ارگ اربیل

ارگ اربیل که در زبان کردی به آن ارگ «هه‌ولیر» گفته می‌شود، با دیوارهای بلند و معماری باشکوه خود، دوستداران تاریخ و فرهنگ غنی کردستان و خاورمیانه را به خود جذب کرده است.

ارگ اربیل یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌های بشری است که بعد از گذشت سال‌های طولانی، همچنان در قلب شهر اربیل پابرجا است. این دژ تاریخی با قدمتی چندهزارساله، همچون نگینی در میان بافت شهری مدرن اربیل می‌درخشد و دیوارهای خشتی، کوچه‌های باریک و خانه‌های سنتی آن، روایتی زنده از تمدن‌های کهن بین‌النهرین را در خود جای داده‌ است.

در ادامه این مطلب از مجله گردشگری بوکینگ، بیشتر با تاریخچه، ویژگی‌های معماری و زندگی درون این ارگ تاریخی آشنا می‌شوید. 

برای سفر به اربیل پیشنهاد می‌کنیم که خرید بلیط هواپیما اربیل را از سایت بوکینگ انجام دهید.

هرآنچه باید درباره ارگ اربیل بدانید:

• ارگ اربیل کجاست؟
• تاریخچه ارگ اربیل
• معماری ارگ اربیل
• بخش های مختلف ارگ اربیل
• اطلاعات بازدید از ارگ اربیل
• دیدنی های اطراف ارگ اربیل

ارگ اربیل کجاست؟

• آدرس: اقلیم کردستان عراق، شهر اربیل، مرکز شهر، خیابان قلعه (Erbil, Erbil Governorate, 44001, Iraq) (مشاهده روی نقشه)
• وبسایت: ‌Erbilcitadel.Org 
• آثار ثبت‌شده در یونسکو: ارگ اربیل از سال ۲۰۱۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

ارگ اربیل با قدمت بیش از ۶٬۰۰۰ سال در مرکز شهر اربیل، پایتخت اقلیم کردستان عراق، واقع شده است. اقلیم کردستان منطقه‌ای خودمختار در شمال عراق است که دولت محلی و هویت فرهنگی متمایزی دارد. این ارگ که بر فراز تپه‌ای بیضی‌شکل میان بافت قدیمی شهر ساخته شده است، از هر طرف به خیابان‌ها، بازارها و ساختمان‌های شهری محدود می‌شود.

فاصله ارگ اربیل تا فرودگاه بین‌المللی این شهر، حدود ۱۰ کیلومتر است؛ معمولا این مسیر با تاکسی، بسته به وضعیت ترافیک، حدود ۱۸ دقیقه زمان می‌برد.

مسیر دسترسی به ارگ اربیل

دسترسی به ارگ اربیل ازطریق وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس و تاکسی یا استفاده از خودرو شخصی امکان‌پذیر است. موقعیت مکانی این بنای تاریخی به‌گونه‌ای است که از هر نقطه شهر، امکان دسترسی به آن وجود دارد. در ادامه، درباره حمل‌ونقل در اربیل و مسیر دسترسی به ارگ اربیل توضیح می‌دهیم.

• مسیر دسترسی با تاکسی: در شهر اربیل، تاکسی‌های کرم‌رنگ که اغلب از مدل‌های تویوتا یا نیسان است، اصلی‌ترین وسیله حمل‌ونقل عمومی به شمار می‌رود. این تاکسی‌ها هم به‌صورت مسیر ثابت (مشابه تاکسی‌خطی)، هم به‌شکل دربستی خدمات ارائه می‌دهند و در بیشتر نقاط شهر می‌توان به‌آسانی آن‌ها را پیدا کرد. با توجه به اینکه ارگ اربیل در مرکز شهر قرار دارد، اغلب رانندگان با شنیدن نام «قلعه» یا «Citadel» شما را به مقصد می‌رسانند. هزینه کرایه بسته به مسیر و فاصله، بین ۳٬۰۰۰ تا ۷٬۰۰۰ دینار عراق است.
• مسیر دسترسی با اتوبوس: ایستگاه‌های اتوبوس در نقاط مختلف شهر اربیل وجود دارد. برای رسیدن به ارگ اربیل می‌توان از خطوطی استفاده کرد که به شار گاردن (Shar Garden) یا ارگ (Qalat) ختم می‌شود. ایستگاه اتوبوس الصفاف (Al Sawaf Bus Stop) نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به ارگ اربیل است. این ایستگاه، حدود دو کیلومتر (حدود ۵ دقیقه با خودرو) تا ورودی ارگ فاصله دارد و هزینه کرایه اتوبوس معمولا بین ۵۰۰ تا ۱٬۰۰۰ دینار عراقی است.

