سه‌شنبه ۸ مهرماه ۱۴۰۴، برابر با ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵، با روز بزرگداشت مولانا و روز جهانی پادکست مصادف است. در ادامه، با این مناسبت‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
رویدادهای ۸ مهر ۱۴۰۴:
روز بزرگداشت مولانا
منبع عکس: وبسایت isna.ir. عکاس: نامشخص
هشتم مهرماه در تقویم رسمی ایران به نام روز بزرگداشت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی ثبت شده است؛ شاعری که نه‌تنها یکی از ستون‌های شعر و عرفان فارسی است، بلکه چهره‌ای جهانی در عرصه معنویت، فلسفه و ادبیات محسوب می‌شود. در این روز، علاقه‌مندان فرهنگ و ادب، یاد و نام مردی را گرامی می‌دارند که با کلامش، دل‌ها را روشن کرد و با اندیشه‌اش، مرزهای زمان و مکان را درنوردید.
زندگینامه مولانا
مولانا در سال ۶۰۴ هجری قمری، برابر با ۵۸۶ خورشیدی و ۱۲۰۷ میلادی، در شهر بلخ خراسان چشم به جهان گشود. نام کامل او محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی بود. پدرش، بهاالدین ولد، از بزرگان صوفیه و خطیبان برجسته آن زمان بود که به‌دلیل اختلاف با حکومت وقت، به همراه خانواده‌اش از بلخ مهاجرت کرد. این سفر که هم‌زمان با هجوم مغولان به خراسان بود، مسیر زندگی مولانا را به‌سمت قونیه در آسیای کوچک، منطقه‌ای تاریخی در غرب شبه‌جزیره آناتولی، هدایت کرد؛ شهری که بعدها به مرکز عرفان و شعر فارسی بدل شد.
مولانا در دوران نوجوانی و جوانی تحت تعلیم پدر و سپس استادانی چون برهان‌الدین محقق ترمذی قرار گرفت. او در علوم دینی، فقه، فلسفه و ادب فارسی و عربی تبحر یافت و در قونیه به‌عنوان خطیب و مدرس شناخته شد. ازدواج او با گوهر خاتون و تولد فرزندانی چون سلطان ولد، بخشی از زندگی خانوادگی‌اش را تشکیل می‌دهد. مولانا تا پیش از دیدار با شمس، بیشتر به تدریس و وعظ مشغول بود.
القاب مولانا
مولانا در طول زندگی و پس از آن، با القاب گوناگونی شناخته شده است. در زمان حیاتش، او را با عنوان‌هایی چون جلال‌الدین، خداوندگار و مولانا خداوندگار خطاب می‌کردند. در قرون بعد، به‌ویژه از قرن نهم هجری، القاب مولوی، مولانا، رومی و ملای رومی نیز رایج شد. واژه «رومی» به محل زندگی او در روم شرقی (قونیه) اشاره دارد. در برخی اشعار، مولانا از تخلص‌هایی چون «خاموش» یا «خموش» نیز استفاده کرده است که نشان‌دهنده گرایش او به سکوت و فنا در برابر حقیقت است.
دیدار مولانا با شمس
نقطه عطف زندگی مولانا بی‌تردید دیدار با شمس‌الدین محمد تبریزی در سال ۶۴۲ هجری قمری برابر با ۱۶ آذر ۶۲۳ خورشیدی، ۶ دسامبر ۱۲۴۴ میلادی، است. شمس، عارفی پرشور و بی‌پروا بود که با ورودش به قونیه، زندگی مولانا را دگرگون کرد. این دیدار مولانا را از عالمی عقل‌مدار به شاعری عاشق و شوریده بدل ساخت. او درس و وعظ را کنار گذاشت و به سماع، شعر و سلوک عاشقانه روی آورد.
رابطه مولانا و شمس، رابطه‌ای فراتر از استاد و شاگرد یا دوست و همراه بود. شمس، آینه‌ای برای مولانا شد تا حقیقت را در خود بیابد. اما این پیوند، زمان زیادی طول نکشید. شمس به‌دلایل نامشخص، قونیه را ترک کرد و مولانا در فراق او به‌شدت آشفته شد. این دوری، سرچشمه بسیاری از اشعار پرشور مولانا شد و او بارها در جست‌وجوی شمس به شام و دمشق سفر کرد؛ اما هرگز او را نیافت.
