چطور از ستاره ها عکاسی کنیم؟ آسمان شب، بی‌انتها و شگفت‌انگیز

عکاسی از آسمان پرستاره نیاز به مهارت بسیاری دارد. در این مقاله نکاتی برای ثبت تصاویری بی‌نظیر از آسمان و ستاره‌ها در اختیار شما خواهیم گذاشت.

تماشای آسمان پرستاره، حسی عجیب و شگفت‌انگیز دارد؛ هرچه بیشتر به آن نگاه کنیم، بیشتر به کوچکی خودمان در برابر عظمت کیهان پی ‌می‌بریم. موقعیت و امکانات هم اهمیتی ندارد، چه چادری وسط کویر باشد، چه گنبد شیشه‌ای ۱ رصدخانه، آسمان شب، همیشه زیبا و جذاب است. ثبت این زیبایی با عکس هم حسی غیرقابل وصف دارد؛ با این‌حال، عکاسی از ستاره‌ها کار ساده‌ای نیست.

شاید انجام این کار با گوشی‌های هوشمند جذاب و سریع باشد؛ اما داشتن برنامه‌ریزی خوب و امکانات مناسب، نتیجه متفاوتی را رقم می‌زند. برای این کار کافی است مکان مناسب را پیدا و وضعیت هوا را بررسی کرد، دوربین را برداشت و به‌راه افتاد. با کمی حوصله و البته تمرین، می‌توان تصاویری شگفت‌انگیز ثبت کرد. شما هم امتحان کنید؛ هیچ بعید نیست که با ثبت اولین عکس، سرگرمی جدیدی پیدا ‌کنید: تماشای آسمان و عکاسی از ستاره‌ها.

نکات مهم برای عکاسی از ستاره‌ها:

• نکات کلیدی عکاسی نجومی
• بهترین زمان و مکان برای عکاسی نجومی

نکات کلیدی عکاسی نجومی

برای عکاسی نجومی، لزوما به دوربین‌های حرفه‌ای نیاز نخواهید داشت؛ البته دوربین‌های دی‌اس‌ال‌آر(DSLR) و دوربین‌های بدون آینه (Mirrorless)، قطعا گزینه‌های بهتری هستند، اما ابزارهای جدید مثل حالت شب و هوش مصنوعی، عکاسی در نور کم با موبایل را آسان‌تر کرده‌اند. ممکن است عکس‌های موبایل به‌خوبی دوربین‌‌های حرفه‌ای نباشد، اما با موبایل هم می‌توانید عکاسی نجومی انجام دهید.

در هر صورت، با رعایت نکاتی جزئی، چه با موبایل، چه با دوربین، می‌توانید تصویری زیبا ثبت کنید:

• استفاده از سه‌پایه: مهم نیست با موبایل عکس می‌گیرید یا دوربین حرفه‌ای، باید دوربین را ثابت نگه‌دارید؛ پس بهتر است از سه‌پایه استفاده کنید. اگر سه‌پایه ندارید، دوربین را در محل ثابتی قرار دهید و از تایمر استفاده کنید تا عکس، تار نشود.
• دیافراگم: دیافراگم، میزان نوری که به سنسور تصویر می‌رسد را کنترل می‌کند. برای عکاسی در نور کم، باید دیافراگم را باز کنید.

• ایزو (ISO): ایزو، میزان حساسیت سنسور تصویر به نور را تنظیم می‌کند. برای عکاسی نجومی، مقدار ایزو (بسته‌به دوربین) باید بین ۸۰۰ تا ۳۲۰۰ باشد.
• سرعت شاتر: شاتر، زمان نوردهی را کنترل می‌کند. بهتر است برای عکاسی از ستاره‌ها، سرعت شاتر را روی ۳۰ ثانیه تنظیم کنید.
• انتخاب لنز: هرچه میدان دید لنز شما بیشتر باشد، پهنه وسیع‌تری از آسمان را در تصویر خواهید داشت؛ بنابر‌این، بهتر است از لنزهای واید (Wide) استفاده کنید.
• عکاسی با موبایل: با وجود آلودگی نوری شهرهای بزرگ، تکنولوژی کمک می‌کند تا تصویری خوب از آسمان ثبت کنیم. بیشتر تلفن‌های هوشمند، حالت حرفه‌ای عکاسی (professional mode)دارند. این ویژگی، امکان اعمال تنظیمات دستی دوربین (مشابه دوربین‌های دی‌اس‌ال‌آر) را فراهم می‌کند. در حالت شب نیز دوربین موبایل به‌طور خودکار تنظیماتی مانند نوردهی طولانی‌تر و ایزو (ISO) بالاتر را اعمال می‌کند. علاوه‌بر‌این، می‌توانید از برنامه‌هایی مثل فوتوپیلز (PhotoPills) و نایت اسکای (Night Sky) استفاده کنید. این برنامه‌ها برای جهت‌یابی، زمان‌بندی و جای‌گیری درست به شما کمک می‌کنند.
• سفر هوشمندانه و ایمن: برای عکاسی از ستارگان، به مکانی بدون آلودگی نوری نیاز دارید. پس باید به نقاط مرتفع یا کویرها بروید؛ بنابر‌این باید زمان و مکان مناسب را پیدا کنید و برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشید. لباس گرم، کفش مناسب و چراغ قوه‌تان را نیز آماده کنید. چراغ‌هایی که نور قرمز دارند، گزینه‌های بهتری هستند؛ چراکه دید شبانه شما را حفظ می‌کنند.