 پیشنهاد می‌کنیم پس از پیاده‌شدن از اتوبوس، مسیر رسیدن تا ارگ اربیل را پیاده طی کنید و از تماشای بازارها و محله‌های قدیمی اطراف ارگ لذت ببرید. پیاده‌روی این مسیر، حدود ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.

• مسیر دسترسی با خودرو شخصی: دسترسی به ارگ اربیل با خودرو شخصی به‌سادگی امکان‌پذیر است؛ زیرا این بنا در مرکز شهر و نزدیک خیابان‌های اصلی واقع شده است. پارکینگ‌های عمومی زیادی مانند پارکینگ نجار ( Najar Parking) و گاراژ قلعه (Qala Garage) اطراف میدان مرکزی اربیل و خیابان‌های منتهی به ارگ وجود دارد. البته، پیدا کردن جای پارک ممکن است در ساعات پرتردد زمان‌بر باشد. هزینه پارکینگ، حدود ۱٬۰۰۰ دینار عراق (حدود ۷۵ سنت آمریکا) است.

تاریخچه ارگ اربیل

طی قرون متمادی، ارگ اربیل صحنه حضور و تأثیرگذاری تمدن‌ها و امپراتوری‌های گوناگون از سومریان گرفته تا عثمانیان بوده و در هر دوره، چهره‌ای تازه به خود گرفته است. در ادامه، مهم‌ترین دوره‌های تاریخی‌ تاثیرگذار بر شکل‌گیری تحولات ارگ اربیل را توضیح می‌دهیم.

آغاز تمدن در اربیل

منطقه اربیل از دیرباز، محل سکونت انسان‌ها بوده است. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که انسان‌ها حدود ۶٬۰۰۰ سال پیش از میلاد در این ناحیه ساکن شده‌اند. ابزارهای سنگی، سفال‌های دست‌ساز و دیگر اشیای تاریخی کشف‌شده در این منطقه، شکل‌گیری جامعه کشاورزی سازمان‌یافته در آن دوران را نشان می‌دهد. ارگ اربیل در ارتفاعی مشرف به شهر قرار دارد که از دید باستان‌شناسان، این مکان یکی از کهن‌ترین مراکز سکونت بشر در دوره نوسنگی به شمار می‌رود.

اگر قصد اسکان در اربیل را دارید رزرو هتل اربیل را همین الان با بهترین قیمت انجام دهید.

ارگ اربیل در دوران سومریان و اکدیان

اربیل حدود ۳٬۰۰۰ سال پیش از میلاد، تحت قلمرو تمدن سومر قرار داشت. در این دوره، اربیل به‌عنوان مرکز برجسته مذهبی و تجاری شناخته می‌شد. در ادامه، با به قدرت رسیدن اکدیان و تاسیس امپراتوری اکد به رهبری سارگون، اربیل رونق بیشتری یافت و ارگ آن به مرکزی نظامی و مذهبی تبدیل شد.

ارگ اربیل در دوران آشوریان

دوران آشوریان یکی از فصل‌های درخشان تاریخ اربیل است؛ زیرا در این دوره، اربیل به یکی از مراکز مهم امپراتوری آشور تبدیل شد. معابد عظیم و کاخ‌های باشکوه ازجمله دستاوردهای این دوران است. ارگ اربیل نیز در این زمان به مرکز فرماندهی و قطب مهم تجاری بدل شد.

ارگ اربیل در دوران هخامنشیان و سلوکیان

در دوره هخامنشیان، اربیل زیر سلطه ایرانیان قرار گرفت. هخامنشی‌ها نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌های ارگ اربیل داشتند. پس از حمله اسکندر مقدونی، منطقه اربیل به دست سلوکیان افتاد. در این دوران، ارگ اربیل به‌ پایگاهی نظامی و اداری تبدیل و تغییرات فرهنگی و علمی جدیدی در آن ایجاد شد.

