مجسمه مادر ارمنستان؛ تجلی هویت ملی در دل ایروان

مجسمه مادر ارمنستان یکی از مهم‌ترین بناهای یادبود ارمنستان است که در پارک پیروزی قرار دارد و نمادی از قدرت و استقامت به شمار می‌آید.

مجسمه مادر ارمنستان، واقع در شهر ایروان، هرساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. علاوه‌بر این در پایه این مجسمه موزه نظامی ارمنستان قرار دارد و بخش مهمی از تاریخ این کشور را روایت می‌کند. تاریخ مجسمه مادر ارمنستان، که یکی از نمادین‌ترین بناهای یادبود است، با تاریخ شوروی، میراث نظامی و هویت ملی مردم این کشور پیوند دارد. در این مقاله با بوکینگ همراه باشید تا با این مجسمه بیشتر آشنا شوید.

همه آنچه که باید درباره مجسمه مادر ارمنستان بدانید:

• مجسمه مادر ارمنستان کجاست؟
• تاریخچه مجسمه مادر ایروان
• ابعاد مجسمه مادر ارمنستان
• موزه نظامی مادر ارمنستان
• اطلاعات بازدید از مجسمه مادر ارمنستان
• دیدنی های اطراف مجسمه مادر ارمنستان

مجسمه مادر ارمنستان کجاست؟

• آدرس: کشور ارمنستان، شهر ایروان، خیابان آزاتوتیان دو، پارک پیروزی (Azatutyan Ave, Victory Park) (مشاهده روی نقشه)

مجسمه مادر ارمنستان (Mother Armenia Statue) در یکی از بلندترین نقاط شهر ایروان، یعنی پارک پیروزی قرار دارد. این پارک در بخش شمال شرقی مرکز ایروان واقع شده است و موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای دارد که منجر می‌شود این مجسمه از نقاط مختلف شهر دیده شود.

منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

مجسمه مادر ایروان روی تپه‌ای مرتفع و مشرف به تمام نقاط شهر قرار دارد؛ به‌همین دلیل بازدید از آن منظره‌ای زیبا از ایروان و کوه آرارات را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد.

مسیر دسترسی به مجسمه مادر ارمنستان

با استفاده از اتوبوس، مترو و تاکسی می‌توانید به‌راحتی از نقاط مختلف شهر به‌سمت مجسمه مادر ارمنستان بروید. بهترین مسیرهای دسترسی به این مکان به شرح زیر است:

با مترو

سیستم متروی ایروان ایستگاهی مستقیم در پارک پیروزی ندارد. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو ایستگاه یریتاسارداکان (Yeritasardakan) است که از آنجا می‌توانید با تاکسی یا اتوبوس باقی مسیر را طی کنید. طی کردن این مسیر با تاکسی تا مجسمه مادر ایروان حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.

با اتوبوس

• میدان جمهوری: در این میدان می‌توانید سوار اتوبوس‌های شماره ۴ یا ۱۰ شوید و در ایستگاه پارک پیروزی، که دقیقا مجاور این پارک قرار دارد، پیاده شوید. با توجه به ترافیک، طی کردن این مسیر با اتوبوس حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.
• میدان فرانسه (France Square) یا خیابان ماشتوتس (Mashtots Ave): در ایستگاه میدان فرانسه می‌توانید با اتوبوس خطوط ۲۳ یا ۲۴ تا ایستگاه پارک پیروزی بروید.

منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

تاریخچه مجسمه مادر ایروان

مجسمه مادر ایروان یکی از مقاصد و جاذبه‌های گردشگری مهم شهر ایروان و از نمادهای ملی کشور ارمنستان محسوب می‌شود؛ همچنین نمادی از قدرت صلح و استقامت مردم این کشور است. در مکان امروزی این مجسمه، در ابتدا مجسمه‌ای از ژوزف استالین قرار داشت که در سال ۱۹۵۰ میلادی برای بزرگداشت پیروزی شوروی در جنگ جهانی دوم ساخته و نصب شد. این مجسمه عظیم روی پایه بزرگی بود و نمادی از سلطه و قدرت نظامی استالین محسوب می‌شد.

