زیباترین قلعه‌های ایران گنجینه‌هایی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند که با معماری متفاوت خود، جلوه‌ای خاص از گذشته‌های دور را به نمایش می‌گذارند. این قلعه‌ها، هرکدام داستانی جذاب از دوران مختلف تاریخ ایران را روایت می‌کنند.
ایران، با تاریخ کهن و فرهنگ ارزشمند خود، سرزمین قلعه‌ها و دژهای تاریخی است که هرکدام، روایت‌گر بخش‌هایی از دوران‌های مختلف تاریخ این سرزمین هستند؛ از قلعه‌های عظیم و باشکوه در دل کویر گرفته تا دژهایی که در مناطق کوهستانی به‌عنوان حصارهایی دفاعی ساخته شده‌اند. این آثار تاریخی، نه‌تنها ازلحاظ معماری و مهندسی، بلکه ازلحاظ حوادث تاریخی نیز اهمیت زیادی دارند. اگر شما هم به آشنایی با این قلعه‌ها و دژهای تاریخی علاقه‌مند هستید، با این مقاله از بوکینگ همراه شوید تا با برخی از زیباترین و مهم‌ترین قلعه‌های ایران آشنا شوید.
زیباترین قلعه های ایران:
- ارگ بم
- قلعه الموت
- قلعه فلک الافلاک
- قلعه شوش
- نارین قلعه
- قلعه رودخان
- قلعه دختر
- قلعه بابک
- قلعه سریزد
- ارگ کریم خان
- قلعه والی
- قلعه دختر فیروزآباد
- قلعه راین
- قلعه بیرجند
- قلعه فورگ
- قلعه پرتغالی‌ها
- قلعه ایزدخواست
- قلعه سلاسل
- قلعه نوشیجان
- قلعه ایرج
- قلعه گردکوه یا گنبدان دژ
- قلعه مارکوه
- قلعه سنگان
- نکات بازدید از زیباترین قلعه‌های ایران
ارگ بم
- آثار ملی ایران
- آثار ثبت‌شده در یونسکو
- آدرس: استان کرمان، شهر بم، میدان رحیمی‌نژاد، خیابان بهمن (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: در نیمه اول سال، از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۹ و در نیمه دوم سال، از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۷
- قدمت: بیش از ۲۵۰۰ سال
ارگ بم از بزرگ‌ترین سازه‌های خشتی جهان است که مساحتی حدود ۱۸۰ هزار متر مربع دارد. این ارگ، شامل دو بخش علیا و سفلا می‌شود؛ بخش علیا، محل استقرار حاکم و ساختمان‌های حکومتی، و بخش سفلا، محل زندگی مردم عادی و کسبه بوده است. معماری زیبای ارگ، شامل دیوارهای بلند، برج‌های دیده‌بانی، خندق‌ها و تهویه‌مطبوع است که نشان‌دهنده دانش فنی سازندگان آن است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: مهران
ارگ بم در سال ۱۳۴۵ با شماره ۵۱۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ همچنین، پس‌از وقوع زلزله در سال ۱۳۸۲ و تخریب گسترده این بنا، در سال ۲۰۰۴ میلادی به‌دلیل ارزش تاریخی و فرهنگی، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. ثبت در یونسکو، زمینه را برای دریافت کمک‌های بین‌المللی در راستای مرمت و حفاظت از این بنای ارزشمند فراهم کرد.
قلعه الموت
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان قزوین، ۱۰۰ کیلومتری شمال شرقی قزوین، منطقه الموت (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۹
- قدمت: دوره سامانیان (قرن ۹ میلادی)
قلعه الموت از تاریخی‌ترین دژهای ایران است که بر فراز کوه‌های منطقه الموت در استان قزوین قرار دارد. این قلعه در قرن نهم میلادی و در دوران سامانیان ساخته شد، اما شهرت آن به‌دلیل نقش مهمی است که در دوران حسن صباح، رهبر فرقه اسماعیلیه نزاری، ایفا کرد. حسن صباح در قرن یازدهم میلادی این قلعه را تصرف کرد و آن را به پایگاه اصلی خود تبدیل کرد.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: کوروش نوزاد تهران
قلعه الموت به‌دلیل داشتن موقعیت استراتژیک، قرن‌ها در برابر تهاجمات مقاوم ماند. معماری قلعه شامل دیوارهای مستحکم، برج‌های دیده‌بانی و سیستم‌های پیشرفته ذخیره آب می‌شده که امکان مقاومت طولانی‌مدت را فراهم می‌کرد. در سال ۱۲۵۶ میلادی، نیروهای مغول به فرماندهی هلاکوخان، این قلعه را تصرف و بخش‌هایی از آن را ویران کردند.
قلعه الموت در سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۲۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و اکنون برای ثبت جهانی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو، تلاش‌هایی صورت می‌گیرد.
