پادشاهان آغاز می‌شد. این جشن‌ها با حضور گسترده مردم همراه بود و همه افراد یک شهر به‌شکل گروهی در جشن‌های حکومتی شرکت می‌کردند. اسناد تاریخی موجود نیز به برپایی جشن‌سیزده بدر به‌عنوان آیینی سنتی در طبیعت به‌صورت گروهی اشاره دارند. جشن‌های باستانی به‌طور معمول چندروزه برگزار می‌شدند و آیین برگزاری مراسم سیزده بدر در این دوران نیز تا پنج روز ادامه داشته است.

سیزده بدر در زمان حکومت قاجار هم جشنی محبوب برای پادشاه و درباریان بود. در این دوره مردم در روز سیزدهم نوروز در کوچه و خیابان به برپایی جشن و پایکوبی مشغول می‌شدند و آداب سنتی این جشن را برگزار می‌کردند. برگزاری مراسم ۱۳ بدر در دوره‌های بعدی نیز ادامه داشت و امروزه این جشن همچنان از محبوب‌ترین جشن‌های نوروزی میان مردم است. بیشتر فارسی‌زبانان جهان واپسین روز نوروز را در دل طبیعت سپری و به‌قولی «سیزده خود را به در می‌کنند».

سیزده بدر نماد چیست؟

روز سیزده بدر در تقویم ملی ایران به نام روز طبیعت نام‌گذاری شده است. افراد مختلف تعابیر متنوعی برای این نام‌گذاری عنوان می‌کنند که بسیاری از آ‌ن‌ها به نشانه‌ها و نماد سیزده بدر اشاره می‌کند. یکی از تعابیر موجود درباره سیزده بدر، شکوفایی و برکت است. ایرانیان در گذشته این روز را زمانی برای آغاز حیات دوباره طبیعت پس از پایان سرما می‌دانستند؛ به این ترتیب که ۱۲ روز نوروز نشانه ۱۲ ماه سال هستند و ۱۳ بدر زمان تجدید دیدار با طبیعت برای شکوفایی و آغاز دوباره است.

ایرانیان از دیرباز به قدرت طبیعت و تاثیر آن بر زندگی خود اعتقاد فراوان داشتند؛ در روز سیزد بدر نیز با همین باور، سبزه‌ها را در طبیعت گره می‌زنند تا بخت جوانان باز شود و سبزه‌ها را به آب می‌سپارند تا طبیعت مشکلات را از زندگی آن‌ها دور کند. بر این اساس، سیزده بدر را نمادی برای آغاز زندگی جدیدی با شادی و گشایش بخت و دور از سختی‌ها می‌دانند.

فلسفه نام سیزده بدر

در گذشته‌های دور، ایرانیان باستان به زندگی ۱۲٬۰۰۰ ساله انسان بر زمین باور داشتند؛ بر اساس این اندیشه کهن، پس از ورود به هزاره سیزدهم زندگی انسان در جهان، روح آدمی به جایگاه حقیقی خود خواهد رسید و پس از آن، وجود آدمی از بدی و ناپاکی جدا می‌شود. ایرانیان با تکیه بر این باور، ۱۲ روز نخست سال را نمادی از ۱۲٬۰۰۰ سال حیات مادی انسان می‌دانستند و سیزدهمین روز نوروز را روز دفع بدی‌ها نامیده بودند. نام سیزده بدر نیز اشاره به در کردن شر و بدی از وجود انسان و رهایی و آزادی دارد.

برخی دیگر از کارشناسان فلسفه، نام سیزده بدر را بر اساس معنی لغوی این عبارت بیان می‌کنند. در این روایت بخش «در» در عبارت سیزده بدر به‌معنی دشت و دمن است که به‌صورت خلاصه «در» نوشته می‌شود. سیزده بدر نیز به معنای گذراندن سیزدهمین روز نوروز در دامن دشت و طبیعت است و فلسفه نام‌گذاری آن، ریشه در همین روایت دارد.

فلسفه جشن سیزده بدر در ایران باستان

در زمان باستان، کیش‌و‌آیین ایرانیان دین زرتشت بود و سیزدهمین روز از هر ماه در سالنمای زرتشتی با نام روز «تیر ایزد» شناخته می‌شد. «تیر» در فرهنگ باستانی ایران‌زمین «الهه باران» بود و ایرانیان در سیزدهین روز ماه برای درخواست بارش باران از الهه آن، به طبیعت می‌رفتند. بر اساس باور ایرانیان باستان، در روز سیزدهم فروردین‌ماه، الهه باران بر دیو خشکسالی پیروز شده و به زمین طراوت بخشیده بود.