با مرگ استالین در سال ۱۹۵۳ میلادی، نیکیتا خروشچف (Nikita Khrushchev) دستور داد تمام تصاویر، مجسمه‌ها و یادبودهای مردم استالین از بین برود. در راستای روند استالین‌زدایی، بسیاری از مجسمه‌های او در سراسر اتحاد جماهیر شوروی از بین رفتند و مجسمه استالین در ایروان نیز در سال ۱۹۶۲ تخریب شد. در طی فرایند تخریب این بنای یادبود از مواد منفجره استفاده کردند و در حین عملیات انفجاری شدید رخ داد که به مرگ چندین نفر ازجمله سربازی از شوروی منجر شد.

نماد پیروزی در فضای روبه‌روی مجسمه ایروان. منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

پس از تخریب مجسمه استالین پایه آن حدود پنج سال خالی ماند. در سال ۱۹۷۶ میلادی آرا هاروتیونیان (Ara Harutyunyan)، مجسمه‌ساز مشهور ارمنی، مامور ساخت یادبود و نمادی ملی و معنوی شد. در ماه مه ۱۹۶۷ میلادی از مجسمه مادر ایروان رونمایی شد و این مجسمه به‌منزله نگهبان شهر و سمبلی از استقامت و غرور ارمنی‌ها به شمار آمد. برخلاف مجسمه استالین، که نشانه‌ای از اقتدارگرایی بود، مجسمه مادر ایروان با شمشیری در دست نمادی از آمادگی برای دفاع از کشور محسوب می‌شد. علاوه‌بر این، چهره مصمم و محکم این زن به استقامت ارمنستان در برابر جنگ‌ها و سختی‌ها نسبت داده شد؛ حالت ایستادن و نگاه رو به جلوی او نیز همچون مادری توصیف شد که از کودکان خود مراقبت می‌کند.

مجسمه مادر ایروان در شب. منبع عکس: Traveltoarmenia.am. عکاس: نامشخص

در سال ۱۹۹۱ میلادی، پس از استقلال ارمنستان از شوروی، بسیاری از بناهای یادبود شوروی تخریب شدند؛ اما مجسمه مادر ارمنستان به‌دلیل اهمیت فرهنگی و ملی دست‌نخورده باقی ماند. در طی سال‌ها نیز پارک پیروزی در اطراف این بنای یادبود گسترش یافت و موزه نظامی در داخل پایه آن بنیان‌‌گذاری شد.

ستاره و نقش برجسته‌ای که روی زمین و مقابل مجسمه مادر ارمنستان در پارک پیروزی ایروان قرار دارد، نشان پیروزی شوروی در جنگ جهانی دوم است. این ستاره نماد نظامی شوروی محسوب می‌شود. در مرکز آن مشعلی ابدی وجود داشت که به یاد سربازان کشته‌شده در جنگ جهانی دوم روشن نگه داشته می‌شد؛ همچنین این ستاره و نمادهای اطراف آن بخشی از بنای یادبود پیروزی شوروی بر آلمان نازی است که در سال ۱۹۵۰ میلادی در زمان حکومت شوروی در ارمنستان ساخته شد. این نشان یکی از نمادهای یادبود سربازان ارمنی است که در جنگ جهانی دوم در جبهه شوروی جنگیدند.

پس از استقلال ارمنستان، برخی از این عناصر نمادین تغییر کردند؛ اما بخش اصلی ستاره همچنان باقی مانده و بخشی از مجموعه یادبود مادر ارمنستان است که گردشگران و مردم محلی از آن بازدید می‌کنند.

سنگ‌نوشته‌ای در کوچه قهرمانان، پارک پیروزی. منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

یکی از مهم‌ترین بخش‌های مجسمه مادر ایروان، پایه ۲۹ متری و گرانیتی آن است که رافائل اسرائیلیان (Rafayel Israyelian)، یکی از برجسته‌ترین معماران ارمنی قرن بیستم آن را طراحی کرده است. او در بسیاری از پروژه‌های ملی ارمنستان مشارکت داشت و بر احیای عناصر معماری ارمنی در بناهای مدرن مؤثر بود.