ارگ اربیل در دوران پارتیان و ساسانیان

در دوران پارتیان و ساسانیان، ارگ اربیل همچنان اهمیت نظامی و مذهبی خود را حفظ کرد. این دوره، شاهد حضور ایرانیان در منطقه اربیل بود؛ ازاین‌رو، ارگ اربیل به یکی از مراکز مهم زرتشتیان و همچنین، پایگاهی نظامی تبدیل شد. در دوران پارتیان و ساسانیان، ارگ اربیل با وجود تغییرات فرهنگی و مذهبی، همچنان نقشی کلیدی در منطقه ایفا می‌کرد.

اسلام

با ورود اسلام در قرن هفتم میلادی، ارگ اربیل تحت سلطه خلفای اسلامی قرار گرفت. در این دوره، ارگ کاربری مذهبی و شهری یافت و به یکی از مراکز اسلامی منطقه بدل شد. مسجد جامع و دیگر فضاهای مذهبی درون ارگ ساخته شد و کارکرد قلعه از نظامی به شهری و مذهبی تغییر یافت. همچنین، ارگ اربیل در دوران عباسیان به یکی از مراکز فرهنگی و علمی تبدیل شد.

دوران عثمانیان

در دوره امپراتوری عثمانی، بخش‌هایی از دیوارها، مسجد، حمام‌ها و خانه‌های تاریخی که امروزه در ارگ اربیل دیده می‌شود، ساخته شد. ارگ در این دوران به‌عنوان یکی از مراکز مهم اداری و نظامی در منطقه شناخته می‌شد.

دوران مدرن و وضعیت کنونی ارگ اربیل

در سده بیستم، ارگ اربیل همچنان مسکونی بود تا اینکه در اوایل دهه ۲۰۰۰، دولت اقلیم کردستان پروژه‌ای برای تخلیه و مرمت این ارگ آغاز کرد. در سال ۲۰۱۴، این اثر به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های مداوم جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. امروزه، ارگ اربیل نه‌تنها نماد تاریخ کهن شهر است، بلکه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم عراق شناخته می‌شود و پروژه‌های گسترده‌ای برای حفظ و مرمت آن در حال انجام است.

اهمیت فرهنگی و تاریخی ارگ اربیل

ارگ اربیل نه‌تنها قلعه‌ای تاریخی است، بلکه نمادی از تمدن انسانی به شمار می‌آید که قدمت آن به هزاران سال می‌رسد. دیوارهای مستحکم و معماری بادوام این ارگ، که طی گذر زمان مقاوم مانده است، شاهدی بر تاریخ این منطقه است. با وجود قرار گرفتن ارگ اربیل در دل شهری پرجنب‌وجوش، فضایی آرام و معنوی در آن حاکم است که بازدیدکنندگان را به گذشته‌ای دور می‌برد.

در بازدید از ارگ اربیل می‌توانید مساجد قدیمی و خانه‌های سنتی را مشاهده کنید که هرکدام نمایانگر سبک زندگی ساکنان این منطقه در دوران‌های مختلف است. اطراف ارگ اربیل، بازارهایی پرجنب‌وجوش به چشم می‌خورد که در آن‌ها می‌توان فرش‌های دست‌باف، منسوجات سنتی و جواهرات هنری را پیدا کرد؛ آثاری که فروشندگان محلی با گرمی و مهمان‌نوازی، داستان‌های هریک از آن‌ها را برای بازدیدکنندگان تعریف می‌کنند.

ارگ اربیل گنجینه‌ای از آثار تاریخی و فرهنگی است که هماهنگی انسان‌ها با محیط‌زیست در گذر زمان را نشان می‌دهد؛ به همین دلیل، این سایت ازسوی بنیاد جهانی بناهای تاریخی (WMF) در فهرست ۱۰۰ سایت فرهنگی در معرض خطر جهان قرار گرفته است.

معماری ارگ اربیل

معماری ارگ اربیل ترکیبی از ویژگی‌های مختلف تاریخی و فرهنگی است که طی قرون مختلف شکل گرفته است. تپه‌ای که این ارگ بر فراز آن قرار دارد، به‌عنوان مکانی دفاعی و استراتژیک استفاده شده است. دیوارهای ضخیم و برج‌های مستحکم ارگ، نشانه‌هایی از اهمیت نظامی آن در دوران‌های مختلف است؛ این ساختارها با استفاده از مصالح محلی مانند سنگ و آجر ساخته شده‌ و در طول تاریخ، دستخوش تغییرات و مرمت‌های مختلف قرار گرفته است.