بهترین زمان و مکان برای عکاسی نجومی

برای عکاسی از ستاره‌ها، به آسمانی صاف و بدون ابر نیاز است؛ به همین دلیل کویر، نقاط دورافتاده و بعضی از نقاط مرتفع، برای این کار مناسب‌تر هستند.

قبل از سفر، باید حتما شرایط آب‌وهوایی را چک کنید و از صاف بودن آسمان مطمئن شوید. ضمن اینکه بهتر است شب‌های بدون ماه را انتخاب کنید. چراکه نور ماه باعث می‌شود ستاره‌های کمتری در آسمان مشخص باشد.

در ادامه، برخی از بهترین آسمان‌های ایران و جهان برای عکاسی نجومی را معرفی می‌کنیم:

ایران

برای تماشای آسمان شب و رصد ستارگان در ایران، باید از شهر فاصله بگیرید و به مناطق کویری بروید. این مناطق، آسمانی صاف و بدون آلودگی نوری دارند و بهترین مقاصد برای عکاسی نجومی هستند.

برخی از بهترین نقاط ایران برای عکاسی نجومی

• کویر مصر: کویر مصر که در روستای مصر استان اصفهان قرار دارد، یکی از بهترین مقاصد برای عکاسی نجومی محسوب می‌شود. این کویر، برای رصد سیارات نیز مناسب است، همچنین برای عکاسی در روز چشم‌انداز زیبایی دارد. برای سفر به کویر مصر و تجربه عکاسی نجومی در استان اصفهان، بهتر است اقامت خود را در هتل های اصفهان انجام دهید تا بعد از روزی پر از ماجراجویی، استراحتی راحت داشته باشید. 
• کویر مرنجاب: این کویر در نزدیکی شهر کاشان و کنار پارک ملی قرار دارد. مرنجاب از آسمانی بی‌نظیر برخوردار است و یکی از محبوب‌ترین کویرهای ایران برای رصد ستارگان و همچنین یکی از بهترین مقاصد برای تورهای کویرگردی محسوب می‌شود. در کویر مرنجاب، ۱ کاروانسرای تاریخی و ۱ کمپ کویری مجهز به امکانات رفاهی وجود دارد.
• کلوت‌های شهداد: این منطقه در استان کرمان قرار دارد و علاوه‌بر آسمان زیبا، ساختار زمین‌شناسی جالبی دارد. در کلوت‌های شهداد، کمپ‌های کویری نیز دیده می‌شود که در آن‌ها امکانات اقامتی فراهم است. اقامت در هتل های کرمان دسترسی آسانی به مناطق کویری این استان را فراهم می‌کند.
• کاروان‌سرای قصر بهرام: این کاروان‌سرا در استان سمنان و شهر گرمسار قرار دارد. این گزینه، به‌دلیل نزدیکی به تهران، انتخاب خوبی برای ساکنان پایتخت است. آسمان صاف اطراف این مجموعه، برای ثبت تصاویر ستاره‌ها و بارش‌های شهابی بسیار خوب است.
• برج تاریخی رادکان: برج اردکان در خراسان رضوی، نه‌تنها ۱ اثر تاریخی و جاذبه معماری است، بلکه یکی از رصدگاه‌های معروف ایران به شمار می‌رود. برخی معتقدند که این برج در زمان ایلخانیان برای تشخیص فصل‌ها و عید نوروز مورد استفاده قرار می‌گرفت. رصدگاه اردکان در فاصله ۹۰ کیلومتری از شمال غرب مشهد قرار دارد.
• تخت سلیمان یا آتشکده آذرگشسپ: مجموعه تاریخی تخت سلیمان، در فاصله ۴۵ کیلومتری از شمال شرقی شهرستان تکاب و در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این مجموعه به‌دلیل دوری از شهر و نبود آلودگی نوری اطراف آن، برای عکاسی نجومی ایدئال است.
• کویر حلوان: این کویر در خراسان جنوبی و ۱۲۰ کیلومتری شمال غرب طبس قرار دارد. کویر حلوان برای عکاسی نجومی و تماشای بارش‌های شهابی بسیار مناسب است.
• کویر سه‌قلعه: کویر سه‌قلعه، در استان خراسان جنوبی و ۶۰ کیلومتری جنوب غرب شهرستان سرایان قرار دارد. کویر سه‌قلعه، نه‌تنها آسمانی صاف و پرستاره دارد، بلکه با ویژگی‌های طبیعی جذابش مانند تپه‌های ماسه‌ای، دریاچه‌ نمک و دق‌های وسیع و هموار (زمین صاف و سفت بدون پوشش گیاهی) چشم‌اندازی منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد.

