باستان‌شناسان در تونس موفق به کشف بقایای یک مجموعه بزرگ فرآوری روغن زیتون شدند؛ یافته‌ای که ابعاد تازه‌ای از فرهنگ، اقتصاد و تجارت در دوران روم باستان را روشن می‌کند.
گروهی از پژوهشگران از سه مؤسسه فعال در حوزه مدیترانه، دومین مجموعه عظیم تولید روغن زیتون در امپراتوری روم را شناسایی کرده‌اند. این پروژه که با همکاری دانشگاه کا فوسکاری ونیز (Ca' Foscari) در استان قصرین تونس انجام شد، بقایای یک مجتمع گسترده روغن‌گیری شامل دوازده دستگاه پرس تیرک‌دار را آشکار کرد. همچنین مجموعه‌ای دیگر با هشت دستگاه پرس نیز در نزدیکی آن کشف شده است.
روغن زیتون نقشی کلیدی در اقتصاد رومی آفریقا داشت و تونس یکی از اصلی‌ترین مراکز تأمین این محصول برای روم به شمار می‌رفت. شرایط اقلیمی ویژه این منطقه – از جمله بارندگی اندک و نوسانات دمایی – آن را به محیطی مناسب برای کشت گسترده درختان زیتون تبدیل کرده بود. این کشفیات اطلاعات مهمی درباره ساختارهای کشاورزی و نظام اقتصادی-اجتماعی منطقه ارائه می‌دهد. پروفسور لوئیجی اسپرتی (Luigi Sperti) معاون دانشکده علوم انسانی و مدیر مرکز مطالعات باستان‌شناسی ونیز، این یافته‌ها را «پنجره‌ای تازه به فرآیند تولید، بازاریابی و توزیع یکی از مهم‌ترین محصولات دوران روم» توصیف کرده است.
محوطه ۳۳ هکتاری هنشیر البگر (Henchir el Begar) محل کشف یک کتیبه لاتین است که نشان می‌دهد در سال ۱۳۸ میلادی، با تایید سنای روم، مجوز برگزاری بازاری دوماهه در این مکان صادر شده بود؛ بازاری که آن را به محل تجمعات اجتماعی، سیاسی و مذهبی تبدیل می‌کرد. پژوهشگران با استفاده از رادار نفوذی زمین، نشانه‌هایی از شبکه‌های جاده‌ای و سازه‌های مسکونی نیز شناسایی کرده‌اند که تصویر دقیق‌تری از زندگی روزمره در پیرامون این مجموعه ارائه می‌کند.
تیم باستان‌شناسی با همکاری دانشگاه منوبه (Manouba) تونس و دانشگاه کمپلوتنسه (Complutense) مادرید موفق به شناسایی آسیاب‌ها، آب‌انبارها و حوضچه‌های جمع‌آوری آب شد. وجود آسیاب‌های سنگی نشان می‌دهد این مجموعه علاوه‌بر روغن‌گیری، برای فرآوری غلات نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. شواهد حاکی از آن است که فعالیت تولیدی در این مجتمع از قرن سوم تا ششم میلادی ادامه داشته است.
در جریان کاوش‌ها، اشیای متعددی از دوره‌های مختلف – شامل یک دستبند تزئینی از مس و برنج، یک پرتابه سنگ آهکی و قطعات معماری – نیز کشف شده است.
روغن زیتون در زندگی روزمره رومیان تنها یک ماده خوراکی نبود؛ یک رومی معمولی سالانه بیش از پنج گالن روغن مصرف می‌کرد. اسپرتی متخصص این حوزه توضیح می‌دهد:
روغن زیتون برای رومی‌ها نقشی فراتر از خوراک داشت. آنها از آن در مراقبت‌های شخصی، ورزش، درمان و حتی به‌عنوان سوخت، در صورت پایین بودن کیفیت، استفاده می‌کردند.
تاریخ تولید و تجارت روغن زیتون بسیار پیش‌تر از امپراتوری روم آغاز شده بود. طبق گزارش «موزه بریتانیا»، مردمان شرق مدیترانه حدود ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد شروع به استخراج روغن از زیتون کردند و هزار سال بعد باغ‌های زیتون را ایجاد کردند. مصریان از روغن زیتون برای مومیایی‌کردن استفاده می‌کردند و آن را از شام و سپس از سوریه و لبنان وارد می‌کردند. رومیان بعدها این صنعت را گسترش دادند و روش‌های تولید و توزیع روغن زیتون را بهبود بخشیدند؛ روش‌هایی که تا امروز نیز تغییر چندانی نکرده است.
دیدگاه شما چیست؟