ساختمان‌های داخلی ارگ اربیل نیز بازتاب‌دهنده تاثیرات دوره‌های مختلف تاریخی است. در داخل این ارگ، معابد، مساجد و قصرهای سلطنتی وجود دارد که هرکدام از آن‌ها دوره‌ای خاص از تاریخ این منطقه را نشان می‌دهد؛ به‌ویژه در دوران اسلامی، ساخت مساجد جامع و فضاهای مذهبی، معماری اسلامی را در ارگ اربیل گنجاند. ترکیب معماری مذهبی و نظامی، این ارگ را به نمونه‌ای برجسته از تنوع فرهنگی و معماری تبدیل کرده است.

در سال‌های اخیر، ارگ اربیل به‌عنوان میراثی تاریخی، مرمت و بازسازی شده است و بخش‌هایی از آن ازجمله دیوارها، ساختمان‌های دوره عثمانی و خانه‌های سنتی قرن نوزدهم احیا شده‌ است. حدود ۲۵۰ خانه باقی‌مانده در این ارگ، اغلب دارای حیاط مرکزی و معماری سنتی با عناصر تزیینی مانند گچ‌بری، ایوان و طاق است که نشان از غنای فرهنگی این مجموعه دارد. ویژگی خاص ارگ اربیل، روند مداوم بازآفرینی خانه‌ها بر پایه ساختارهای پیشین است که سبب تداوم زندگی در این بافت تاریخی شده، آن را به الگویی برجسته از معماری بومی و بازسازی‌شده در عراق تبدیل کرده است.

بخش های مختلف ارگ اربیل

ارگ اربیل شامل بخش‌های مختلفی است که هرکدام از آن‌ها نمایانگر تاریخ و فرهنگ غنی این منطقه است. به‌طور کلی، ارگ اربیل شامل قسمت‌های دفاعی، مذهبی، مسکونی و اداری، موزه‌ها، بازار، میدان اصلی و کافه‌ها است که در طول تاریخ، تغییرات مختلفی داشته‌ است. مردم محلی با برخوردی گرم و صمیمی، پذیرای بازدیدکنندگان هستند و گاهی با اشتیاق برای عکس گرفتن مقابل دوربین گردشگران ژست می‌گیرند.

بخش مذهبی

ارگ اربیل دارای مساجد و معابد مختلفی است که هرکدام نقشی مهم در تاریخ مذهبی منطقه ایفا کرده‌اند. مساجد مهمی همچون مسجد ملا افندی و همچنین کلیسای سرخ، نشان‌دهنده تنوع مذهبی در این ارگ است. این مکان‌ها در طول تاریخ، نقش‌های مختلفی ازجمله مراکز عبادی، آموزشی و فرهنگی بر عهده داشته‌اند.

بخش مسکونی و اداری

بخش مسکونی و اداری شامل خانه‌ها و ساختمان‌هایی است که برای اقامت ساکنان و حکمرانان ارگ اربیل ساخته شده‌ بود. همچنین، این ارگ دارای بخش‌های اداری بود که در دوره‌های مختلف به‌عنوان مراکز حکومتی و مدیریتی استفاده می‌شد؛ این بخش‌ها به‌ویژه در دوران‌ آشوری‌ها و عثمانی‌ها اهمیت زیادی داشت.

بخش دفاعی

دیوارهای مستحکم و برج‌های دفاعی ارگ اربیل، که برای حفاظت از ارگ در برابر حملات استفاده می‌شد، ازجمله ویژگی‌های برجسته این بنا محسوب می‌شود. برج‌های دیده‌بانی و دروازه‌های محکم نیز از دیگر اجزای بخش دفاعی ارگ اربیل است که در گذشته، به ایمنی آن کمک شایانی می‌کرد.

موزه‌ منسوجات کردی

موزه منسوجات کردی در ارگ اربیل، یکی از جاذبه‌های فرهنگی ارزشمند این مجموعه تاریخی است که به معرفی هنر و میراث نساجی مردم کردستان اختصاص یافته است. این موزه به‌عنوان بخشی از پروژه بازسازی ارگ اربیل، مجموعه‌ای چشمگیر از پوشاک سنتی، قالی‌ها و پارچه‌های دست‌باف کردی را در خود جای داده است.