قلعه فلک الافلاک
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان لرستان، شهر خرم‌آباد، مرکز شهر (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۲۰:۳۰
- قدمت: دوره ساسانیان (حدود قرن ۳ میلادی)
قلعه فلک الافلاک که به نام دژ شاپورخواست نیز شناخته می‌شود، از شاخص‌ترین بناهای تاریخی ایران است که در قلب شهر خرم‌آباد واقع شده است. این قلعه که روی تپه‌ای مشرف به رودخانه خرم‌رود ساخته شده است، از دوره ساسانیان به جا مانده است و در طول تاریخ، کاربری‌های مختلفی ازجمله دژ نظامی، مقر حکومتی و حتی زندان، داشته است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: امیرمسعود روحی
معماری قلعه فلک الافلاک شامل هشت برج، دیوارهای ضخیم و دو حیاط بزرگ می‌شود که با استفاده از سنگ، آجر، ملات گچ و آهک ساخته شده‌اند. فلک‌الافلاک به‌دلیل داشتن موقعیت استراتژیک، نقش مهمی در دفاع از منطقه ایفا کرده است.
قلعه فلک الافلاک در دوران قاجار و پهلوی، به‌عنوان زندان سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ پس‌از انقلاب، کاربری آن تغییر کرد و اکنون، به‌عنوان موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی لرستان شناخته می‌شود و آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است.
قلعه فلک الافلاک در سال ۱۳۴۸ با شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد؛ همچنین، برای ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو، تلاش‌هایی صورت گرفته است.
قلعه شوش
- آثار ملی ایران
- آثار ثبت شده در یونسکو
- آدرس: استان خوزستان، شهر شوش، مجاور محوطه باستانی شوش (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۲۰
- قدمت: دوره قاجاریه (اواخر قرن ۱۹ میلادی)
قلعه شوش که به قلعه فرانسوی‌ها نیز معروف است، از بناهای تاریخی استان خوزستان است که در اواخر قرن نوزدهم میلادی و در دوران قاجار ساخته شده است. این قلعه را باستان‌شناس فرانسوی، ژان ژاک دمورگان، برای تسهیل کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه تاریخی شوش احداث کرد و به همین دلیل، شباهت زیادی به معماری قلعه‌های قرون‌وسطایی اروپا دارد.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: محمدرضا یعقوبی
قلعه شوش روی تپه آکروپول، که از مرتفع‌ترین نقاط شهر باستانی شوش است، بنا شده و از مصالحی مانند خشت، آجرهای قدیمی دوره‌های مختلف تاریخی و سفال‌های باستانی ساخته شده است. بسیاری از آجرهای به‌کاررفته در این قلعه، متعلق به دوره هخامنشیان و حتی عیلامیان است که از محوطه باستانی شوش جمع‌آوری شده‌اند.
قلعه شوش، زمانی محل استقرار تیم‌های باستان‌شناسی بود و نقش مهمی در تحقیقات تاریخی منطقه ایفا می‌کرد. درحال‌حاضر، این بنا از جاذبه‌های مهم گردشگری خوزستان به حساب می‌آید و در نزدیکی محوطه‌ای قرار دارد که شامل کاخ‌های هخامنشی، زیگورات چغازنبیل و آرامگاه دانیال نبی می‌شود.
قلعه شوش در سال ۱۳۸۰ با شماره ۳۹۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ همچنین، محوطه باستانی شوش که این قلعه در آن قرار دارد، در سال ۲۰۱۵ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
نارین قلعه
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان یزد، شهرستان میبد، مرکز شهر میبد (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۷
- قدمت: دوره ساسانیان (حدود قرن ۳ میلادی)
نارین قلعه که به نارنج قلعه نیز معروف است، از کهن‌ترین سازه‌های خشتی ایران و از مهم‌ترین آثار تاریخی استان یزد محسوب می‌شود. این قلعه بر فراز تپه‌ای در شهر میبد قرار دارد و به‌دلیل داشتن موقعیت استراتژیک، از آن به‌عنوان دژ نظامی و مرکز حکومتی استفاده می‌کردند.
متن مورد نظر منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: نارین رفعت
قدمت نارین قلعه به دوره مادها یا هخامنشیان می‌رسد و ساختار آن، نشان‌دهنده معماری کهن ایرانی است. نارین قلعه از چندین طبقه، برج‌های دیده‌بانی، خندق و راهروهای زیرزمینی تشکیل شده که در گذشته برای دفاع در برابر دشمنان کاربرد داشته‌اند. برخی از قسمت‌های آن، شامل حیاط مرکزی، تالارهای حکومتی، اتاق‌های نگهبانی و مخازن آب می‌شود که همچنان بقایای آن مشاهده‌پذیر است.
