دوشنبه ۸ دیماه (برابر با ۲۹ دسامبر) مصادف با روز جشن دی به آذر روز (دومین جشن دیگان) و روز بزرگداشت یعقوب لیث صفاری است. در ادامه، با این ۲ مناسبت بیشتر آشنا میشوید.
مناسبتهای ۸ دی ماه ۱۴۰۴:
روز جشن دی به آذر روز (دومین جشن دیگان)
منبع عکس: لوگ. عکاس: نامشخص
روز جشن دی به آذر روز که در ۸ دیماه برگزار میشود، یکی از کهنترین آیینهای ایرانی و دومین جشن از مجموعه جشنهای دیگان است. در گاهشماری باستان، نامگذاری هر روز از ماه، نقشی آیینی داشت و هنگامی که نام روز با نام ماه یکسان میشد، آن روز را خجسته میدانستند. دی در متون کهن بهمعنای آفریدگار و نور آمده و پیوند آن با آذر که نماد آتش مقدس است، جشن دی به آذر را به یکی از مهمترین آیینهای روشنایی در آغاز زمستان تبدیل میکند.
آیینهای جشن دی به آذر روز، جلوههایی مشابه در مناطق مختلف ایران داشتهاند و بیشتر بر سپاسگزاری، نیایش و حفظ مهر و همبستگی اجتماعی استوار بودهاند؛ خانوادهها به نشانه شکرگزاری برای سلامتی و برکت، گرد آتش یا روشنایی جمع میشدند، نذر میکردند یا به تقسیم خوردنیهای نمادین چون میوه، آجیل و شیرینی میان یکدیگر و گاه نیازمندان میپرداختند. پاکیزگی تن و خانه نیز در جشن دی به آذر روز اهمیت داشته است.
جشن دی به آذر روز، جنبه اجتماعی و خانوادگی پررنگی داشته و با شادی، گفتوگو، موسیقی و قصهگویی همراه بوده است. این جشن در پیوند با دیگر آیینهای زمستانی مانند یلدا و سده قرار میگیرد و بخشی از سنت دیرپای ایرانیان در پاسداشت نور، امید و چرخه طبیعت محسوب میشود. جایگاه ویژه جشن دی به آذر روز نشان میدهد که مردم ایران باستان چگونه با برگزاری جشنهای منظم، هم به حفظ باورهای دینی خود میپرداختند، هم پیوندهای اجتماعی و خانوادگی را در سردترین فصل تقویت میکردند.
روز بزرگداشت یعقوب لیث صفاری
منبع عکس: گوگلمپ. عکاس: فرشید بلانده
روز بزرگداشت یعقوب لیث صفاری هرچند در تقویم رسمی کشور ثبت نشده، اما در سالهای اخیر بهعنوان مناسبتی فرهنگی میان دوستداران تاریخ ایران رواج یافته است. دلیل توجه به روز بزرگداشت یعقوب لیث صفاری، نقش برجسته وی در برههای حساس از تاریخ ایران است؛ دورهای که پس از چند قرن آشفتگی سیاسی و فروپاشی ساختارهای ساسانی، او از دل طبقات پایین جامعه برخاست و نخستین حکومت ایرانی مستقل پس از اسلام را در سیستان بنیان گذاشت.
یعقوب لیث صفاری، آهنگری برخاسته از خانوادهای ساده و پیشهور بود که با ایجاد هسته نخستین حکومت صفاریان در زرنگ، قلمرو خود را به خراسان، هرات و بخشهای گستردهای از شرق ایران رساند و با قدرت گرفتن در برابر خلافت عباسی، زمینه بازگشت اقتدار سیاسی ایرانیان را فراهم کرد. برجستهترین اقدام یعقوب لیث نه در میدان نبرد، بلکه در عرصه فرهنگ رخ داد؛ زمانی که زبان فارسی را بهجای عربی بهعنوان زبان مکاتبات حکومتی برگزید و راه را برای شکوفایی دوباره ادبیات و هویت ایرانی هموار کرد.
یعقوب لیث صفاری در نگاه بسیاری از پژوهشگران و علاقهمندان فرهنگ، شخصیتی فراتر از فرمانروایی محلی است و او را احیاگر زبان فارسی و استقلال سیاسی ایران پس از اسلام میدانند. هرچند مراسم بزرگداشت یعقوب لیث امروز بیشتر بهصورت مردمی یا توسط نهادهای فرهنگی غیردولتی برگزار میشود، تداوم این یادبودها نشاندهنده جایگاهی است که یعقوب در حافظه تاریخی ایرانیان یافته است؛ جایگاه مردی که از میان مردم برخاست و یکی از پایههای اصلی هویت ایرانی در دوره اسلامی را استوار کرد.
دیدگاه شما چیست؟