کشف کتیبه سنگی «روسا یکم» در ارتفاعات اهر/ نخستین سند حضور مستقیم اورارتوها در شرق دریاچه ارومیه
- 28 تیر 1404
کتیبه‌ای سنگی منسوب به روسا یکم، پادشاه اورارتویی و فرزند ساردوری دوم، در ارتفاعات مشرف به دژ تاریخی «یدی‌اوتاق» در نزدیکی شهرستان اهر شناسایی شد؛ این اثر، نخستین سند مکتوب از حضور مستقیم روسا یکم در شرق دریاچه ارومیه به شمار می‌رود.
بررسی‌های میدانی مشترک مریم دارا (عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری)، حسین ناصری (پژوهشگر پسادکتری دانشگاه بوعلی سینا) و محمدرضا رکنی (کارشناس باستان‌شناسی پژوهشگاه)، منجر به شناسایی و مستندسازی کتیبه‌ای سنگی در ارتفاعات ناحیه قره‌جالو، مشرف به دژ تاریخی «یدی‌اوتاق» شد.
صخره‌نوشته کشف‌شده، با وجود آسیب‌های گسترده طبیعی و انسانی، همچنان بخش‌هایی خوانا از متن اورارتویی را حفظ کرده است. بر پایه خوانش‌های اولیه، در بخش سالم کتیبه آمده است:
«خدای خالدی، مقتدر و سرور من. روسا، پسر ساردوری، می‌گوید: این سرزمین را فتح کردم... و این دژ را ساختم...»
بر اساس محتوای کتیبه، متن نوشته شده روی آن بیانگر لشکرکشی روسا یکم به منطقه‌ی قره‌داغ، فتح آن و احداث یک دژ نظامی است. این نخستین‌بار است که شواهد مستقیمی از فعالیت روسا یکم در شرق دریاچه ارومیه به‌دست آمده؛ پیش‌تر تنها شواهدی از شاهان دیگر اورارتویی مانند آرگیشتی یکم، ساردوری دوم و آرگیشتی دوم در این مناطق کشف شده بود.
پژوهشگران با تحلیل موقعیت جغرافیایی و مسیر احتمالی لشکرکشی، معتقدند شاه اورارتویی از دره آهارچای و ارتفاعات قره‌داغ عبور کرده است؛ مسیری که نشان از درک اورارتوها نسبت به موقعیت راهبردی شرق دریاچه ارومیه دارد.
اثر مهم کشف‌شده با بهره‌گیری از روش فتوگرامتری ثبت و مستندسازی شده و به عنوان نقطه عطفی در مطالعات گسترش سیاسی و نظامی اورارتوها در شمال‌غرب ایران و شرق دریاچه ارومیه شناخته می‌شود.
گفتنی است بر اساس منابع مکتوب تاریخی، فرضیه حضور روسا یکم در شمال‌غرب ایران پیش‌تر مطرح شده بود، اما این نخستین مدرک مستند و مادی است که آن فرضیه را به‌صورت قطعی تایید می‌کند.
دیدگاه شما چیست؟