در بازدید از موزه منسوجات کردی می‌توانید با سبک‌های مختلف بافت، نقش‌ونگارهای بومی و مهارت‌های سنتی زنان کرد در تولید منسوجات آشنا شوید. این موزه علاوه‌بر اینکه نشان‌دهنده هویت، سلیقه و تاریخ این منطقه است، فرصتی مناسب برای شناخت جنبه‌ای از فرهنگ کردستان به شمار می‌رود که در نمایشگاه‌های دیگر کمتر به آن پرداخته شده است.

در سمت چپ موزه منسوجات کردی، بخشی به نمایشگاه‌های عکس اختصاص یافته است. اگر خوش‌شانس باشید، می‌توانید از یک نمایشگاه عکس محلی دیدن کنید و از زوایای گوناگون با تاریخ و زندگی مردم این منطقه آشنا شوید.

موزه موسیقی کردی

موزه موسیقی کردی یکی از جاذبه‌های مهم فرهنگی در ارگ اربیل است؛ جایی که در آن، میراث موسیقایی مردم کردستان معرفی شده است. در این موزه، انواع سازهای سنتی، لباس‌های کردی و محتوای صوتی-تصویری به نمایش گذاشته شده است. گاهی اوقات، اجرای زنده موسیقی کردی نیز در این موزه برگزار می‌شود و همچنین، بازدیدکنندگان می‌توانند سی‌دی آثار هنرمندان کرد را خریداری کنند.

بازار بزرگ قیصریه

بازار بزرگ قیصریه یا همان «هه ولیر»، که روبه‌روی میدان اصلی شهر نزدیک ارگ اربیل قرار دارد، یکی از بازارهای قدیمی این منطقه است. با قدم زدن در مسیر منتهی به این بازار، وارد دنیایی رنگارنگ از فرهنگ کردی می‌شوید. بازار قیصریه مکان مناسبی برای خرید پوشاک سنتی کردی، زیورآلات، صنایع‌دستی و سوغاتی‌های خاص است.

در بازار بزرگ قیصریه، در کنار غرفه‌های پوشاک و طلا، فروشندگانی را خواهید دید که غذاهای محلی مانند کباب و باقلوا عرضه می‌کنند. ازجمله محصولاتی که می‌توانید در این بازار پیدا کنید، فرش‌های کردی، شال معروف بارزانی (نماد رئیس اقلیم کردستان)، بازی‌های پلی‌استیشن، تجهیزات دوربین، گیاهان و گل‌های زینتی، و حتی آب آلوچه مخصوص کردستان است. بازار قیصریه، تجربه‌ای اصیل از زندگی روزمره مردم اربیل را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد.

در بازدید از بازار بزرگ قیصریه، حتما به کافه مشهور مام خلیل سر بزنید؛ کافه مام خلیل یکی از قدیمی‌ترین چای‌خانه‌های اربیل است که فضای آن با عکس‌های قدیمی زینت یافته و حال‌وهوایی نوستالژیک دارد. در این کافه می‌توانید چای کردی اصیل را امتحان کنید و در فضایی گرم و صمیمی با مردم محلی گپ بزنید.

کافی شاپ قلعه

کافی‌شاپ قلعه (Castle Cafe) یکی از مکان‌های محبوب برای نوشیدن یک فنجان چای یا خوردن میان‌وعده در محدوده ارگ اربیل است. این کافه با حال‌وهوایی شبیه فیلم‌های شرقی مانند «علاءالدین»، فضایی خیال‌انگیز و سنتی دارد. برای رسیدن به قسمت بالکن کافی شاپ قلعه، کافی است از سمت راست تراس بیرونی از پله‌ها بالا بروید.

محیط دل‌نشین، منظره زیبا و طراحی خاص کافه، آن را به مکانی عالی برای استراحت در میانه یا پایان بازدید از ارگ اربیل تبدیل کرده است. در ادامه مسیر، به میدان اصلی شهر اربیل می‌رسید که در قلب شهر قرار دارد و نقطه‌ای شاخص و پرجنب‌وجوش در این شهر است.

از میدان اصلی شهر اربیل می‌توانید به محله‌ی عرب‌ها بروید؛ محله‌ای با کوچه‌های باریک و معماری سنتی که حس قدم‌ زدن در صحنه‌ای از فیلمی تاریخی را تداعی می‌کند. این بخش از شهر کمتر در نقشه‌های توریستی دیده می‌شود؛ اما ارزش کشف کردن را دارد.