آثار مولانا
منبع عکس: وبسایت Serajbookshop.Com. عکاس: نامشخص
مولانا آثار منظوم و منثور فراوانی دارد که هرکدام گنجینه‌ای از عرفان، حکمت و زیبایی هستند. مهم‌ترین اثر او «مثنوی معنوی» است. مجموعه‌ای 6 جلدی با بیش از ۲۵ هزار بیت که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین آثار عرفانی جهان شناخته می‌شود. مثنوی با حکایات تمثیلی، آموزه‌های اخلاقی و تاملات عرفانی، مخاطب را به سفری درونی دعوت می‌کند.
دیگر اثر برجسته مولانا دیوان شمس تبریزی یا دیوان کبیر است؛ مجموعه‌ای از غزل‌ها، رباعی‌ها و ترجیع‌بندهایی که بیشتر آن‌ها با تخلص «شمس» سروده شده‌اند. این دیوان، تجلی عشق، حیرت و شور مولانا در برابر شمس و حقیقت مطلق است.
از آثار منثور مولانا جلال‌الدین بلخی نیز می‌توان به «فیه ما فیه»، «مجالس سبعه» و «مکتوبات» اشاره کرد که شامل گفتارها، نامه‌ها و تاملات عرفانی او می‌شود.
هشتم مهرماه روزی است برای بازخوانی میراث مولانا؛ شاعری که با زبان عشق، دل‌ها را به هم نزدیک کرد و با اندیشه عرفانی خود، راهی به‌سوی معنا گشود. بزرگداشت او، بزرگداشت انسانیت، همدلی و جست‌وجوی حقیقت است.
آرامگاه مولانا
آرامگاه مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در شهر قونیه، واقع در کشور ترکیه است که یکی از مهم‌ترین و پربازدیدترین مکان‌های فرهنگی و معنوی جهان اسلام به شمار می‌رود. این مکان که در گذشته خانقاه و محل زندگی مولانا و پیروان طریقت مولویه بوده است، امروزه به‌عنوان موزه مولانا شناخته می‌شود و سالانه میزبان میلیون‌ها زائر، گردشگر و علاقه‌مند به عرفان و شعر فارسی است.
پس از درگذشت مولانا در سال ۶۷۲ هجری قمری، برابر با ۶۵۲ خورشیدی و ۱۲۷۳ میلادی، پسرش، سلطان ولد، بنای آرامگاه را بر فراز محل دفن پدرش ساخت. در قرون بعد، این مجموعه گسترش یافت و بخش‌هایی چون مسجد، کتابخانه، حجره‌های درویشان، تالار سماع و گنبد سبز به آن افزوده شد. گنبد سبز یا «قبه‌الخضراء» که با کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده است، نماد آرامگاه مولانا است و در بسیاری از تصاویر و نمادهای مرتبط با او دیده می‌شود.
فضای آرامگاه مولانا آمیخته‌ای از سکوت، احترام و معنویت است. درون موزه نیز آثار ارزشمندی از دوره‌های مختلف نگهداری می‌شود؛ از نسخه‌های خطی مثنوی و دیوان شمس گرفته تا سازهای موسیقی، لباس‌های درویشان و اشیای شخصی مولانا و خاندانش. سنگ مزار مولانا با خطی خوش و آیه‌هایی از قرآن تزیین شده است و در کنار آن، مزار شمس تبریزی نیز قرار دارد. هرچند درباره مکان دقیق دفن شمس اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.
آرامگاه مولانا علاوه‌بر مکانی تاریخی، به نمادی از گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و هم‌زیستی معنوی بدل شده است. در مراسم سالانه بزرگداشت مولانا در ماه دسامبر، درویشان طریقت مولویه با اجرای سماع، یاد او را زنده نگه می‌دارند. این مراسم، نه‌تنها در ترکیه، بلکه در سراسر جهان بازتاب دارد و علاقه‌مندان عرفان را گرد هم می‌آورد.
امروز قونیه با آرامگاه مولانا، به شهری جهانی در عرصه عرفان و ادبیات تبدیل شده است. این مکان نه‌تنها زیارتگاه عاشقان شعر و طریقت است، بلکه نقطه‌ای برای تامل، بازگشت به درون و تجربه سکوتی که مولانا آن را مقدمه شنیدن حقیقت می‌دانست نیز محسوب می‌شود.