نارین قلعه از قدیمی‌ترین دژهای خشتی ایران است و ویژگی‌های معماری آن، ازجمله وجود راه‌های مخفی و تونل‌های زیرزمینی، نشان‌دهنده دانش پیشرفته مهندسی در دوران باستان است. در گذشته، از نارین قلعه برای دیده‌بانی و کنترل مسیرهای تجاری عبوری از میبد، استفاده می‌شد.
نارین قلعه در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۸۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا تاکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت نشده، اما به‌دلیل اهمیت تاریخی و معماری آن، در فهرست پیشنهادهای ثبت جهانی قرار دارد.
قلعه رودخان
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان گیلان، ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۷:۳۰
- قدمت: دوره ساسانیان
قلعه رودخان از باشکوه‌ترین و مهم‌ترین قلعه‌های نظامی ایران است که در استان گیلان و در ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن قرار دارد. این قلعه با مساحتی حدود ۲٫۶ هکتار و دیوارهایی به طول ۱٬۵۰۰ متر، از بزرگ‌ترین دژهای نظامی ایران محسوب می‌شود.
قدمت قلعه رودخان به دوره سلجوقیان بازمی‌گردد و در آن زمان، پایگاه نظامی مستحکمی برای دفاع در برابر حملات بیگانگان بوده است. این قلعه از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم) و قورخانه (محل استقرار سربازان و انبار اسلحه) تشکیل شده است. ۴۲ برج دیده‌بانی در اطراف این قلعه وجود دارد که نمایانگر اهمیت استراتژیک آن در گذشته است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: Datam
معماری قلعه رودخان کاملا سازگار با محیط طبیعی منطقه طراحی شده و از سنگ، آجر و ملات ساروج ساخته شده است. قرار گرفتن این قلعه روی ارتفاعات و در دل جنگل‌های سرسبز گیلان، باعث شده است تا در طول تاریخ از دسترس مهاجمان دور بماند. این قلعه همچنین دروازه‌های بزرگ، برج‌های مستحکم، آب‌انبار، حمام و بخش‌های اداری داشته است که بقایای آن، هنوز قابل مشاهده است.
قلعه رودخان در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۵۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه دختر
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان مرکزی، ۲۵ کیلومتری جنوب شهر ساوه، روستای قیز قلعه (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۷ تا ۱۸
- قدمت: دوره ساسانی
قلعه دختر که به قیز قلعه نیز معروف است، از آثار تاریخی مهم استان مرکزی ایران است. این قلعه بر فراز کوه هندس و مشرف به دشت ساوه قرار دارد. برای دسترسی به این قلعه، باید از جاده ساوه-تفرش و روستاهای آسیابک‌بند و سرخده گذر کنید. مسیر قلعه شامل جاده‌ای خاکی می‌شود و بخش‌هایی هم نیازمند کوه‌نوردی است؛ بنابراین، همراه داشتن تجهیزات مناسب توصیه می‌شود.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: مهران شش‌برادران
تاریخ دقیق ساخت قلعه دختر مشخص نیست، اما باتوجه‌به سبک معماری، برخی از محققان، آن را به دوره ساسانیان نسبت می‌دهند. از این قلعه به‌عنوان دژ دفاعی، عبادتگاه و قصر، استفاده می‌کردند. ولفرام کلایس، باستان‌شناس آلمانی، معتقد است که این بنا در دوره اسلامی، دژ نظامی اسماعیلیان بوده است.
قلعه دختر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۷۹ با شماره ۸۶۰۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه بابک
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، در نزدیکی روستای بابک (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: دوره ساسانیان
قلعه بابک از مهم‌ترین و تاریخی‌ترین دژهای نظامی ایران است که در استان آذربایجان شرقی و در شهرستان کلیبر قرار دارد. این قلعه، بالای کوهی بلند و مشرف به دشت‌های اطراف ساخته شده است و در دوران ساسانیان، برای دفاع از مرزهای غربی ایران در برابر مهاجمان عرب، پایگاه نظامی استراتژیکی بوده است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: نوید امین‌آقایی
قلعه بابک، به‌طور خاص، به دوره مبارزات بابک خرمدین علیه عباسیان اشاره دارد که محل اقامت و فرماندهی این رهبر ایرانی در مقابل نیروهای دشمن بوده است. این قلعه از دو بخش اصلی علیا (ارگ) و سفلا (محل سکونت سربازان و انبارهای نظامی) تشکیل شده است.
قلعه بابک به‌طور عمده از سنگ‌های بزرگ و ملات ساخته شده است. معماری این قلعه شامل دیوارهای ضخیم، برج‌های دیده‌بانی و دروازه‌های مستحکم می‌شود. اطراف قلعه، دژهای دفاعی دیگری نیز وجود داشتند که نقش مهمی در محافظت از منطقه ایفا می‌کردند. از برجسته‌ترین ویژگی‌های این قلعه می‌توان به سیستم آب‌رسانی و تهویه اشاره کرد که نشان‌دهنده روش‌های مهندسی پیشرفته در آن زمان است.