اسرائیلیان در طراحی پایه مجسمه مادر از سنگ بازالت (Basalt) سیاه‌رنگ استفاده کرده است که در بسیاری از کلیساها و بناهای تاریخی ارمنستان دیده می‌شود؛ همچنین در طراحی این پایه از عناصر معماری قرون وسطایی ارمنی الهام گرفته و آن را با ویژگی‌های معماری شوروی ترکیب کرده است.

انتهای پایه مجسمه مادر ایروان فرم پلکانی دارد و در تزئینات آن از سنگ‌تراشی سنتی ارمنی استفاده شده است. فضای داخلی بنا سه طبقه با سالن‌های بزرگ دارد و در نمای خارجی آن، توف سیاه ارمنی، سکو و پله‌های بازالتی به کار رفته است. در قسمت جلویی پایه نیز نقشی برجسته از نشان پیروزی دیده می‌شود.

نمای کلی پایه مجسمه مادر ایروان یادآور برخی قلعه‌های باستانی ارمنستان است که نشان‌دهنده قدرت دفاعی ملت ارمنستان در برابر دشمنان بوده‌اند. فضای داخلی نیز به‌گونه‌ای طراحی شده است که به گردشگران کمک می‌کند در میان نمایشگاه‌ها و بخش‌های مختلف موزه حرکت کنند.

هر سال در ۹ مه، سالگرد پیروزی بر آلمان نازی در جنگ جهانی دوم، بسیاری از کهنه‌سربازان و مقامات ارمنی در کنار مجسمه مادر ایروان جمع می‌شوند و به سربازانی ادای احترام می‌کنند که در جنگ‌های مختلف برای دفاع از وطن ایستاده‌اند.

تانک باقی‌مانده از تسلیحات نظامی شوروی در پارک پیروزی. منبع عکس: Traveltoarmenia. عکاس: نامشخص

در اطراف پایه مجسمه مادر ایروان انواع تسلیحات نظامی شوروی وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به خودروی زرهی پیاده‌نظام، خودروی زرهی-۱۵۲، تانک T-34، هواپیمای MiG-19، راکت‌انداز کاتیوشا BM-13، توپ ضدهوایی ۷۶ میلی‌متری و سامانه‌ موشکی ضدهوایی S-75 اشاره کرد.

ابعاد مجسمه مادر ارمنستان

مجسمه مادر ایروان از مس چکش‌کاری شده ساخته شده است و نمادی از قدرت و عظمت وطن محسوب می‌شود. این اثر تصویر مادری با شمشیر غلاف‌شده است و سپری در پای او قرار دارد. خال طلایی نازکی نیز روی پیشانی مجسمه دیده می‌شود. دست‌های آن نیز طراحی خاصی دارند و لباس مجسمه با خطوطی سخت و استوار نمایش داده شده‌اند.

منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

مجسمه مادر ارمنستان ۵۱ متر ارتفاع دارد که ارتفاع پایه آن ۲۹ متر و ارتفاع مجسمه اصلی ۲۲ متر است. وزن این مجسمه حدود ۳۵۰٬۰۰۰ کیلوگرم است.

موزه نظامی مادر ارمنستان

پس از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی و پیروزی اتحاد جماهیر شوروی، بسیاری از کشورهای عضو شوروی ساخت یادبودهای جنگی را شروع کردند. با توجه به اینکه ارمنستان بخشی از شوروی بود، نقش چشمگیری در جنگ جهانی دوم ایفا کرد. 10 هزار ارمنی در ارتش شوروی خدمت کردند و بسیاری از آن‌ها قهرمانان جنگ شناخته شدند؛ به همین دلیل، تصمیم گرفته شد که درون پایه مجسمه مادر ارمنستان موزه‌ای نظامی ایجاد شود که تاریخ نظامی ارمنستان را مستند کند.

