خشکسالی اخیر ایران که شدیدترین در ۵۷ سال گذشته توصیف می‌شود، موجب شده منابع آب سطحی و زیرزمینی در بسیاری از استان‌ها به پایان برسد. طبق گزارش‌ها، ۲۸ استان در وضعیت بحرانی قرار دارند و در ۲۰ استان هیچ بارش موثری ثبت نشده است.
هم‌اینک تنها ۱۷ میلیارد و ۲۱۰ میلیون مترمکعب آب در مخازن سدهای کشور باقی مانده که در مقایسه با ۲۲ میلیارد و ۹۲۰ میلیون مترمکعب در همین زمان از سال گذشته، کاهش ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد. به بیان دیگر، بیش از دو سوم ظرفیت سدهای ایران خالی است.
به گزارش منابع دیگر، با گذشت ۴۷ روز از شروع سال آبی جدید، در کلان‌شهرهای کشور هیچ نشانی از بارش دیده نمی‌شود و خشکسالی بی‌سابقه زندگی مردم را تهدید می‌کند.
بحران در سفره‌های زیرزمینی و ۷۰ درصد کشور
برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی نیز سفره‌های آب را در معرض خشک‌شدن کامل قرار داده و بحران آبی در حدود ۷۰ درصد پهنه ایران شکل گرفته است.
سازمان هواشناسی برای ۲ هفته آینده در بیشتر نقاط کشور شرایط پایدار جوی پیش‌بینی کرده است؛ به معنای ادامه خشکی آسمان و تشدید بی‌آبی در شهرهای بزرگ. کاهش دما نیز موجب افزایش آلاینده‌ها در مناطق صنعتی خواهد شد و بحران زیست‌محیطی را عمیق‌تر می‌کند.
طبق تازه‌ترین گزارش وزارت نیرو، تنها ۳۳ درصد ظرفیت سدهای کشور پر است و سطح آب در دست‌کم ۱۱ سد بزرگ به کف رسیده. پیش‌بینی می‌شود چند سد دیگر نیز طی ۲ هفته آینده کاملا خشک شوند.
پیامد خشکسالی‌های متوالی
۶ دوره خشکسالی پیاپی، میانگین بارش ایران را به پایین‌ترین سطح در ۵۷ سال اخیر رسانده است. مصرف بیش از اندازه آب در شهرها نیز شرایط را وخیم‌تر کرده و کشور را در آستانه بزرگ‌ترین بحران زیست‌محیطی ۱ قرن گذشته قرار داده است. رئیس‌جمهور نیز اخیرا اذعان کرده که ممکن است به‌زودی ناچار به تخلیه تهران شویم.
منبع عکس: وبسایت یورو نیوز. عکاس: نامشخص
بر اساس گزارش‌ها، ورودی آب به سدها در ۴۷ روز نخست سال آبی جدید تنها یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب بوده؛ در حالی که این رقم در سال گذشته ۲ میلیارد و ۱۹۰ میلیون مترمکعب بود، یعنی کاهش ۳۹ درصدی. خروجی سدها نیز با افت ۲۶ درصدی به ۲ میلیارد و ۷۹۰ میلیون مترمکعب رسیده که نشان‌دهنده کمبود جدی در تامین آب کشاورزی، صنعت و شرب است.
وضعیت بارش در استان‌ها
آمارها نشان می‌دهد ۲۸ استان از مجموع ۳۱ استان کشور در شرایط بحرانی بارش قرار دارند. در ۲۰ استان هیچ بارندگی قابل‌توجهی ثبت نشده و در ۸ استان دیگر نیز بارش‌ها آن‌قدر محدود بوده که تاثیری بر ذخایر آبی نداشته است. حتی مناطق شمالی کشور که معمولا پربارش هستند، امسال با کاهش چشمگیر بارش روبه‌رو شده‌اند.
میانگین بارش کشور از ابتدای سال آبی جدید تاکنون تنها ۳٫۴ میلی‌متر بوده؛ در حالی که میانگین بلندمدت این شاخص ۱۴٫۸ میلی‌متر و میزان بارش سال گذشته در همین زمان ۱۴٫۵ میلی‌متر بوده است.