داستانی دیگر درباره فلسفه جشن سیزده بدر در ایران باستان وجود دارد که بر اساس آن، الهه گیاهان در روز سیزدهم فروردین، پس از مرگ نخست خود، دوباره به‌شکل علف رویید و زمین را سرسبز کرد؛ به‌همین دلیل ایرانیان در زمان باستان سیزده بدر را در طبیعت جشن می‌گرفتند.

از طرفی سیزدهم فروردین در زمان باستان، آغاز نیمسال دوم زراعی به‌شمار می‌رفت و ایرانیان که شغل اصلی آن‌ها کشاورزی بود، این روز را برای درخواست دعای خیر و سالی پررزق‌و‌روزی در طبیعت سپری می‌کردند؛ همچنین با پاکسازی جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی از علف‌ها و گیاهان اضافی، به زمین و طبیعت ادای دین می‌کردند. این مراسم با جشن، پایکوبی، ترانه‌خوانی و رقص‌های سنتی همراه بود.

آداب و رسوم سیزده بدر

آداب‌ورسوم ایرانی در برگزاری جشن‌های باستانی جایگاهی ویژه دارند و بخشی از هویت این جشن‌ها را آیین برگزاری آن‌ها تشکیل می‌دهند. آداب‌ورسوم سیزده بدر نیز طی سال‌های طولانی توسط ایرانیان به‌جای آورده شده است. خانواده‌های ایرانی در روز سیزدهم فروردین‌ماه به‌شکل دسته‌جمعی برای پیک‌نیک در طبیعت برنامه‌ریزی می‌کنند. پیک‌نیک‌های دسته‌جمعی سیزده بدر به‌صورت خانوادگی و دوستانه برگزار می‌شود و خاطراتی مانا می‌سازد.

گرچه برخی از رسوم جشن باستانی ۱۳ بدر در طول سال‌ها از یاد رفته‌اند، بسیاری از آداب آن، همچنان پس از گذشت زمان طولانی، به جای آورده می‌شوند. در این بخش به معروف‌ترین آداب‌ورسوم سیزده بدر در شهرهای مختلف ایران اشاره خواهیم کرد.

گره زدن سبزه

سبز کردن دانه‌های گیاهان مختلف از چند روز مانده به نوروز، از رایج‌ترین آداب‌ورسوم جشن سال نو فارسی‌زبانان جهان در نوروز است. سبزه نشانه‌ای از رویش و سرزندگی طبیعت است و خانواده‌های ایرانی سبزه‌های خود را پس از سال تحویل تا روز سیزدهم فروردین نگه می‌دارند. بر اساس باوری قدیمی، ایرانیان در روز سیزدهم فروردین‌ماه ساقه‌های سبزه را به‌هم گره می‌زنند و آرزوی خود را زیرلب می‌گویند.

از گذشته تا به امروز، رسم گره زدن سبزه در سیزده بدر برای باز شدن بخت، میان جوانان، بسیار متداول بوده است. افرادی که در این روز به دل طبیعت می‌روند، سبزه خود را در طبیعت گره می‌زنند تا در سال پیش رو، آرزوهایشان برآورده شود. دیگران نیز این رسم را در خانه و با گره زدن سبزه هفت‌سین به ‌جای می‌آورند.

رها کردن سبزه در آب روان

به آب دادن سبزه‌ها در روز سیزده بدر از معروف‌ترین آداب‌ورسوم این روز است. ایرانیان سبزه‌های نوروز خود را در روز سیزده بدر با خود به طبیعت می‌برند و به آب روان می‌سپارند. در میان ایرانیان باستان، «آناهیتا» به‌عنوان الهه آب، جایگاهی ویژه داشت. در این روز مردم با سپردن سبزه‌های خود به آب، پیشکشی برای آناهیتا می‌فرستادند و باور داشتند که به این ترتیب، برکت و باروری در سال جدید دوچندان می‌شود.

از طرفی در باور ایرانیان دانه‌های سبزشده نشانه‌هایی از روزی و برکت زندگی، آب نشانه حرکت و پویایی، و سپردن سبزه به آب زندگی‌بخش و روزی‌‌افزون است. ایرانیان باستان منشا پیدایش گیاهان را آب می‌دانستند و با انداختن سبزه به آب، درواقع گیاهان را به منشا پیدایش خود بازمی‌گرداندند.