قلعه بابک در سال ۱۳۴۵ با شماره ۶۲۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه سریزد
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان یزد، شهرستان مهریز، روستای سریزد (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۸ عصر
- قدمت: دوره ساسانی
قلعه سریزد در استان یزد، شهرستان مهریز و در روستای سریزد واقع شده است. این قلعه از آثار برجسته تاریخ ایران است که در دوران ساسانیان ساخته شده است و از آن زمان تاکنون به‌عنوان سازه دفاعی مهمی شناخته می‌شود. قلعه سریزد باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی خود، که در بالای تپه‌ای سنگی و مشرف به دشت‌های وسیع قرار دارد، اهمیت ویژه‌ای در تاریخ نظامی ایران داشته است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: مهران شش‌برادران
قلعه سریزد در گذشته دژی دفاعی برای مقابله با تهاجمات بیگانگان و همچنین مکانی برای استقرار حاکمان منطقه بوده است. معماری قلعه سریزد شامل دیوارهای بلند، برج‌های دیده‌بانی و دروازه‌های مستحکم می‌شوند که به‌طور کامل برای مقابله با حملات دشمن طراحی شده‌اند. از ویژگی‌های جالب‌توجه این قلعه، آب‌انبارهای زیرزمینی آن است که در دل کوه کنده شده‌اند و برای ذخیره آب در شرایط بیابانی و خشک طراحی شده‌اند.
قلعه سریزد علاوه‌بر داشتن ویژگی‌های نظامی، ازلحاظ معماری نیز از شاهکارهای دوره ساسانی به شمار می‌رود. اجزای مختلف این قلعه، به‌ویژه در بخش‌های داخلی، با استفاده از مصالح محلی‌ای مانند سنگ و آجر ساخته شده‌اند و با گذشت زمان، همچنان استحکام خود را حفظ کرده‌اند.
قلعه سریزد در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ارگ کریم خان
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان فارس، شهر شیراز، خیابان کریم خان زند (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۹
- قدمت: دوره زندیه
ارگ کریم خان از مهم‌ترین آثار تاریخی و معماری ایران است که در شهر شیراز، مرکز استان فارس، قرار دارد. این ارگ در دوره زندیه و به دستور کریم‌خان زند، بنیان‌گذار سلسله زندیه، ساخته شد و به‌عنوان محل اقامت و مرکز حکومتی او مورد استفاده قرار می‌گرفت.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: پژمان حسینی
معماری ارگ کریم خان، باتوجه‌به موقعیت استراتژیک آن در شهر شیراز و کارکردش به‌عنوان دژ و کاخ سلطنتی، ویژگی‌های خاصی دارد. این ارگ شامل دیوارهای ضخیم، برج‌های بلند، دروازه‌های مستحکم و حیاط‌های وسیع می‌شود. عناصر معماری زندیه، مانند استفاده از طراحی ایرانی-اسلامی، گچ‌بری‌های ظریف، طاق‌های بلند و حوض‌های آبی، از ویژگی‌های برجسته این بنا به‌شمار می‌آیند.
ارگ کریم خان با ساختاری که دارد، نمایانگر توانمندی‌های مهندسی و معماری دوره زندیه است. این قلعه از چهار برج بزرگ و دیوارهایی ضخیم ساخته شده است که امنیت آن را در برابر حملات تضمین می‌کند. در داخل ارگ، حیاط‌های وسیعی وجود دارد که به‌عنوان محل زندگی و استراحت کریم‌خان و درباریانش به کار می‌رفته است.
ارگ کریم خان در سال ۱۳۵۱ با شماره ۹۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه والی
- آثار ملی ایران
- آدرس: ایلام، قسمت شمالی خیابان پاسداران، روبه‌روی شهرداری (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۲ و ۱۴ تا ۲۱
- قدمت: دوره قاجار
قلعه والی از مهم‌ترین آثار تاریخی و معماری استان ایلام است که در مرکز شهر ایلام قرار دارد. این قلعه در دوره قاجاریه و به دستور غلامرضا خان والی، که از حاکمان منطقه بود، ساخته شد و به‌عنوان مقر حکومتی و اقامتگاه شخصی او مورد استفاده قرار می‌گرفت.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: نامشخص
معماری قلعه والی، باتوجه‌به موقعیت استراتژیک آن و کارکردش به‌عنوان قلعه‌ای حکومتی، ویژگی‌های خاصی دارد. این بنا شامل حیاط مرکزی، ایوان‌های ستون‌دار، تزیینات آجری و طاق‌های سنتی می‌شود که برای ساختشان، از معماری ایرانی-اسلامی الهام گرفته‌اند؛ همچنین، استفاده از مصالحی چون سنگ، چوب و گچ‌بری‌های ظریف، از دیگر ویژگی‌های برجسته این بنا به شمار می‌آید.