فضای داخلی موزه نظامی ایروان. منبع عکس:‌ Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

موزه نظامی مادر ارمنستان در سال ۱۹۷۰ میلادی تاسیس شد و از آن زمان تاکنون چندین بار گسترش یافته است. در ابتدا تمرکز اصلی این موزه بر نقش ارامنه در جنگ جهانی دوم بود؛ اما پس از استقلال ارمنستان در ۱۹۹۱ میلادی و درگیری‌های بعدی، به‌ویژه جنگ قره‌باغ در سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۸۸ میلادی، بخش‌هایی نیز به این دوره‌های تاریخی اختصاص داده شد.

بخش‌های مختلف موزه نظامی مادر ارمنستان

جنگ جهانی دوم

یکی از مهم‌ترین بخش‌های موزه، نمایش اسناد، عکس‌ها، سلاح‌ها، لباس‌های نظامی و یادگاری‌های سربازهای ارمنی است که در جنگ جهانی دوم حضور داشتند. در این بخش می‌توانید موارد زیر را ببینید:

• تصاویری از ژنرال‌های مشهور ارمنی در ارتش شوروی؛
• اسنادی درباره‌ سربازان ارمنی که قهرمانان جنگ بودند؛
• تجهیزات نظامی و تسلیحات استفاده‌شده در جنگ جهانی دوم.

جنگ قره‌باغ

پس از استقلال ارمنستان در ۱۹۹۱ میلادی، موزه نبردهای جدیدتر را نمایش داد. جنگ قره‌باغ یکی از مهم‌ترین درگیری‌های مدرن ارمنستان بود که بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای کنترل منطقه کوهستانی قره‌باغ رخ داد. در این بخش می‌توانید از موارد زیر بازدید کنید:

• تصاویر و فیلم‌هایی از نبردهای قره‌باغ؛
• لباس‌های نظامی و تجهیزات استفاده‌شده در جنگ قره‌باغ؛
• اسنادی درباره‌ فرماندهان و قهرمانان جنگی ارمنی در قره‌باغ.

بخشی از یادبودها و اسناد باقي‌مانده از فضای جنگ. منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

نمایش تجهیزات نظامی

در داخل موزه، برخی تسلیحات نظامی سبک و نیمه‌سنگین، که در جنگ‌های مختلف استفاده شده‌اند، مشاهده می‌شود. علاوه‌بر این، در محوطه بیرونی موزه، تانک‌ها، توپخانه‌های سنگین و دیگر تجهیزات نظامی قرار دارد که در جنگ‌های مختلف استفاده می‌شدند.

بخش یادبود شهدای جنگ

یکی دیگر از بخش‌های موزه، فضایی برای گرامی‌داشت سربازانی است که جان خود را در جنگ‌های مختلف از دست داده‌اند. در این بخش، روی دیوارها تصاویر و نام‌های قهرمانان جنگ جهانی دوم و جنگ قره‌باغ نصب شده است. بازدیدکنندگان می‌توانند با روشن کردن شمع یا گذاشتن گل، به آن‌ها ادای احترام کنند.

منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

اطلاعات بازدید از مجسمه مادر ارمنستان

برای بازدید از مجسمه مادر ایروان و پارک اطراف آن محدودیت زمانی وجود ندارد؛ اما شرایط بازدید از موزه نظامی ارمنستان به شرح زیر است:

• ساعت بازدید از موزه نظامی (سال ۲۰۲۵): هر روز از ساعت ۱۰ تا ۱۷، شنبه‌ و یکشنبه از ساعت ۱۰ تا ۱۵. این مجموعه دوشنبه‌ها تعطیل است.
• هزینه بازدید از موزه نظامی (سال ۲۰۲۵): رایگان