میدان اصلی قلعه

میدان اصلی قلعه اربیل، که در مرکز این بنای تاریخی قرار دارد، قلب تپنده فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی ارگ به‌ شمار می‌رود. این میدان که با سنگ‌فرش‌های سنتی و فضاهای باز طراحی شده است، در گذشته، محل گردهمایی ساکنان، برگزاری مراسم مذهبی و بازارهای محلی بوده است. اطراف میدان اصلی قلعه را خانه‌های تاریخی، مدرسه‌ها و برخی بناهای مذهبی احاطه کرده‌ است که هویت معماری اصیل کردی را بازتاب می‌دهد.

اطلاعات بازدید از ارگ اربیل

• ساعت بازدید (سال ۲۰۲۵): همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۷ (در فصل تابستان از ساعت ۹ تا ۱۸)
• هزینه بازدید (سال ۲۰۲۵): رایگان

بازدید از ارگ اربیل برای عموم رایگان است؛ بااین‌حال، برخی از موزه‌ها یا بخش‌های خاص درون ارگ ممکن است هزینه‌ ورودی داشته باشد. به‌عنوان مثال، مبلغ ورودی موزه منسوجات کردی، که در یکی از خانه‌های بازسازی‌شده ارگ قرار دارد، مبلغ ۱٬۵۰۰ دینار عراق (حدود ۱ دلار) است.

نکات بازدید از ارگ اربیل

• بهار و پاییز، بهترین فصل‌ها برای بازدید از ارگ اربیل است؛ زیرا در این زمان، هوا معتدل و مناسب پیاده‌روی است. در مقابل، تابستان با گرمای شدید و دمای هوای بیش از ۴۵ درجه، شرایطی طاقت‌فرسا برای گردشگران ایجاد می‌کند.
• پیشنهاد می‌کنیم از بازدید از ارگ اربیل در روزهای جمعه بعد از ساعت ۱۵ خودداری کنید؛ زیرا در این زمان، معمولا ارگ بسیار شلوغ می‌شود.
• بازدید از ارگ اربیل بسیار ایمن است؛ اما در زمان‌های شلوغ، باید با رفت‌وآمد زیاد مردم در کوچه‌های باریک، به‌ویژه در بازار و بازارچه‌ها، کنار بیایید. خوشبختانه، مردم اربیل بسیار خوش‌برخوردند و فروشندگان نیز اصراری برای فروش کالا به شما ندارند.
• پوشیدن کفش مناسب هنگام بازدید از ارگ اربیل اهمیت زیادی دارد؛ چراکه در بازار ممکن است کف زمین در بعضی نقاط مرطوب یا کثیف باشد.
• بیشتر کردها شلوار بلند می‌پوشند؛ بنابراین، اگر می‌خواهید احساس راحتی بیشتری داشته باشید، بهتر است شما هم از پوشیدن شلوارک خودداری کنید.
• برخلاف برخی نقاط دیگر در خاورمیانه، در اربیل لازم نیست زنان، مو یا مچ پاها را بپوشانند.
• از نوشیدن آب لوله‌کشی در اربیل خودداری کنید و تنها از آب بطری استفاده کنید تا به مشکلات گوارشی دچار نشوید.

دیدنی های اطراف ارگ اربیل

در ادامه، چهار جاذبه دیدنی نزدیک ارگ اربیل را معرفی می‌کنیم. برای هر جاذبه، فاصله و مدت‌زمان تقریبی دسترسی، همراه با توضیحی کوتاه و تصویر مرتبط ارائه شده است.

آکواپارک اربیل (Aqua Park Arbil)

• آدرس: شهر اربیل، خیابان کردستان، جنب پارک شاندر (Erbil, Erbil Governorate, Iraq) (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از ارگ اربیل: حدود سه کیلومتر (هشت دقیقه با خودرو)
• ساعت بازدید (سال ۲۰۲۵): از ساعت ۱۰ تا ۲۴ و ۲۴ تا ۶ (از ساعت ۶ تا ۱۰ صبح تعطیل است)

آکوا پارک یکی از مراکز تفریحی جذاب در شهر اربیل است که در آن فعالیت‌های گوناگون برای تمامی سنین ارائه می‌شود. این مجموعه شامل امکاناتی مانند بولینگ، تنیس، شنا، اسکیت روی یخ، بازی‌های آبی، بازی‌های سرپوشیده و مناطق بازی مخصوص کودکان است.