قلعه والی با ساختار مستحکمی که دارد، نشان‌دهنده توانایی‌های مهندسی و معماری دوره قاجاریه است. این بنا چندین تالار، اتاق‌های متعدد و ایوانی بزرگ دارد که از آن‌ها، برای پذیرایی از مهمانان و برگزاری نشست‌های حکومتی استفاده می‌شد.
قلعه والی در سال ۱۳۷۶ با شماره ۱۷۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه دختر فیروزآباد
- آثار ملی ایران
- آثار ثبت‌شده در یونسکو
- آدرس: استان فارس، ۶ کیلومتری شمال شرقی فیروزآباد (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۶ تا ۱۹
- قدمت: دوره ساسانی
قلعه دختر فیروزآباد، از مهم‌ترین آثار تاریخی و معماری استان فارس است که روی کوهی مرتفع در نزدیکی شهر فیروزآباد قرار دارد. این قلعه در دوره ساسانی و به دستور اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانیان، ساخته شد و به‌عنوان مرکز حکومتی و دفاعی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
منبع عکس: وبسایت گوگل‌مپ. عکاس: محمد جهانبخشی
معماری قلعه دختر فیروزآباد، باتوجه‌به موقعیت استراتژیک آن و نقش نظامی‌اش، ویژگی‌های خاصی دارد. این بنا شامل دیوارهای ضخیم، برج‌های دیده‌بانی، طاق‌های هلالی و اتاق‌های متعدد می‌شود که در ساختشان از سبک معماری ساسانی الهام گرفته‌اند؛ همچنین، استفاده از سنگ‌های تراش‌خورده و ملات گچ، از دیگر ویژگی‌های بارز این بنا به شمار می‌آید.
قلعه دختر فیروزآباد با ساختار مستحکم خود، نشان‌دهنده توانایی‌های مهندسی و معماری دوره ساسانی است. این قلعه دو بخش اصلی دارد؛ ورودی و استحکامات در بخش پایینی، و تالارهای حکومتی در بخش بالایی که در گذشته به‌عنوان مقر فرماندهی اردشیر بابکان استفاده می‌شد.
قلعه دختر فیروزآباد در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران با شماره ۲۶۹ به ثبت رسید و در سال ۲۰۱۸ میلادی، به‌عنوان بخشی از منظر باستانی ساسانی فارس، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. امروز، این قلعه از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان فارس به شمار می‌آید.
قلعه راین
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان کرمان، شهرستان راین، روستای راین (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۷
- قدمت: دوره ساسانیان
قلعه راین در استان کرمان و در شهرستان راین واقع شده است. این قلعه تاریخی که قدمت آن به دوره ساسانیان می‌رسد، از مهم‌ترین آثار تاریخی منطقه شناخته می‌شود. قلعه راین به‌عنوان دژی مستحکم و دفاعی در دوران گذشته ساخته شد تا در برابر حملات دشمنان و بیگانگان از منطقه حفاظت کند.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: Amd
معماری قلعه راین شامل دیوارهای بلند، برج‌های دیده‌بانی، دروازه‌های مستحکم و حیاط‌های وسیع می‌شود. این قلعه از مصالح سنگی ساخته شده و ساختار آن، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک و دفاعی آن در دوران خود بوده است. از ویژگی‌های جالب‌توجه قلعه، چاه‌های عمیق و آب‌انبارهای زیرزمینی آن است که برای ذخیره آب در شرایط بیابانی و خشک طراحی شده‌اند.
قلعه راین، باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی خود که در ارتفاعات قرار دارد، نمایی زیبا از دشت‌ها و کوه‌های اطراف را به نمایش می‌گذارد و به‌عنوان نقطه‌ای استراتژیک، در زمان خود اهمیت ویژه‌ای داشته است.
قلعه راین در سال ۱۳۴۵ با شماره ۱۲۸۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه بیرجند
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان جمهوری، میدان قلعه (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹:۳۰ تا ۲۳
- قدمت: دوره صفویه
قلعه بیرجند از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بناهای تاریخی استان خراسان جنوبی است؛ این قلعه بر فراز تپه‌ای مرتفع در مرکز شهر بیرجند ساخته شده است و هشت برج دیده‌بانی، دیوارهای ضخیم خشتی و خندق محافظتی دارد که نشان‌دهنده اهمیت دفاعی آن در برابر تهاجمات دشمنان در دوران گذشته است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: امیررضا تقوی
معماری قلعه بیرجند، که از سبک معماری صفوی الهام گرفته شده است، شامل دیوارهای خشتی، برج‌های استوانه‌ای، ورودی‌های طاق‌دار و مسیرهای دسترسی به بخش‌های مختلف قلعه می‌شود. این بنا علاوه‌بر کارکرد دفاعی، محل ذخیره آذوقه و اقامتگاه نیروهای حکومتی نیز بوده است.