نکات بازدید از مجسمه مادر ارمنستان

• صبح زود یا هنگام غروب بهترین زمان برای بازدید محسوب می‌شود؛ زیرا در این بازه زمانی، هوا خنک‌تر است و نور آفتاب منظره‌ای زیبا از شهر ایروان را نشان می‌دهد. علاوه‌بر این، در فصل بهار و پاییز به‌‌دلیل شرایط آب‌و‌هوایی مساعد، گردشگران بیشتر به ایروان سفر می‌کنند و به تماشای این مجموعه می‌پردازند.
• از کنار مجسمه می‌توان نمایی خیره‌کننده از شهر ایروان و کوه آرارات را مشاهده کرد. حتما دوربین یا تلفن همراه خود را برای عکاسی همراه داشته باشید.
• مجسمه مادر ارمنستان نمادی ملی است؛ بنابراین هنگام بازدید، سکوت و احترام به محیط را رعایت کنید و زباله نریزید.
• مجسمه مادر ایروان در پارک پیروزی قرار دارد؛ بنابراین می‌توان از مرکز شهر ایروان با تاکسی، اتوبوس یا حتی با پیاده‌روی نه چندان طولانی از میدان جمهوری به این مکان رسید.

منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

• در پارک پیروزی، علاوه‌بر بازدید از مجسمه می‌توان از چرخ‌وفلک و سایر سرگرمی‌ها لذت برد؛ همچنین در این پارک فضایی مناسب برای پیاده‌روی و استراحت، وسایل بازی قدیمی از دوران شوروی، کافه‌ها و آثار به‌جامانده از جنگ مانند تانک‌ها و هواپیماهای جنگی وجود دارند.
• مسیرهای پیاده‌روی در پارک پیروزی شیب‌هایی نسبتاً تند دارند؛ به ‌همین دلیل ‌همراه داشتن آب کافی و کفش مناسب به شما کمک می‌کند تا تجربه‌ای بهتر از پیاده‌روی کسب کنید.
• اگر به تاریخ و جزئیات مجسمه علاقه دارید، می‌توانید از تورهای گردشگری محلی استفاده کنید که اطلاعات دقیقی درباره این بنای تاریخی ارائه می‌دهند.

دیدنی های اطراف مجسمه مادر ارمنستان

• فاصله از مجسمه مادر ارمنستان: ۴ کیلومتر (۱۰ دقیقه با ماشین)

مجموعه کاسکاد یکی از مشهورترین نمادهای ایروان است که راه‌پله‌ای عظیم و همچنین موزه‌ای روباز شناخته می‌شود. این مجموعه منطقه کنترون (Kentron) را به محله مانیومنت (Monument) متصل می‌کند و چشم‌اندازهایی خیره‌کننده‌ مشرف به ایروان و کوه آرارات دارد.

منبع عکس: Visityerevan.am. عکاس: نامشخص

مجموعه کاسکاد ۵۷۲ پله دارد و به چندین سطح مختلف شامل باغ‌های زیبا، آب‌نماها و مجسمه‌های هنری تقسیم شده‌ است. این مجموعه را جیم توروسیان (Jim Torosyan)، سارگیس گورزادیان (Sargis Gurzadyan) و اصلان مخیتاریان (Aslan Mkhitaryan) طراحی کردند و ساخت آن نیز در سال ۱۹۷۱ میلادی آغاز شد. مجموعه کاسکاد یکی از مهم‌ترین مراکز هنری ایروان محسوب می‌شود و هرساله پذیرای گردشگران بسیاری است.

موزه هوانس تومانیان (Hovhannes Tumanyan Museum)

• فاصله از مجسمه مادر ارمنستان: ۴ کیلومتر (حدود ۱۵ دقیقه با ماشین)

موزه هوانس تومانیان مرکزی فرهنگی و ادبی و بیان‌کننده زندگی و آثار این هنرمند است که یکی از محبوب‌ترین شاعران، نویسندگان و شخصیت‌های فرهنگی ارمنستان به شمار می‌آید. تومانیان، که به «شاعر ملی ارمنستان» معروف است، یکی از چهره‌های برجسته ادبی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بود و به‌دلیل شعرها، افسانه‌ها و داستان‌های کودکانه‌اش شهرت دارد. موزه هوانس تومانیان در سال ۱۹۵۳ میلادی، به مناسبت هشتادمین سالگرد تولد تومانیان، در ساختمانی به طراحی گریگور آغابابیان (Grigor Aghababyan) تاسیس شد.