پارک شاندر (Shanadar Park)

• آدرس: شهر اربیل، مرکز شهر، خیابان حلبچه (52Shanadar, Erbil, Erbil Governorate, Iraq) (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از ارگ اربیل: حدود سه کیلومتر (هشت دقیقه با خودرو)

پارک شاندر در مرکز شهر اربیل نزدیک قلعه اربیل و مسجد الصواف واقع شده است. این پارک با طراحی مدرن خود، فضایی آرام و دل‌انگیز برای ساکنان و گردشگران فراهم کرده است. در مرکز پارک شاندر، گالری هنری با معماری الهام‌گرفته از «غار شاندر» قرار دارد که آثار هنرمندان کرد در آن به نمایش گذاشته شده است. همچنین، دریاچه‌ای کوچک با امکانات قایق‌سواری، مسیرهای پیاده‌روی، زمین‌های بازی کودکان و دستگاه‌های ورزشی در فضای باز در این پارک به چشم می‌خورد.

بازدیدکنندگان پارک شاندر می‌توانند از تله‌کابین موجود در پارک شاندر دو استفاده کنند که نمایی پانورامیک از پارک و شهر اربیل ارائه می‌دهد. این پارک در طول سال، میزبان جشن‌ها و رویدادهای فرهنگی ازجمله جشن نوروز است. پارک شاندر، مکانی مناسب برای استراحت و تفریح خانواده‌ها و علاقه‌مندان طبیعت به ‌شمار می‌رود.

موزه توهم یا خطای دید اربیل(Illusion Museum Erbil)

• آدرس: شهر اربیل، خیابان یاسین ناجر (Yasin Najer St. Erbil. Iraq) (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از ارگ اربیل: حدود چهار کیلومتر (هشت دقیقه با خودرو)
• ساعت بازدید: همه‌روزه به‌جز جمعه‌ها از ساعت ۱۰ تا ۲۳ و روزهای جمعه از ساعت ۱۵ تا ۲۳

موزه اوهام اربیل که در سال ۲۰۲۱ تاسیس شده است، یکی از جاذبه‌های خاص و مدرن شهر اربیل به ‌شمار می‌رود. این موزه با بیش از ۴۰ نمایش تعاملی از خطاهای دید و توهمات بصری، بازدیدکنندگان را به دنیایی از شگفتی و سرگرمی می‌برد. از اتاق‌های وارونه و تونل‌های چرخان گرفته تا نقاشی‌های سه‌بعدی و بازی‌های فکری، هر بخش از موزه اوهام، فرصتی برای ثبت عکس‌های خلاقانه و تجربه‌ای متفاوت است.

وجود اتاق‌های فرار (Escape Rooms) در کنار نمایشگاه‌ها، موزه توهم یا خطای دید اوهام را به مقصدی جذاب برای خانواده‌ها، کودکان و گروه‌های دوستانه تبدیل کرده است. کارکنان این موزه نیز با برخوردی دوستانه و ارائه راهنمایی‌های مفید، تجربه‌ای دلپذیر را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زنند.

مسجد جلیل خیاط (Jalil Khayat Mosque)

• آدرس: شهر اربیل، مرکز شهر، خیابان صیفین، جنب پارکینگ شهرداری (Erbil, Erbil Governorate, Iraq) (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از ارگ اربیل: حدود سه کیلومتر (۶ دقیقه با خودرو)

مسجد جلیل خیاط بزرگ‌ترین مسجد اربیل و یکی از نمونه‌های معماری اسلامی معاصر در عراق است. ساخت این مسجد در سال ۲۰۰۵ به ابتکار جلیل خیاط، بازرگان و خیّر مشهور، آغاز شد و پس از درگذشت او، توسط فرزندانش در سال ۲۰۰۷ به پایان رسید.

معماری مسجد جلیل خیاط، ترکیبی از سبک‌های اسلامی، عباسی و آندلسی است و شباهت‌هایی به مسجد محمد علی در قاهره دارد. گنبد اصلی با ارتفاع بیش از ۴۵ متر و قطر ۲۰ متر، همراه با چهار نیم ‌گنبد و ۱۲ ربع‌ گنبد، جلوه‌ای باشکوه به این بنا بخشیده است. فضای داخلی مسجد جلیل خیاط با کاشی‌کاری‌های ظریف، خوشنویسی اسلامی و تزیینات هندسی، محیطی روحانی و آرامش‌بخش برای نمازگزاران و بازدیدکنندگان فراهم کرده است.