بازی‌های دسته‌جمعی

انجام بازی‌های گروهی و دسته‌جمعی در طبیعت از متداول‌ترین آداب‌ورسوم و تفریحات در روز سیزده بدر است. شهرهای مختلف ایران بازی‌های محلی متنوعی دارند که به‌شکل گروهی در طبیعت انجام می‌شوند؛ اما از معروف‌ترین بازی‌های این روز می‌توان به وسطی، هفت‌سنگ، طناب‌کشی و زو اشاره کرد.

ویژگی مشترک بازی‌های دسته‌جمعی سیزده بدر، تحرک و هیجان زیاد این بازی‌ها است. انجام ورزش‌های گروهی توپی، کشتی گرفتن به‌صورت دو به دو، انجام بازی‌های محلی با چوب، اجرای نمایش‌های شاد، بادبادک‌بازی، رقص‌های محلی و برگزاری مسابقات اسب‌سواری نیز از بازی‌ها و فعالیت‌های بومی متداول در روستاها و مناطق مختلف ایران در روز سیزده بدر هستند.

آداب و رسوم شهرهای مختلف ایران در سیزده بدر

برخی از آداب‌ورسوم برگزاری جشن سیزده بدر مختص بعضی از شهرهای ایران هستند. در بسیاری از شهرهای ایران و به‌ویژه در نواحی شمالی کشور، همراه با سبزه‌ها، سنگ‌ریزه به داخل آب می‌اندازند و همراه با هر سنگ، آرزویی زیرلب بیان می‌کنند. در مناطق کردنشین، مردم محلی ۱۳ سنگ را به پشت‌سر پرتاب می‌کنند که نشان از دور کردن سختی‌ها و بدی‌ها در سال نو است.

میان اقوام بختیاری ساکن لرستان، از دیرباز تاکنون، به جای مراسم سیزده بدر، جشن چهارده بدر در روز چهاردهم فروردین‌ماه برگزار می‌شد. پیش از آن نیز مردم لرستان نخستین شنبه سال نو را در طبیعت جشن می‌گرفتند. از دیگر آداب‌ورسوم شهرهای ایران در روز ۱۳ بدر می‌توان به پخت انواع غذاهای محلی اشاره کرد.

کدام کشورها سیزده بدر را جشن می گیرند؟

جشن سیزده بدر تنها مختص ایرانیان نیست؛ در بسیاری از دیگر کشورهای جهان و به‌ویژه میان فارسی‌زبانان، برگزاری این جشن در آخرین روز از تعطیلات نوروز رایج است. ۱۳ بدر از قدیمی‌ترین سنت‌های فرهنگی در همه دنیا است و شهرتی جهانی دارد. با توجه به ثبت‌نام نوروز به‌عنوان اثر ناملموس جهانی در فهرست میراث یونسکو، آداب‌ورسوم و جشن‌های آن نیز امروزه در جهان اهمیت دوچندان دارند و در نقاط مختلف دنیا برگزار می‌شوند.

برخی از کشورهای برگزارکننده جشن ۱۳ بدر عبارت‌اند از:

• تاجیکستان
• افغانستان
• جمهوری آذربایجان
• ترکمنستان
• قزقیزستان

مردم تاجیکستان در روز سیزده بدر با پیک‌نیک در طبیعت، پاشیدن آب به یکدیگر و دود کردن اسپند، این جشن را برگزار می‌کنند. پخت غذاهای محلی و نواختن ساز نیز بین مردم این کشور رایج است. در افغانستان، مردم در روز سیزدهم فروردین خانه‌های خود را ترک و در طبیعت اتراق می‌کنند؛ در این کشور بانوان به‌شکل گروهی دور هم جمع می‌شوند و غذاهای محلی می‌پزند؛ مردان افغانستان نیز در طبیعت به‌صورت گروهی به گپ‌و‌گفت مشغول می‌شوند.

آداب‌ورسوم رایج در جشن سیزده بدر در جمهوری آذربایجان شباهت زیادی به ایران دارد. قدمت این جشن در آذربایجان زیاد نیست و با الهام از شیوه برگزاری در ایران، برگزار می‌شود.

اگر دوست دارید تا در ایام نوروز از این مقاصد دیدن کنید می‌توانید خرید بلیط هواپیما را از تیم بوکینگ انجام دهید.