قلعه بیرجند در سال ۱۳۴۵ با شماره ثبت ۱۲۸۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروز، از جاذبه‌های مهم گردشگری این شهر محسوب می‌شود.
قلعه فورگ
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان درمیان، روستای فورگ (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: دوره افشاریه
عکس شماره ۱۵، منبع عکس: وبسایت ویکی‌مدیا. عکاس: مهدی رفیعی
قلعه فورگ از مهم‌ترین بناهای تاریخی خراسان جنوبی است که بر فراز کوهی مرتفع در روستای فورگ واقع شده است. این قلعه در دوره افشاریه و به دستور میرزا بقاخان، از سرداران نادرشاه افشار، ساخته شد و به‌عنوان مرکزی نظامی و حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
منبع عکس: وبسایت ویکی‌مدیا. عکاس: مهدی رفیعی
معماری قلعه فورگ شامل برج‌های دیده‌بانی، باروهای مستحکم، اتاق‌های مسکونی، انبارهای ذخیره آذوقه و بخش‌های حکومتی می‌شود. استفاده از مصالحی چون سنگ و خشت خام، باعث استحکام این بنا در برابر حملات دشمنان می‌شد؛ همچنین، موقعیت استراتژیک این قلعه، امکان نظارت بر مسیرهای ورودی منطقه را فراهم می‌کرد.
قلعه فورگ در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۴۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه پرتغالی‌ها
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان سیستان و بلوچستان، شهر چابهار، روستای تیس (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: مربوط به دوران پرتغالی‌ها در قرن ۱۶ میلادی
عکس شماره ۱۶، منبع عکس: وبسایت اقامت ۲۴. عکاس: نامشخص
قلعه پرتغالی‌ها، در تیس چابهار، روی تپه‌ای ۵۵ متری و در فاصله ۵۰۰ متری از دریا ساخته شده است. این قلعه را پرتغالی‌ها به‌عنوان پایگاه دفاعی و دریایی خود در دوران سلطه‌شان بر مناطق جنوبی ایران ساخته‌اند. معماری قلعه شامل برج‌ها و آب‌انبارهای سنگی می‌شود و تزیینات سلجوقی و قاجاری نیز در آن دیده می‌شود.
قلعه پرتغالی‌ها در سال ۱۳۵۴ با شماره ۵۵۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
منبع عکس: وبسایت اقامت ۲۴. عکاس: نامشخص
قلعه ایزدخواست
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان فارس، شهرستان آباده، بخش ایزدخواست (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: دوره ساسانی
قلعه ایزدخواست از کهن‌ترین دژهای ایران است که بر فراز صخره‌ای مرتفع در شهر ایزدخواست، از توابع شهرستان آباده در استان فارس، قرار دارد. این قلعه در دوران ساسانیان ساخته شده است و در دوره‌های بعدی، به‌ویژه در دوران صفویه، مورد بازسازی و استفاده قرار گرفته است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: میلاد رفعت
معماری قلعه ایزدخواست به‌گونه‌ای طراحی شده است که از هر چهار طرف، روی پرتگاهی بلند قرار گرفته و تنها یک ورودی دارد که امکان نفوذ دشمن را به حداقل می‌رسانده است. این دژ شامل بخش‌های مختلفی چون خانه‌های مسکونی، برج‌های نگهبانی، حمام تاریخی، آب‌انبار و یک پل ورودی سنگی می‌شود.
از ویژگی‌های اصلی قلعه ایزدخواست، شباهت آن به ارگ بم است؛ اما از نظر مساحت، کوچک‌تر از آن است. این قلعه همچنین دارای نخستین پل قوسی ایران است که از دوره ساسانیان به جا مانده است و نشان‌دهنده مهارت معماران ایرانی در طراحی سازه‌های دفاعی و راه‌های ارتباطی است.
قلعه ایزدخواست در سال ۱۳۸۲ با شماره ۹۸۰۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان فارس شناخته می‌شود.
قلعه سلاسل
- آثار ملی ایران
- آثار ثبت‌شده در یونسکو
- آدرس: استان خوزستان، شهرستان شوشتر (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۷
- قدمت: دوره هخامنشی تا قاجار
قلعه سلاسل از مهم‌ترین دژهای تاریخی ایران است که در شهر شوشتر و در کنار مجموعه نظام آبی تاریخی شوشتر قرار دارد. این قلعه که ابتدا در دوران هخامنشیان ساخته شده است، در دوره‌های بعدی، ازجمله ساسانیان، صفویان و قاجار، توسعه داده شده و بازسازی شده است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: فریبرز عرب
معماری قلعه سلاسل شامل بخش‌هایی چون حوض‌ها، حمام، برج‌های نگهبانی، سربازخانه، آب‌انبارها و شبکه‌ای از تونل‌های زیرزمینی می‌شود که این بخش‌ها در گذشته، برای کنترل و مدیریت آب رودخانه کارون مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این قلعه به‌دلیل موقعیت استراتژیک خود، مرکز فرماندهی و پایگاه دفاعی منطقه بوده است.