روز جهانی پادکست
منبع عکس: وبسایت Eshraghtrans.Com. عکاس: نامشخص
روز ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵، برابر با ۸ مهرماه ۱۴۰۴، در تقویم جهانی به‌عنوان روز جهانی پادکست شناخته می‌شود؛ روزی برای بزرگداشت رسانه‌ای نوین که با قدرت، صدا، روایت، آموزش و سرگرمی را در هم آمیخته است. پادکست‌ها در سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای ارتباطی تبدیل شده‌اند و فرصتی برای تجلیل از خالقان، شنوندگان و تاثیر فرهنگی این رسانه فراهم می‌کنند.
تاریخچه روز جهانی پادکست
ایده روز جهانی پادکست نخستین‌بار در سال ۲۰۱۳ میلادی، برابر با ۱۳۹۱ خورشیدی، توسط استیو لی (Steve Lee)، پادکستر آمریکایی، مطرح شد. او پس از شنیدن برنامه‌ای درباره روز ملی سالمندان به این فکر افتاد که چرا پادکست‌ها نباید روزی مخصوص به خود داشته باشند. این جرقه، آغاز حرکتی جهانی بود. نخستین جشن رسمی روز جهانی پادکست در سال ۲۰۱۴، برابر با ۱۳۹۲ خورشیدی، با عنوان «روز ملی پادکست» در ایالات متحده برگزار شد. پس از استقبال گسترده از این جشن، نام آن به «روز جهانی پادکست» تغییر یافت.
از سال ۲۰۱۴ تاکنون (۲۰۲۵)، هر سال در ۳۰ سپتامبر پادکسترها از سراسر جهان گرد هم می‌آیند تا با پخش زنده، نشست‌های تخصصی و معرفی آثار جدید، این روز را گرامی بدارند. در سال‌های اولیه، بیش از ۳۵۰ پادکستر از حدود ۱۰۰ کشور در این رویداد شرکت کردند. شرکت‌هایی مانند اپل و یاهو نیز از نخستین حامیان این روز بودند. واژه «پادکست» از ترکیب «Ipod» و «Broadcast» ساخته شده است و به معنای پخش قابل‌حمل است؛ رسانه‌ای که در هر زمان و مکان در دسترس مخاطب قرار دارد.
پادکست‌های معروف فارسی‌زبان
پادکست‌ها در ایران طی ۱ دهه اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند و به بستری برای بیان دیدگاه‌ها، روایت تاریخ، آموزش و سرگرمی تبدیل شده‌اند. برخی از پادکست‌های فارسی‌زبان نیز با میلیون‌ها شنونده، نوعی جریان‌سازان فرهنگی محسوب می‌شوند.
- پادکست «رادیو راه» در حوزه توسعه فردی
- پادکست «انسانک» در حوزه روان‌شناختی
- پادکست «نیک آوا» در حوزه نیکوکاری
- پادکست «سکه» در حوزه اقتصاد
- پادکست «رادیو نیست» در حوزه تاریخ
- پادکست «فوربو» در حوزه کسب وکار و بازاریابی دیجیتال
- پادکست «ابدیت و یک روز» در حوزه سینما
- پادکست «رادیو جولون» در حوزه سفر و گردشگری
- پادکست «فردوسی‌خوانی» در حوزه ادبیات
- پادکست «اسلوب» در حوزه فناوری
بهترین پادکست‌های جهان
منبع عکس: وبسایت Jowhareh.Com. عکاس: نامشخص
پادکست‌های بسیاری با تنوع موضوعی و کیفیت تولید، بیش از پیش در میان مخاطبان جهانی درخشیدند. برخی از معروف‌ترین این پادکست‌ها عبارت‌اند از:
- خانم‌های اداری «Office Ladies»
- چیزهایی که باید بدانید «Stuff You Should Know»
- پدرش را صدا کن «Call Her Daddy»
- تجربه جو روگان «Joe Rogan Experience»
- نمایش بن شاپیرو «The Ben Shapiro Show»
- معتاد به جنایت «Crime Junkie»
- قتل موردعلاقه من «My Favorite Murder»
- روزانه «The Daily»
- پادکست آمریکا را نجات بده «Pod Save America»
- بیمارگونه: یک جنایت واقعی «Morbid: A True Crime»
دیدگاه شما چیست؟