آیا سیزده بدر نحس است؟

نحسی سیزده بدر ازجمله خرافات رایج درباره این جشن کهن است و هیچ منبع معتبری درباره نحس بودن سیزده بدر برای ایرانیان باستان وجود ندارد. در طول سال‌ها، به دلایل نامشخص، باورهایی نادرست درباره جشن سیزده بدر به‌وجود آمده است. بر پایه این باورهای غلط، برخی افراد خروج مردم از خانه‌ها در این روز را علتی برای دوری از نحسی دامنگیر در طول سال پیش رو عنوان می‌کردند؛ اما این باور هیچ منبع تاریخی ندارد.

درواقع می‌توان نحسی سیزده بدر را تحریفی در طول سال‌های طولانی از زمان برگزاری این جشن باستانی قلمداد کرد که بی‌هیچ دلیل و سند منطقی، دهان‌به‌دهان چرخیده است. تمام منابع تاریخی موجود درباره جشن روز سیزدهم نوروز، به پاسداشت طبیعت در این روز توسط ایرانیان اشاره می‌کنند و هیچ‌جا سخنی از نحسی آن نیست.

مهم‌ترین دلایل ورود خرافات به جشن سیزه بدر را می‌توان به جنگ‌هایی در دوره‌های مختلف تاریخی نسبت داد. در زمان باستان و دوره‌های تاریخی پس از آن، ایرانیان بارها با یونانیان، رومیان و اعراب جنگیدند. پس از هر پیروزی و شکست، تبادلاتی میان اقوام مختلف اتفاق می‌افتاد و بسیاری از خرافه‌ها با ورود اقوام مختلف به دیگر مناطق، بین افراد جامعه دست‌به‌دست و از فرهنگی به فرهنگی دیگر منتقل می‌شد. برخی کارشناسان نحسی سیزده بدر را نیز مربوط به ورود خرافه‌هایی از میان اعراب، یونانیان و رومیان به ایران می‌دانند.

رخداد سوانح مختلف و آسیب‌های شدید به روستاها، شهرها و مناطق مختلف در تاریخ‌های مشخص، از دیگر دلایل پیدایش خرافات بود؛ به‌طورمثال وقوع زلزله در تاریخی مشخص را به نحسی روز موردنظر نسبت می‌دادند.

خرافات سیزده بدر

از دیگر خرافات رایج درباره روز سیزده بدر می‌توان به گرفتن فال برای باز شدن بخت در سال پس از آن اشاره کرد. استفاده از طلسم و جادو برای تاثیرگذاری بر اتفاقات سال آینده نیز در برخی مناطق کشور رایج است؛ اما هیچ‌کدام از این موارد ریشه منطقی ندارند و تنها خرافاتی نادرست هستند.

از آن‌جا که جشن سیزده بدر از گذشته در طبیعت برگزار می‌شد، اعتقاداتی خرافی برای جلوگیری از بارش باران در طول این روز وجود داشت. بر پایه این عقاید خرافی، مردم به چشم خروس سرمه می‌کشیدند تا روز سیزده بدر گرم و آفتابی باشد.

آداب‌ورسوم سیزده بدر تنها به‌عنوان نمادهایی فرهنگی و بومی در این جشن شناخته می‌شوند و هیچ‌کدام از آن‌ها تاثیر مستقیم بر اتفاقات سال پیش رو نخواهند داشت. هدف از برگزاری آیین سیزده بدر، آرزوی توفیق برای سال بعد است و باور عمیق به تاثیرگذاری مستقیم این آداب، می‌تواند آن‌ها را نیز در دسته خرافات رایج سیزده بدر قرار دهد.

غذاهای مخصوص سیزده بدر

در روز سیزده بدر خانواده‌ها در طبیعت دور یکدیگر جمع می‌شوند و به‌جز انجام فعالیت‌ها و تفریحات مختلف، غذاهای سنتی و محلی ایران را می‌پزند. هرکدام از شهرها و روستاهای کشور در روز ۱۳ بدر خوراکی‌هایی متداول دارند. از معروف‌ترین غذاهای سیزده بدر می‌توان انواع آش را نام برد. در بسیاری از نواحی ایران، آش رشته غذای محبوب میان خانواده‌ها در دورهمی سیزده بدر است، اما برخی شهرها و روستاها نیز آش‌های محلی منطقه خود را در این روز می‌پزند.