سدهای بزرگ در آستانه خشکی کامل
گزارش‌های رسمی و تصاویر دریافتی نشان می‌دهد سدهای مهم استان‌های تهران، اصفهان، قم، کرمان، خراسان رضوی و زنجان به حجم مرده نزدیک شده‌اند؛ وضعیتی که در آن آب موجود دیگر قابلیت استفاده عملیاتی ندارد.
هفته گذشته ایران کم‌بارش‌ترین پاییز ۵۷ سال اخیر را تجربه کرد و این شرایط حداقل ۲ هفته دیگر ادامه خواهد داشت.
تهران و البرز؛ کانون بحران
در تهران و البرز که بیش از یک‌چهارم جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند، تامین آب به کندی پیش می‌رود و شمارش معکوس برای یک فاجعه ملی آغاز شده است.
محسن اردکانی، مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران، هشدار داد:
منابع آبی پایتخت و شهرهای اطراف به وضعیت قرمز رسیده و ذخایر سدهای تامین‌کننده آب تهران در پایین‌ترین سطح ۶۰ سال اخیر قرار دارند.
مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران گفت:
از ابتدای سال آبی جدید تاکنون حتی یک قطره باران در تهران نباریده؛ در حالی که در همین زمان سال گذشته ۲۰ میلی‌متر و در دوره بلندمدت به‌طور میانگین ۳۰ میلی‌متر بارش ثبت شده بود.
اردکانیان افزود:
همه تلاش‌ها برای جلوگیری از رسیدن به بحران مطلق بوده، اما با ادامه روند فعلی، این وضعیت اجتناب‌ناپذیر خواهد شد.
اقدامات اضطراری و صرفه‌جویی اجباری
منبع عکس: وبسایت روزنامه جهان صنعت. عکاس: نامشخص
مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به تصمیمات ستاد مدیریت بحران گفت:
نهایت تلاش بر این است که آب شرب مردم قطع نشود. هفته گذشته خط دوم انتقال آب سد طالقان به تهران با ظرفیت کامل راه‌اندازی شد که ۵ مترمکعب بر ثانیه آب تامین می‌کند. همچنین ۱۶ مترمکعب بر ثانیه از منابع زیرزمینی برداشت می‌شود، اما نیاز تهران ۴۰ مترمکعب بر ثانیه است و همچنان ۴ تا ۵ مترمکعب بر ثانیه کسری وجود دارد.
اردکانیان ادامه داد:
طرح انتقال آب از سد لار نیز در دستور کار است، اما این اقدامات تنها تسکین موقت خواهند بود. در چنین شرایطی راهی جز صرفه‌جویی بیشتر باقی نمانده است. پیش‌تر از مردم خواسته شده بود مصرف خود را ۲۵ درصد کاهش دهند، اما اکنون درخواست شده که ۱۰ درصد دیگر نیز صرفه‌جویی کنند تا پاییز خشک سپری شود.
بحران در خراسان رضوی و اصفهان
محمدعلی نعمت‌نژاد، مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان رضوی، اعلام کرد:
بارندگی این استان از ابتدای مهر تاکنون نسبت به مدت مشابه پارسال ۹۹٫۷ درصد کاهش داشته و پاییز بدون بارش سپری شده است. حجم بارش در سال آبی جاری تنها ۰٫۵ میلی‌متر بوده و سدهای استان اکنون فقط ۵ درصد آب دارند. منابع زیرزمینی نیز در شرایط بحرانی قرار گرفته‌اند.
در اصفهان نیز منابع آبی در آستانه خشکی کامل هستند و دولت دستور داده کشت پاییزه در این استان ممنوع شود. طبق آمار، بیش از ۹۰ درصد ظرفیت سدهای اصفهان خالی است و بارش‌ها در مناطق مرکزی و شرقی استان نسبت به سال گذشته تقریبا ۱۰۰ درصد کاهش یافته است.
دیدگاه شما چیست؟