ایالات متحده آمریکا

مسیر گریت وسترن استاری وی (Great Western Starry Way) یکی از معروف‌ترین نقاط جهان برای عکاسی نجومی است. این مسیر که از مناطق غربی آمریکا عبور می‌کند، به دلیل برخورداری از اقلیم خشک، ارتفاع زیاد و آلودگی نوری کم، بهترین گزینه برای رصد آسمان شب است. مسیر گریت وسترن استاری وی، از ایالت‌های مختلفی می‌گذرد که مهم‌ترین نقاط آن شامل موارد زیر می‌شود:

• ایالت یوتا (Utah): یادبود ملی نچرال بریج (Natural Bridges National Monument) یوتا در سال ۲۰۰۷ به‌عنوان پارک آسمان تاریک ثبت شد. این پارک به‌عنوان یکی از بهترین نقاط برای رصد ستارگان شناخته می‌شود.
• ایالت آریزونا (Arizona): در این ایالت، حدود ۲۰ منطقه مناسب برای رصد ستارگان وجود دارد. ازجمله این مناطق می‌توان ‌به دره گرند کنیون (Grand Canyon)، بیابان سونورا (Sonoran Desert)، فلگستف (Flagstaff) و رصدخانه لوول (Lowell Observatory) اشاره کرد. سیاره پلوتو اولین‌بار در رصدخانه لوول مشاهده شد.

اروپا

جزایر قاره اروپا به‌واسطه نزدیکی به اقیانوس‌های تاریک و برخورداری از آسمان صاف، برای عکاسی نجومی ایدئال هستند؛ جاذبه‌های طبیعی و صخره‌های سنگی نیز به عکس‌های نجومی این نقاط، جلوه جذاب‌تری می‌بخشند. مشهورترین نقاط این قاره برای عکاسی نجومی عبارت‌اند از:

• جزیره وایت (Isle of Wight): این جزیره در سواحل جنوبی بریتانیا قرار دارد و به‌دلیل برخورداری از ساختمان‌های کم‌ارتفاع و آلودگی نوری کم، برای عکاسی نجومی، خوب است. ضمن اینکه ترکیب فانوس‌های دریایی و ستون‌های سنگی جزیره با آسمان شب، مناظری بی‌نظیر خلق می‌کند.
• جزیره لا پالما (La Palma): لا پالما یکی از جزایر قناری در اقیانوس اطلس است که به‌واسطه برخورداری از قوانین سخت‌گیرانه برای کاهش آلودگی نوری، یکی از تاریک‌ترین آسمان‌های اروپا را دارد. رصدخانه روکه د لوس موچاچوس (the Roque de los Muchachos Observatory) در این جزیره قرار دارد و برای گردشگری نجومی، برنامه‌های ویژه‌ای در آن برگزار می‌شود.

• منطقه حفاظت‌شده بودمین مور (Bodmin Moor): شب‌های صاف و بدون ماه بودمین مور، در جنوب غربی انگلستان، برای عکاسی از کهکشان راه شیری و دیگر اجرام آسمانی، فوق‌العاده است.
• پارک ملی دارت مور (Dartmoor): این پارک، علاوه بر آسمان تاریک و صاف، مناظر زیبایی مثل جنگل، دشت و سنگ‌های ایستاده (Standing Stones) دارد و از فضای فوق‌العاده‌ای برای عکاسی نجومی برخوردار است. پارک ملی دارت مور در جنوب غربی انگلستان قرار دارد.

استرالیا

مناطق غربی استرالیا به‌دلیل برخورداری از آب‌وهوای خشک و تابستان‌های طولانی، آسمانی صاف برای رصد ستارگان و مشاهده راه شیری دارند. مهم‌ترین نقاط استرالیا برای عکاسی نجومی عبارت‌اند از:

• رصدخانه پرث (Perth Observatory): پرث یکی از قدیمی‌ترین رصدخانه‌های استرالیا است که در پژوهش‌های علمی نیز نقش مهمی داشته. ثبت داده‌های مربوط به سیارک‌ها و ستاره‌های دوتایی، در این رصدخانه انجام شده است.
• مرکز گرویتی دیسکاوری (Gravity Discovery Centre): این مرکز با آسمانی تاریک، بدون آلودگی نوری و رصدخانه‌ای مجهز، یکی از بهترین نقاط استرالیا برای عکاسی نجومی است. گرویتی دیسکاوری در غرب استرالیا و شمال شهر پرث قرار دارد.

شیلی

دره الکی (Elqui Valley) در شمال سنتیاگو (Santiago) قرار دارد و از آسمانی صاف، بدون باران و با آلودگی نوری پایین برخوردار است. همچنین فضای اطراف رصدخانه سررو مامایوکا (Observatorio Cerro Mamalluca) در شهر ویکونیا (Vicuna)، برای ثبت تصاویر کهکشان راه شیری، سحابی‌ها و دیگر اجرام آسمانی ایدئال است.