روزشمار؛ ۳ اسفند ماه ۱۴۰۳

جمعه، ۳ اسفندماه ۱۴۰۳، یادآور ۲ رویداد مهم تاریخی و فرهنگی است؛ کودتای ۳ اسفندماه سال ۱۲۹۹ هجری شمسی ایران که سرآغاز تحولات سیاسی در کشور بود و همچنین، روز جهانی زبان مادری که با هدف حفظ و ترویج تنوع زبانی در جهان نام‌گذاری شده است. در ادامه، هر ۲ رویداد را بررسی خواهیم کرد.

رویدادهای ۳ اسفند ۱۴۰۳:

• کودتای ۳ اسفند سال ۱۲۹۹ شمسی در ایران
• روز جهانی زبان مادری 

۱. کودتای ۳ اسفند سال ۱۲۹۹ شمسی در ایران

کودتای ۳ اسفند سال ۱۲۹۹ هجری شمسی، یکی از وقایع تاریخی مهمی است که به ایجاد تغییرات عمده سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران منجر شد. این کودتا به رهبری رضاخان میرپنج و با حمایت‌های سید ضیاءالدین طباطبایی انجام شد. بعد از این کودتا، رضاخان میرپنج، دولت وقت را سرنگون کرد. رضاخان که قبلا فرمانده نیروهای قزاق بود، بعد از برچیدن سلطنت قاجار و تاسیس سلسله پهلوی، با عنوان رضاشاه بر تخت سلطنت نشست و سید ضیاءالدین طباطبایی را نیز به‌ سمت نخست‌وزیر خود منصوب کرد.

دلایل ایجاد کودتا

در اوایل قرن بیستم، بحران‌ها و مشکلات زیادی در ایران وجود داشت. برخی از دلایل بروز کودتای ۳ اسفند عبارت‌اند از:

• فساد داخلی و ضعف دولت قاجار
• دخالت کشورهای خارجی به‌ویژه بریتانیا و روسیه در امور سیاسی کشور
• آشفتگی‌های اجتماعی و اقتصادی

نحوه اجرای کودتا

بریتانیا برای حفظ منافع خود در ایران، تصمیم گرفت از رضاخان حمایت کند. به این ترتیب، صبح روز ۳ اسفندماه سال ۱۲۹۹، رضاخان همراه با نیروهای نظامی خود وارد تهران شد و کنترل شهر را در دست گرفت. بعد از به قدرت رسیدن رضاشاه، تغییرات ساختاری متعددی در کشور ایجاد شد؛ یکی از مهم‌ترین تغییرات، تلاش برای تشکیل دولت مرکزی قدرتمند بود.

روز جهانی زبان مادری

۲۱ فوریه سال ۲۰۲۵، مصادف با ۳ اسفندماه سال ۱۴۰۳، به نام روز جهانی زبان مادری نام‌گذاری شده است. در سال ۱۹۹۹، سازمان جهانی یونسکو (UNESCO) این روز را برای گرامیداشت تنوع زبانی و فرهنگی و ترویج یادگیری زبان‌های جدید تعیین کرد. طبق گزارش یونسکو، در حال حاضر، حدود ۴۰ درصد از زبان‌های بومی در معرض نابودی قرار گرفته است. هدف اصلی روز جهانی زبان مادری، حفاظت از زبان‌های بومی و افزایش آگاهی مردم در مورد اهمیت زبان در حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی است.

تاریخچه روز جهانی زبان مادری

در سال ۱۹۵۲ میلادی، زمانی که بنگلادش هنوز تحت سلطه حکومت پاکستان بود، پاکستان زبان اردو را به‌عنوان تنها زبان رسمی کشور معرفی کرد. در روز ۲۱ فوریه همان سال، دانشجویان بنگلادشی در شهر داکا (Dhaka)، پایتخت امروزی بنگلادش، برای به رسمیت شناختن زبان بنگالی اعتراض کردند؛ اما تعدادی از این دانشجویان به‌دلیل دخالت نیروهای پلیس پاکستان، جان خود را از دست دادند. امروزه، این اتفاق به‌عنوان نماد اهمیت و دفاع از حقوق زبانی شناخته می‌شود.