در گذشته، آش‌های محلی در روز سیزده بدر با جمع‌آوری سبزی و پاک و خرد کردن آن در دل طبیعت پخته می‌شد؛ اما امروزه خانواده‌ها بسیاری از غذاها را به‌شکل آماده همراه خود به طبیعت می‌برند. آش در برخی خانواده‌ها به‌صورت عصرانه مصرف می‌شود و در وعده ناهار پخت انواع غذای محلی مرسوم است.

از پرطرفدارترین غذاها در روز جشن سیزده بدر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کباب کوبیده
• جوجه کباب
• سبزی پلو با ماهی
• کوفته تبریزی
• دم‌پختک
• دمی باقلا
• دمی بلغور
• پلو با تخم‌مرغ و گردو (غذای محلی لرستان و فارس)

از بهترین آداب صرف غذا در روز سیزده بدر، توجه به نیازمندان است. در روز جشن سیزده بدر خانواده‌های بسیاری نیازمندان را مهمان سفره خود می‌کنند. در پیک‌نیک‌ها نیز بر اساس رسمی قدیمی، خانواده‌ها از غذای خود به گردشگران هم‌جوار بشقابی هدیه می‌دهند تا در سفره یکدیگر شریک باشند. در این روز حیوانات هم از غذای جشن سیزده بدر بی‌بهره نمی‌مانند.

خوراکی های مخصوص سیزده بدر

در دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه در روز سیزده بدر در طبیعت، تنقلات و انواع خوراکی‌های محلی جایگاه ویژه دارند. گردشگرانی که به‌شکل دسته جمعی به پیک‌نیک می‌روند نیز هرکدام بخشی از خوراکی‌های مرسوم در روز سیزده بدر را تهیه می‌کنند. در گذشته خوراکی‌های متداول در این روز ساده و بسیار سالم بود؛ اما امروزه بازه گسترده‌ای از تنقلات جای مواد غذایی قدیمی را گرفته‌اند.

از معروف‌ترین خوراکی‌های سیزده به در می‌توان موارد زیر را نام برد:

• کاهو و سکنجبین
• آجیل
• انواع شیرینی و کلوچه
• شکلات
• نان و پنیر و سبزی
• انواع نوشیدنی و دمنوش
• چای و قهوه

سیزده بدر ۱۴۰۴ چه روزی است؟

روز سیزده بدر ۱۴۰۴، چهارشنبه و برابر با ۲ آوریل ۲۰۲۵ میلادی و ۳ شوال ۱۴۴۶ قمری است. روزهای ۱۱ و ۱۲ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ برابر با تعطیلات عید فطر هستند و روز ۱۳ بدر تداخلی با ماه رمضان ندارد.

نکات مهم برای روز طبیعت

با توجه به برگزاری جشن سیزده بدر در مناطق طبیعی اطراف شهرها، توجه به برخی نکات برای پاسداشت طبیعت در این روز الزامی است. اگر قصد دارید در روز ۱۳ بدر در طبیعت پیک‌نیک کنید، به نکات زیر توجه ویژه داشته باشید:

• در طبیعت آشغال نریزید و زباله‌ها را پیش از ترک محل، جمع‌آوری کنید و با خود ببرید.
• برای روشن کردن آتش از مکان‌های مخصوص این کار استفاده کنید و به‌هیچ‌وجه در جنگل‌ها و مراتع آتش روشن نکنید.
• به درختان و گیاهان آسیبی نرسانید و به آن‌ها تاب نبندید.
• با حیوانات مهربان باشید.
• ماهی‌های قرمز سفره‌های هفت‌سین را در آب رودخانه‌ها رها نکنید؛ این کار آسیبی جدی به اکوسیستم طبیعی مناطق مختلف وارد می‌کند.
• سبزه‌های نوروزی خود را در طبیعت و رودخانه‌ها رها نکنید.
• در محوطه‌های باز موسیقی با صدای بلند پخش نکنید.
• وسایل موردنیاز کمپ در طبیعت را همراه خود ببرید.
• در بازی‌های گروهی از انجام شوخی‌های خطرناک بپرهیزید.
• در نقاط غیرایمن و نزدیک رودخانه‌ها کمپ نکنید.
• پیش از انتخاب محل اتراق خود، وضعیت آب‌وهوای منطقه مورد نظر را بررسی کنید.
• جعبه کوچک کمک‌های اولیه به همراه داشته باشید.