قلعه سلاسل به‌عنوان بخشی از مجموعه نظام آبی تاریخی شوشتر، در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۱۱۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد؛ همچنین، در سال ۲۰۰۹ میلادی، این قلعه همراه سایر سازه‌های آبی شوشتر، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
قلعه نوشیجان
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان همدان، شهرستان ملایر، ۲۰ کیلومتری شمال غربی ملایر (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۲۰:۳۰
- قدمت: دوره مادها (حدود ۲٬۸۰۰ سال پیش)
قلعه نوشیجان از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران است که به دوره مادها تعلق دارد. این قلعه روی یک تپه باستانی قرار گرفته است و شامل بناهایی چون تالار ستون‌دار، معبد مرکزی، انبارها و تونل‌های زیرزمینی می‌شود. پژوهشگران، این مکان را از قدیمی‌ترین نمونه‌های معماری خشتی ایران می‌دانند.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: رضا
از ویژگی‌های برجسته قلعه نوشیجان می‌توان به معبد آتشکده‌ای، دیوارهای خشتی ضخیم و سیستم تهویه طبیعی اشاره کرد که نشان‌دهنده معماری پیشرفته در دوره مادها است. این قلعه در دوره‌های بعدی نیز مورد استفاده قرار گرفته است و برخی از تغییرات در دوره هخامنشیان و اشکانیان در آن دیده می‌شود.
قلعه نوشیجان در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۴۶ با شماره ۷۶۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی غرب ایران، مورد توجه باستان‌شناسان و گردشگران قرار دارد.
قلعه ایرج
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان تهران، شهرستان ورامین، روستای ایرج (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: دوره ساسانی
قلعه ایرج از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین آثار تاریخی دوران ساسانی است که در استان تهران واقع شده است. دیوارهای بلند و برج‌های مستحکم این قلعه، یادآور عظمت و قدرت سلطنت ساسانیان است. قلعه ایرج به‌عنوان دژی دفاعی ساخته شده و نقش مهمی در دفاع از مناطق اطراف داشته است. ساختار قلعه ایرج شامل دیوارهای ضخیم، برج‌های دیده‌بانی و دروازه‌هایی می‌شود که نشان‌دهنده استحکام و تدابیر امنیتی این بنا در زمان خود است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: محمد دروگر
قلعه ایرج در سال ۱۳۸۲ با شماره ۹۸۳۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این قلعه با اهمیت تاریخی و معماری ویژه‌ای که دارد، به‌عنوان یکی از نمادهای تمدن ایرانی در دوران ساسانی شناخته می‌شود.
قلعه گردکوه یا گنبدان دژ
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان سمنان، شهرستان دامغان (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: دوره اسماعیلیان
عکس شماره ۲۱، منبع عکس: وبسایت ویکی‌مدیا. عکاس: عرفان
قلعه گردکوه یا گنبدان دژ، از آثار تاریخی دوره اسماعیلیان است که در روستای حاجی‌آباد دامغان واقع شده است. این قلعه، بالای کوه البرز قرار دارد و به‌عنوان ساختاری نظامی، برای دفاع از منطقه ساخته شده بود. قلعه گردکوه با دیوارهای بلند و برج‌های دیده‌بانی، علاوه‌بر زیبایی‌های معماری، جنبه‌های استراتژیک و دفاعی خوبی نیز دارد.
منبع عکس: وبسایت ویکی‌مدیا. عکاس: عرفان
قلعه گردکوه که از نمادهای قدرت نظامی اسماعیلیان است، در طول تاریخ خود، شاهد نبردها و تحولات بسیاری بوده است. این قلعه در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه مارکوه
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان مازندران، شهر رامسر، شهرستان عباس‌آباد، روستای مارکوه (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: دوره ساسانی
عکس شماره ۲۲، منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: الیاس نصری
قلعه مارکوه از قلعه‌های تاریخی استان مازندران است که در روستای مارکوه واقع شده است. این قلعه، به‌دلیل داشتن موقعیت استراتژیک، برای دفاع از منطقه ساخته شده بود. قلعه مارکوه شامل دیوارهای بلند و برج‌های دفاعی می‌شود و معماری آن، به سبک معماری ایران باستان است.
منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: الیاس نصری
قلعه مارکوه، در طول تاریخ چندین بار توسط مهاجمان، مورد حمله قرار گرفته است و بخش‌هایی از آن تخریب شده است. با وجود مرمت‌های انجام شده، هنوز بخش‌هایی از قلعه به‌شکل اولیه خود باقی‌مانده‌اند. قلعه مارکوه از آثار ملی ایران محسوب می‌شود و نمایانگر تاریخ و معماری دوره‌های گذشته است.
قلعه مارکوه در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۴۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه سنگان
- آثار ملی ایران
- آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان اشنویه، روستای سنگان (مشاهده روی نقشه)
- ساعات بازدید: ۲۴ ساعته
- قدمت: بیش از ۷۰۰ سال
عکس شماره ۲۳، منبع عکس: وبسایت نشان. عکاس: امیرحسین شریفی
قلعه سنگان از بناهای تاریخی و دفاعی در استان آذربایجان غربی است. این قلعه در دوره‌های مختلف، به‌عنوان مرکز دفاعی و مسکونی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. معماری قلعه با استفاده از سنگ و مصالح محلی طراحی شده است و ویژگی‌های خاصی مانند برج‌های دیده‌بانی و دیوارهای مستحکم دارد.
منبع عکس: وبسایت نشان. عکاس: امیرحسین شریفی
قلعه سنگان در سال ۱۳۸۷ با شماره ۳۲۷۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و مرمت‌هایی برای حفظ و نگهداری آن انجام شده است.
نکات بازدید از زیباترین قلعه‌های ایران
با رعایت برخی نکات هنگام بازدید از قلعه‌های تاریخی ایران، می‌توانید تجربه‌ای دل‌نشین و ایمن از بازدید این آثار باستانی داشته باشید. برخی از نکات مهم برای بازدید از قلعه‌ها به شرح زیر هستند:
- قبل‌از بازدید از قلعه‌ها، اطلاعات کافی درباره تاریخ و وضعیت حفاظتی آن‌ها کسب کنید.
- هنگام بازدید از قلعه‌ها، از لمس دیوارها و ساختارهای تاریخی خودداری کنید تا آسیب به بنا وارد نشود.
- لباس و کفش مناسب برای پیاده‌روی در محیط‌های تاریخی همراه داشته باشید، زیرا برخی قلعه‌ها در مناطق کوهستانی و صعب‌العبور قرار دارند.
- همیشه زباله‌ها را در سطل‌های مخصوص بریزید و از ریختن آن‌ها در محیط‌های تاریخی خودداری کنید.
- از راهنمای محلی استفاده کنید تا اطلاعات دقیق‌تری از تاریخ و معماری قلعه‌ها به دست آورید.
- به مناطق بسته یا تخریب‌شده در قلعه‌ها نزدیک نشوید تا ایمنی خود را حفظ کنید.
- اگر قصد عکاسی دارید، ابتدا از مسئولین قلعه اجازه بگیرید و اطمینان حاصل کنید که عکاسی مجاز است.
- هنگام بازدید از قلعه‌های بزرگ، زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید تا از خستگی جلوگیری کنید.
- قبل‌از سفر به قلعه‌ها، وضعیت آب‌وهوا را بررسی کنید تا در شرایط نامساعد جوی به سمت قلعه‌ها حرکت نکنید.
- درصورت سفر به قلعه‌های دورافتاده، از جاده‌ها و مسیرهای ایمن استفاده کنید تا به‌راحتی به مقصد برسید.
- از ورود به قلعه‌هایی که تابلوهای هشدار یا محدودیت دسترسی دارند، خودداری کنید.
سوالات متداول
زیباترین قلعه‌های ایران کدامند؟
زیباترین قلعه‌های ایران عبارت‌اند از: ارگ بم، قلعه الموت، قلعه فلک الافلاک، قلعه شوش، نارین قلعه، قلعه رودخان، قلعه دختر، قلعه بابک، قلعه سریزد، ارگ کریم خان، قلعه والی، قلعه دختر فیروزآباد، قلعه راین، قلعه بیرجند، قلعه فورگ، قلعه پرتغالی‌ها، قلعه ایزدخواست، قلعه سلاسل، قلعه نوشیجان، قلعه ایرج، قلعه گردکوه یا گنبدان دژ، قلعه مارکوه و قلعه سنگان.
کدام قلعه‌های ایران همراه با مجموعه در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند؟
ارگ بم، قلعه شوش، قلعه دختر فیروزآباد و قلعه سلاسل در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند.
زیباترین قلعه‌های ایران چه مشخصه‌هایی دارند؟
زیباترین قلعه‌های ایران دارای مشخصه‌هایی چون معماری زیبا، استفاده از مصالح بومی و موقعیت‌های جغرافیایی استراتژیک هستند. این قلعه‌ها اغلب در مناطق کوهستانی یا در نزدیکی دریاها قرار دارند و در آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده‌اند؛ همچنین، به‌عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ ایران به شمار می‌روند.
دیدگاه شما چیست؟