بهرام بیضایی، از برجستهترین چهرههای سینما و تئاتر ایران، در ۸۷ سالگی چشم از جهان فروبست.
بهرام بیضایی، این هنرمند نامدار که پنجم دیماه ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمده بود، تحصیلات خود را در رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران آغاز کرد اما پیش از پایان دوره، دانشگاه را ترک کرد. نتیجه سالها پژوهش او بعدها در قالب کتاب «نمایش در ایران» منتشر شد؛ اثری که بهعنوان مهمترین تاریخنامه نمایش ایرانی شناخته میشود. بیضایی همزمان با مطالعه و الهام از سنتهای نمایشی همچون تعزیه، که ریشه در زادگاه نیاکانش در آران داشت، به نوشتن نمایشنامه روی آورد.
فعالیتهای بهرام بیضایی تنها به کارگردانی محدود نبود؛ تدوین و تهیه فیلم، سرودن شعر، نگارش مقاله، ترجمه نمایشنامه، پژوهشهای تاریخی و ادبی و تدریس دانشگاهی نیز بخش مهمی از کارنامهاش را تشکیل میداد. بیضایی از بنیانگذاران کانون نویسندگان ایران بود و همین موضوع باعث شد در دوره پهلوی زیر نظر و سوءظن ساواک قرار گیرد.
بهرام بیضایی از سال ۱۳۴۰ تاکنون (سال ۱۴۰۴)، ۲۴ فیلم کوتاه و بلند را کارگردانی یا تدوین کرده است. آثاری چون «چریکه تارا»، «مرگ یزدگرد»، «باشو غریبه کوچک»، «شاید وقتی دیگر»، «مسافران» و «سگکشی» از شاخصترین فیلمهای او به شمار میروند. در کنار اینها، نگارش ۳۰ نمایشنامه، ۸ اجرای تئاتری، ۵۱ فیلمنامه، ۵ روایت و ۶ پژوهش نیز در کارنامه پربار او ثبت شده است.
بیضایی در سال ۱۳۸۵ تصمیم داشت ساخت فیلمنامه «مقصد» را آغاز کند؛ اثری که با وجود دریافت پروانه ساخت، به دلیل مشکلات مختلف متوقف شد. او پس از یک دهه دوری از فیلمسازی، در سال ۱۳۸۶ فیلم «وقتی همه خوابیم» را ساخت.
فیلمها و نمایشنامههای او، از «باشو غریبه کوچک» و «کلاغ» گرفته تا «پهلوان اکبر میمیرد»، «فتحنامه کلات»، «سهرابکشی»، «سلطان مار» و بسیاری آثار دیگر، جایگاهی ماندگار در هنر ایران دارند. فیلمنامه «روز واقعه» نیز از درخشانترین نوشتههای او محسوب میشود.
بیضایی که از سال ۱۳۸۹ به آمریکا مهاجرت کرده و در بخش ایرانشناسی دانشگاه استنفورد به تدریس مشغول بود، روز پنجم دیماه و همزمان با سالروز تولدش درگذشت.
دیدگاه شما چیست؟