منبع عکس: Traveltoarmenia. عکاس: نامشخص

خانواده هوانس تومانیان کتابخانه شخصی، دست‌نوشته‌ها و وسایل شخصی او را به موزه اهدا کردند. در برخی از اتاق‌های موزه نیز نمایش‌های صوتی و تصویری درباره زندگی تومانیان مشاهده می‌شود.

سالن تئاتر اپرا و باله ملی ارمنستان (Armenian National Opera and Ballet Theatre)

• فاصله از مجسمه مادر ارمنستان: ۴ کیلومتر (حدود ۱۵ دقیقه با ماشین)

سالن تئاتر ملی اپرا و باله ارمنستان یکی از نمادین‌ترین بناهای فرهنگی ایروان است. این تالار، که در میدان آزادی (Freedom Square) قرار دارد، مرکز فرهنگی شهر محسوب می‌شود و میزبان اجراهای اپرا، باله و کنسرت‌های متعددی است. سالن تئاتر ملی اپرا و باله ارمنستان به طراحی معمار برجسته ارمنی، الکساندر تامانیان (Alexander Tamanian) در سال ۱۹۳۳ میلادی افتتاح شد. این سالن خانه‌ دو گروه هنری برجسته، گروه اپرای ملی ارمنستان و گروه باله ملی ارمنستان است. طراحی منحصر‌به‌فرد و آکوستیک فوق‌العاده سالن تئاتر ملی اپرا و باله ارمنستان آن را در سطح بین‌المللی به شهرت رسانده است.

منبع عکس: Advantour. عکاس: نامشخص

سالن تئاتر ملی اپرا و باله ارمنستان دو سالن اصلی دارد؛ سالن کنسرت آرام خاچاتوریان (Aram Khachaturian) و سالن اپرا. سالن دوم درمجموع حدود 1 هزار و 260 نفر ظرفیت دارد و میزبان اجراهای مشهور و آثار کلاسیک آهنگسازان گوناگون است؛ ازجمله اجرای آنوش (Anoush) اثر آرمن تیگریانی (Armen Tigranian) و گایانه (Gayane) اثر آرام خاچاتوریان و همچنین آثار آهنگسازانی مانند جوزپه وردی (Giuseppe Verdi)، جاکامو پوچینی (Giacomo Puccini) و چایکوفسکی (Tchaikovsky).

موزه تاریخ ارمنستان (History Museum of Armenia)

• فاصله از مجسمه مادر ارمنستان: حدود ۵ کیلومتر (حدود ۲۰ دقیقه با ماشین)

موزه تاریخ ارمنستان واقع در میدان جمهوری ایروان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موزه این کشور محسوب می‌شود و بیش از ۴۰۰٬۰۰۰ اثر تاریخی را از دوران پیشاتاریخ تا ارمنستان معاصر در خود جای داده است. این موزه در سال ۱۹۲۰ تاسیس شد و شامل چهار بخش اصلی باستان‌شناسی، قوم‌شناسی، سکه‌شناسی و تاریخ مدرن است. از برجسته‌ترین آثار آن می‌توان به قدیمی‌ترین کفش چرمی جهان با ۵٬۵۰۰ سال قدمت و اشیای ارزشمند مربوط به پادشاهی اورارتو (The Kingdom of Urartu) و ارمنستان قرون وسطی اشاره کرد.

منبع عکس: Traveltoarmenia. عکاس: نامشخص

موزه تاریخ ارمنستان نقشی مهم در حفظ و معرفی میراث فرهنگی ارمنستان ایفا می‌کند و نمایشگاه‌هایی درباره نسل‌کشی ارامنه، دوران شوروی و استقلال ارمنستان دارد. این موزه، که طراح آن الکساندر تامانیان است، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ارمنستان محسوب می‌شود.